2021 markeert het honderdjarig bestaan van de CCP. Sense Hofstede schreef daarom een blogvierluik over “Het honderdjarig jubileum van de CCP is een kantelpunt in de ideologie van Peking”. Dit is het derde deel. Lees ook deel 1 en deel 2.

In de eerste twee delen van dit vierluik over het ideologische kantelpunt dat het honderdjarige jubileum van de Chinese Communistische Partij vertegenwoordigt, heb ik uitgelegd hoe de erfenis van het Chinese nationalisme en maoïsme de nadrukt legt op de onvermijdelijkheid van de loop van de geschiedenis. In dit deel zet ik uiteen welk Moment we volgens de CCP in die loop zitten.

Chinese assertiviteit gaat verder terug dan Xi. Op de universiteit van het Chinese ministerie van buitenlandse zaken wordt al lang zwart-witdenken gedoceerd. Maar met het huidige zelfvertrouwen hoor je steeds vaker openlijk de claim dat het Oosten opkomt en het Westen neer gaat (dōng shēng, xī jiàng) volgens een belangrijk artikel in het Volksdagblad zelfs een ‘onomkeerbare trend’ (qūshì bùkěnìzhuǎn). Xi’s huisideoloog Wang Huning schreef eerder al een boek waarom interne tegenstellingen tot Amerikaanse neergang moesten leiden.

De nadruk in de propaganda op de chaos die democratie ‘westerse stijl’ veroorzaakt, zou niet alleen blijken uit het falen van ‘het Westen’ tijdens de economische crisis van 2008 en de pandemie van 2020, maar ook uit de opsomming aan schietpartijen, instortende bruggen en appartementencomplexen, en racistische aanvallen in de Verenigde Staten die je terugvindt op de sociale media van Chinese diplomaten en staatsmedia.

Ondertussen is het Chinese leiderschap zich ook terdege bewust van de interne uitdagingen, zoals ook blijkt uit pogingen om techbedrijven onder controle te krijgen en de financiële risico’s van bedrijven als Evergrande onschadelijk te maken. Jude Blanchette ziet achter de assertiviteit van een ongeduldige Xi dan ook een poging om gebruik te maken van een kleine ‘window of opportunity’ veroorzaakt door twee factoren: de neergang van het Westen en het tanende Chinese economische en demografische voordeel.

Scott Rozelle en Nathalie Hell schrijven in Invisible China – misschien wel het belangrijkste China-boek van het moment – dat de lage opleidingsgraad van de Chinese beroepsbevolking en het feit dat de meeste kinderen worden geboren op het platteland met slechtere scholen en gezondheidszorg, betekent dat China nog moeilijk de ‘middle income trap’ kan ontkomen. Tegelijkertijd heeft China te maken met teruglopend rendement van een groeimodel gebaseerd op ‘krediet en kolen’ en de gevolgen van vergrijzing.

Om deze gevaarlijke kantelperiode door te komen, moet China vaste koers houden. De ‘loop van de geschiedenis’ staat aan de Chinese kant. Dus als Peking het op tijd speelt, dan zullen de structurele factoren zorgen dat het goed komt. Het is dus nodig om ‘Amerikaanse’ pogingen het land op de knieën te krijgen uit te rekken tot een langdurige strijd. Hoe langer China rekt, hoe beter. In de loop van de jaren zal de Chinese macht alleen maar toenemen.

Epochale omwenteling

Een terugkerend thema is dat China en de wereld zich momenteel op een cruciaal kantelpunt bevinden, een moment waarop de onderliggende objectieve krachten de geopolitieke situatie herschikken. Dit is de Grote Omwenteling niet Gezien in een Eeuw (bǎinián wèi yǒu zhī dà biànjú), bondiger: de Epochale Omwenteling.

De toespraak die Xi Jinping gaf op 1 juli 2021 (afgezwakte officiële Engelse vertaling) ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de CCP bevatte weinig nieuws. Maar het was een goede samenvatting van de historisch Moment: het eerste ‘eeuwdoel’ is bereikt, China is weer sterk. Dit is het fundament waarop China naar het volgende eeuwdoel gaat: het honderdjarig bestaan van de Volksrepubliek in 2049.

De les van de geschiedenis is dat het voorbestaan van het sterke leiderschap van de Partij de onmisbare voorwaarde is voor het voortbestaan van de rijkdom, veiligheid en waardigheid van China. Zonder Partij geen Nieuw China, zonder Nieuw China geen Grootse Herrijzenis (méiyǒu zhōngguó gòngchǎndǎng jiù méiyǒu xīn zhōngguó, jiù méiyǒu zhōnghuá mínzú wěidà fùxīng). In de traditie van Hegel en Marx stelt Xi: „Geschiedenis en het volk hebben de CCP gekozen.” (lìshǐ hé rénmín xuǎnzéle zhōngguó gòngchǎndǎng). Pogingen om de Partij en het Volk van elkaar te scheiden kunnen rekenen op verzet van álle 1,4 miljard Chinezen, omdat de Partij de belichaming is van de fundamentele belangen van het Volk. De Partij is China is het Volk.

Het nationalistische gehalte van de toespraak is hoog. De Chinese natie heeft met haar zogenaamd vijfduizend jaar aan excellente beschaving enorme bijdragen geleverd aan de mensheid. Natuurlijk is de Partij bereid te leren van wat voor nuttige dingen de rest van de mensheid heeft bijgedragen, maar aan het bezwerende vingertje van de leermeester heeft men geen behoefte. ‘China’ – dat wil zeggen, de Partij – kiest haar eigen pad!

Maar de Chinezen, hoewel rechtvaardig, zijn niet bang om te vechten als ze worden gedwongen (Zhōngguó rénmínde shì chóngshàng zhèngyì bùwèiqiángbàode rénmín). Elke ‘buitenlandse mogendheid’ die het waagt om China te onderdrukken „zal zijn hoofd kapotslaan tegen een ijzeren Grote Muur uit vlees en bloed gebouwd door 1,4 miljard Chinezen!” (bìjiāng zài yì duō Zhōngguórén mínyòng xuèròu zhùchéngde gāngtiě Chángchéng pèngde tóupòxuèliú!)

De verhaallijn is duidelijk. Tijdens de eerste honderd jaar heeft de Partij China doen op staan, rijk gemaakt, en sterk gemaakt ( zhàn qǐlái, fù qǐlái, qiáng qǐlái) onder respectievelijk grote leiders Mao Zedong, Deng Xiaoping en Xi Jinping. Nu is het tijd om op basis van dit fundament China’s rechtmatige plek in de wereld terug te nemen. Tegen 2049 moet de Herrijzenis voltooid zijn.

De verwachting is dat bij het komende Plenum van het Centraal Comité een nieuwe resolutie over de geschiedenis aan zal worden genomen, ter vervanging van die uit 1981 die stelde dat de bijdrages van Mao opwogen tegen zijn fouten. Een commentaar ter voorbereiding daarvan stelt dat het gidswerk van de Kern (Xi) essentieel is voor het volgen van de historische trend.

Peking is nu al zo assertief, terwijl het nog gelooft dat het de geschiedenis mee heeft. Maar eens zal de relatieve groei stoppen. De korte ‘window of opportunity’ die Blanchette beschrijft kan zo voorbij zijn. Dan zal de Partij gebruik willen maken van de voorsprong die het heeft om haar uitstaande strategische doelen zoveel mogelijk te bereiken. Ondertussen moet het iets doen met de tientallen miljoenen werkloze en slecht opgeleide mannen die Rozelle en Hell voorspellen.

Tegen die tijd moet een nieuwe wereldorde het Chinese systeem al veilig hebben gesteld. In het laatste stuk laat ik zien wat voor sinocentrische toekomst Peking verwacht op basis van de uitgangspunten in de eerste drie delen.

 

Dit artikel is deel van een serie blogs rondom het honderdjarig bestaan van de Chinese Communistische Partij (CCP) in 2021. Een aantal China2025.nl bloggers behandelt in deze serie verschillende aspecten van de CCP. Lees de andere blogs in deze serie elders op China2025.nl.