Om een beter beeld van China te kunnen vormen, zijn (auto)biografieën, romans, verhalen over de gewone Chinezen (laobaixing) en verhalen die historische en sociale zaken in het oude en hedendaagse China aankaarten een belangrijke bron van informatie en inzicht om China beter te leren kennen en begrijpen. Als echte boekenworm (shudaizi) heb ik tijdens mijn jaren in China een groot aantal boeken over China verslonden. In dit artikel bespreek ik een paar van mijn favorieten.

Moord en intriges

Toen ik in 2014 naar Shanghai verhuisde, ontdekte ik de tot nu toe 9-delige Inspecteur Chen thriller/detective serie van Qiu Xiaolong en was na het eerste hoofdstuk van zijn boek Dood van een rode heldin verslaafd. De boeken volgen inspecteur Chen Cao van de Shanghainese politie vanaf begin jaren 90 tot aan nu in het oplossen van moordzaken die in ieder boek samenhangen met een ander sociaal-politiek thema dat speelt in modern China, zoals onder andere corruptie, minnaressen en milieuvervuiling.

De Inspecteur Chen boeken zijn niet slechts spannende thrillers, maar beschrijven ook tot in detail historische ontwikkelingen die China en de Communistische Partij sinds opening en hervorming doormaakt en de impact hiervan op het dagelijkse leven. De boeken van Qiu Xiaolong zijn dus ontzettend veelzijdig en erg verslavend. Zijn tot op heden laatste boek binnen de Inspecteur Chen serie, Shanghai Redemption (2014), is grotendeels gebaseerd op het schandaal rondom Bo Xilai, zijn vrouw, Gu Kailai, en de moord op Neil Haywood dat in 2011/2012 losbrak in China. Wederom een erg spannend boek vol intriges. Ik wacht ongeduldig op de publicatie van boek nummer 10 dat eigenlijk vorige zomer al zou uitkomen.

Een andere schrijver die enorm spannende verhalen schrijft is Paul French. Hij is vooral bekend geworden door zijn boek Midnight in Peking dat in 2011 gepubliceerd werd. Midnight in Peking is een roman versie gebaseerd op een waargebeurd verhaal, de onopgeloste moord van een jonge buitenlandse vrouw, Pamela Werner, in het oude Beijing in 1937. French kreeg de rapporten rondom de moordzaak van de oude Britse legatie politie in handen uit oude archieven en maakte een reconstructie van de zaak en lost daar in zijn boek grotendeels de moord mee op. Een spannend, maar ook gruwelijk verhaal. French’ kracht en passie ligt in het schrijven over de slechteriken in het oude China, de gangsters, showgirls etc. French’ nieuwste boek heet City of Devils. Dit boek is deze zomer in Nederland te koop. Een fantastisch verhaal met ook een serie foto’s over het leven van de gangsters, showgirls, zigeuners, gokkers en dealers in Shanghai’s ‘badlands’ eind jaren 30/begin jaren 40.

Sassy Shanghai

Twee andere geweldige boeken over Shanghai aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog die recent zijn uitgekomen zijn Shanghai Grand van Taras Grescoe, dat gaat over Victor Sassoon, zijn Peace Hotel en het leven van de Amerikaanse schrijfster Emily Hahn in het hotel en Shanghai, en het boek Remembering Shanghai van Isabel Sun Chao en Claire Chao (moeder en dochter), dat eerst het verhaal vertelt van de glorieuze tijden van de familie Sun gedurende de jaren 30 en 40 in Shanghai en daarna de zware tijden die voor de familie volgden ten tijde van de oorlog en vervolgens in de jaren 60 en 70 tijdens de Culturele Revolutie. Beide boeken staan vol met prachtige foto’s, al kom je door het mooie schrijfwerk en met je verbeelding ook al een heel eind in je voorstelling van hoe Shanghai er in die tijd uitzag.

Lijia Zhang

Een andere schrijfster die ik pas kort geleden heb ontdekt is Lijia Zhang. Ik ontmoette haar vorig jaar bij het Glam/M on the Bund literatuurfestival, waar zij haar nieuwe boek en eerste roman Lotus presenteerde. Het boek gaat over het leven van een jong meisje uit de provincie Sichuan genaamd Lotus, die werkzaam is als prostituee in Shenzhen. Een goed geschreven, maar triest verhaal. Het verhaal achter dit boek is ook bijzonder. Op het sterfbed van haar oma, door wie Lijia grotendeels is opgevoed, werd Lijia het familiegeheim verteld, haar grootmoeder was een concubine in het oude China. Toen Lijia achter het familiegeheim kwam, raakte zij erg geïnteresseerd in zowel de oude als nieuwe tijd van concubines. Zij wilde meer te weten komen over de vrouwelijke sekswerkersindustrie in het hedendaagse China en besloot hier onderzoek naar uit te voeren. Twaalf jaar later, met de hulp van een Chinese NGO die Chinese vrouwelijke sekswerkers in China ondersteunt, bracht zij Lotus uit. Lijia’s eerste boek, haar autobiografie Lang leve het socialisme! wil ik ook kort noemen. Lang leve het socialisme! vertelt Lijia’s ongelooflijke levensverhaal, van een jong meisje werkende in een raketfabriek die ambieert Engels te leren en journalist te worden. Een droom die dus werkelijkheid is geworden. En hoe!

Levens van de Laobaixing

Twee andere boeken over het moderne China en de ‘doorsnee’ Chinezen (laobaixing) die ik met veel interesse en plezier gelezen heb zijn Wish Lanterns van Alec Ash en Street of Eternal Happiness van Rob Schmit. Wish Lanterns vertelt de levensverhalen van zes jonge Chinezen met verschillende achtergronden in Beijing. Het boek geeft een goede inkijk op de levens, dromen en strubbelingen van de jonge generatie (millenials) in China. In zijn boek Street of Eternal Happiness beschrijft journalist Rob Schmit de verhalen van de locals, waaronder een zwerver, een bloemenverkoopster en een restauranthouder, die hij in zijn straat (Changle Road) in Shanghai heeft leren kennen gedurende de jaren dat hij daar woonde. Net als Wish Lanterns geeft Street of Eternal Happiness een goede inkijk op het alledaagse leven van de doorsnee Chinezen, hun cultuur, bijgeloof, omgangsvormen, hun dromen en de uitdagingen in hun leven. Beide boeken zijn deels erg lachwekkend, deels verdrietig en deels inspirerend, en boeien tot de laatste zin.

De moderne kunstwereld

Tot slot nog een boek dat een enorme indruk op mij heeft gemaakt en een voor mij een nieuwe kant van China heeft laten zien, The Phoenix years van Madeleine O’Dea. Madeleine kwam in 1986 naar China als financieel journalist en kwam terecht in de wereld van de jonge, moderne, Chinese kunstenaars die toen net in opkomst was. De buitenlanders in Beijing en jonge kunstenaars hielden vaak zogeheten ‘sofa party’s’ in de residenties van de buitenlanders waar zij hun kunst tentoonstelden op de banken en stoelen. Deze tijd werd door haar in een lezing vergeleken met de tijd van Gertrude Stein in Parijs begin 20e eeuw. In dit boek vertelt zij de bruisende verhalen van negen moderne kunstenaars en het verschil tussen de sfeer en tijd in zowel China als de moderne Chinese kunstwereld voor en na Tiananmen in 1989. The Phoenix years en de schets van Tiananmen en de impact ervan op de kunstwereld hebben voor mij nieuw licht geschenen op de gebeurtenissen rondom Tiananmen in 1989. Een enorm indrukwekkend en interessant boek dat naar mijn idee nog te weinig aandacht heeft gekregen in de media en boekreviews. Zeker lezen!

Ik kan zo nog wel even doorgaan, want er zijn natuurlijk genoeg fantastische boeken over China. Ik wilde hier graag een aantal redelijk nieuwe boeken bespreken die wellicht nog niet zo bekend zijn als klassiekers zoals bijvoorbeeld Wilde Zwanen van Jung Chang en Life and death in Shanghai van Nien Cheng. Mochten jullie nog goede boekentips hebben, plaats ze dan vooral in de reacties, want deze shudaizi is inmiddels weer toe aan wat nieuwe titels!