Er is het afgelopen jaar een hoop te doen geweest om Alibaba. We zetten de zaken op een rijtje.

The Good

Waarschijnlijk voor het eerst sinds de beursgang in 2014 was Alibaba onlangs volop in het nieuws. Zoals elk jaar had de e-commercereus op 11 november het online Shopping Festival Singles Day weer van stal gehaald. Dit festijn, dat sinds 2009 is uitgegroeid tot een begrip in China, leverde Alibaba net als de voorgaande jaren weer nieuwe records op. Op één dag werd op Alibaba’s platforms $14,3 miljard omgezet. Dat is bijna gelijk aan alle online aankopen in Nederland in 2014! In een halve dag had Alibaba zijn record van 2014 al verbroken.

Vorige jaar werd zo’n 50% van de totale waarde van de bestellingen geplaatst via de mobiele telefoon. Dat aandeel groeide dit jaar tot bijna 70%; overtuigend bewijs dat de smartphone hét medium is geworden waar Chinese consumenten hun aankopen mee doen.

The Bad

Verschillende media hadden echter zo hun vraagtekens bij de cijfers van Alibaba. Volgens hen zouden veel verkopers de orders in de dagen voor 11-11 al geregistreerd hebben en die op de dag zelf pas uitgevoerd hebben. Het feit dat ruim 1/3 van het verkoopvolume van de gehele dag al in de eerste 90 minuten behaald was lijkt dit te onderschrijven. Waarom Alibaba zo’n gedrag stimuleren? Om op 11-11 tot nog indrukwekkendere records te komen en daarmee indruk te maken op investeerders.

Maar het mag niet echt baten. Sinds de beursgang in september 2014 was de koers van de aandelen Alibaba in een jaar bijna gehalveerd van zo’n $115 dollar naar iets meer dan $57 in september 2015. Sinds dat dieptepunt kroop de waarde weer omhoog naar ruim $85 maar ging zelfs na de records tijdens Singles Day weer even door een dal.

Naast de vraagtekens rondom de kracht van de Chinese economie spelen beschuldigingen over het faciliteren van verkopen van namaakartikelen daar een belangrijke rol in. Alibaba’s platform Taobao wordt al jaren gezien als een broednest voor piraterij en hoewel Alibaba beweert enorm veel inspanningen te leveren om dit te bevechten nemen de negatieve geluiden de laatste tijd toe. In tegenstelling tot concurrent JD.com heeft Alibaba in principe geen eigen inkoop en voorraden maar faciliteert zij de handel tussen koper en verkoper, zoals een eBay en Marktplaats dat ook doen. Het controleren of merkartikelen authentiek zijn is dus lastig. Dit neemt niet weg dat Kering SA, vertegenwoordiger van luxe merkartikelen als Gucci en Yves Saint Laurent, inmiddels een rechtzaak heeft aangespannen tegen Alibaba voor het ‘faciliteren van verkoop in namaak’. Jack Ma heeft aangeven liever een rechtzaak te verliezen en te moeten betalen dan tot een schikking te komen. Opmerkelijk genoeg was het Alibaba die oorspronkelijk om bemiddeling had gevraagd. Waarschijnlijk is Ma bang dat er meer verzoeken om schikking zullen volgen…

Eveneens opmerkelijk in de zaak rondom namaakartikelen is dat de overheid dit jaar al twee keer een rapport heeft uitgebracht waarin wordt beweerd dat tientallen procenten van de verkopen op Taobao vervalsingen en slechte kwaliteit goederen betreffen. Saillant detail daarbij is dat de overheid met het uitbrengen van hun eerste rapport had gewacht tot na de beursgang van Alibaba.

Jack Ma verdedigt zich tegen de beschuldigingen door de nauwkeurigheid van het onderzoek ter discussie te stellen. Ook beweert hij dat Alibaba voor elke verkoop van één namaakartikel via haar platform vijf klanten verliest. Als we voor het gemak Jack Ma’s stiekeme loskoppeling van Alipay van het Alibaba-concern even vergeten twijfel ik niet zo zeer aan de integriteit van Ma. Maar het blijft een enorm probleem waar het bedrijf een oplossing voor zal moeten vinden. Zeker nu Alibaba’s internationale platform Aliexpress populairder begint te worden en de internationale zorg over namaakartikelen die via dat platform de wereld in gestuurd worden toeneemt. Daarnaast heeft de American Apparel and Footwear Association het Office of the United States Trade Representative inmiddels verzocht om Alibaba’s Taobao weer terug te zetten op de zwarte lijst van marktplaatsen waar Jack Ma’s bedrijf zich in 2011 met moeite vanaf gelobbied had. De organisatie klaagt dat Alibaba’s systeem waar verzoeken om actie ingediend kunnen worden traag en verwarrend is.

The Ugly

Kort voor Singles Day diende online retailer JD.com een klacht in tegen haar concurrent. In het verleden had Alibaba de term ’11-11’ al geregistreerd als handelsmerk, maar schijnbaar wilde ze meer alleenrecht over het shoppingfestijn dat ze eigenhandig geïntroduceerd hadden in 2009. Volgens JD.com had Alibaba een aantal kledingmerken gewaarschuwd dat als ze zouden adverteren op het platform van JD hen geweigerd zou worden om op Alibaba’s Tmall-platform te adverteren. Aangezien Alibaba marktleider is zouden veel adverteerders eieren voor hun geld gekozen hebben en hun promotiebudgetten hebben teruggetrokken bij JD. Het eisen van dergelijke exclusiviteit en concurrentievervalsing is ook in China wettelijk niet toegestaan.

Naast deze beschuldiging sleept JD Alibaba ook voor de rechter wegens misleidende reclame waarin Alibaba zou beweren goederen binnen een dag af te kunnen leveren, een verkoopargument waar JD zelf om bekend staat. Volgens JD zou Alibaba niet in heel Beijing binnen een dag kunnen bezorgen. JD mag dan misschien minder marktaandeel hebben en lagere totale verkopen dan Alibaba, de waarde van de goederen die in het derde kwartaal van 2015 werden verhandeld op het platform van JD groeide met 76% en liet Alibaba’s groeipercentage van 28% ver achter zich. Geen wonder dat Alibaba zenuwachtig lijkt te worden.

Dat het moeilijk is om in de gaten te houden wat er op het Taobao-platform verschijnt bleek afgelopen maand ook maar weer toen er enkele dagen voor $1.500 98 Vietnamese bruiden werden aangeboden op het platform. Jeremy Goldkorn, redacteur van Danwei.com en medepresentator van de Sinica Podcast, klaagde op Twitter over het feit dat hij Alibaba had geattendeerd dat iemand bedreigde vogels verkoopt op Taobao maar daar drie weken later nog steeds niets tegen ondernomen was. Ook klaagt Goldkorn over de diverse e-mails die hij ontvangt van Robert Christie, Alibaba’s Vice President of International Media, waarin Christie pogingen doet Alibaba in een goed daglicht te zetten door haar concurrenten zwart te maken met ‘oude koeien’.

In de film Crocodile in the Yangtze komt Jack Ma over als een zeer integer persoon die het spel van de concurrentie met eBay op een relatief nette manier speelt. Maar geldt dat ook voor zijn medewerkers? In 2011 ontsloeg Alibaba zo’n 100 verkoopmedewerkers die betrokken waren bij het helpen van handelaren bij frauduleuze praktijken. In 2012 leverde Alibaba nog eens een kleine 30 medewerkers uit aan de politie na een interne audit m.b.t. corruptie. Is het bedrijf met 25.000 medewerkers inmiddels zo groot geworden dat haar bedrijfsethiek aan het afbrokkelen is?