Technologie en duurzaamheid: waarom de VS en China moeten blijven praten

Mondiale uitdagingen vereisen samenwerking

Voor grensoverschrijdende publieke goederen, zoals milieu, volksgezondheid en klimaat, is de wereld steeds meer afhankelijk geworden van China. Milieuproblemen en klimaatvraagstukken stoppen immers niet bij grenzen, evenmin als pandemieën of de effecten van ingrijpende nieuwe technologieën. Beheersing van mondiale vraagstukken vereist brede internationale samenwerking in de ontwikkeling en toepassing van kennis.

De Verenigde Staten kunnen ontwikkelingen op deze gebieden niet meer eenzijdig bepalen. China is, volgens de auteur, die zich als Amerikaans deskundige met deze vraagstukken bezighoudt, nog niet op het wetenschappelijke en technologische niveau van de Verenigde Staten aangeland, maar kan als belangrijke actor niet genegeerd worden. De auteur vat het belang van de rol van China als volgt samen:

In een toekomst die vorm krijgt door klimaatverandering, pandemieën en technologie, hebben alle landen er belang bij dat China succes heeft – en andersom.

Daarom moeten mogelijkheden tot dialoog en samenwerking worden benut.

Geopolitiek en ideologie als barrière

Met frontale conflicten zal het niet lukken om effectieve antwoorden te formuleren op zaken als klimaatverandering en pandemieën. Evenmin kan zo de ontwikkeling van ingrijpende nieuwe technologieën in maatschappelijk acceptabele richting gestuurd worden.

Tot spijt van de auteur drijven geopolitiek en ideologie in toenemende mate een wig tussen wat hij als ‘liberale democratieën’ aanduidt en China, met zijn autoritaire verhoudingen, eng nationalisme en protectionisme.

Moore, die zijn geloof in de liberale democratie en de markteconomie niet onder stoelen of banken steekt, vindt echter dat we ons door dit soort tegenstellingen niet moeten laten weerhouden om waar mogelijk samenwerking en dialoog te zoeken. Op diverse terreinen toont hij in zijn boek waar mogelijkheden voor zinvolle dialoog en samenwerking met China bestaan. en waar concurrentie een aanvaardbare optie is – zoals op het gebied van het milieu.

Zes brede thema’s

Auteur Scott M. Moore

Het boek behandelt zes brede thema’s, waarin de rol van China belangrijk is in de wereld: gezondheid, milieu, kennisproductie en de mobiliteit van menselijk kapitaal, de ontwikkeling van technologie, informatietechnologie, privacy en digitale netwerken en nieuwe ingrijpende technologieën en de ontwikkeling van normen voor hun toepassing.

Deze onderwerpen worden voorafgegaan door een schets van de Chinese context, waarin met name de veranderingen onder Xi Jinping veel aandacht krijgen. De terugkeer van ideologie, het groeiende belang van geopolitiek en het groeiende nationalisme van China schetsen de lastige context waarin de wereld van liberale markteconomieën en democratieën constructieve relaties met China moet aangaan.

Binnen de genoemde thema’s behandelt Moore een veelheid van onderwerpen, die de lezer deels wel uit de media kent: de manier waarop China met SARS en COVID-19 is omgegaan, de door de staat aangestuurde innovatie, de Chinese aanpak van milieuproblemen, het gebruik van artificial intelligence en de praktijk van genetic engineering, om maar een paar zaken te noemen.

China op veel gebieden nog geen bedreiging

De auteur relativeert het beeld van China als een grote bedreiging op technologisch gebied. Op veel gebieden, zeker waar het om fundamentele doorbraken gaat, hebben de Verenigde Staten nog steeds een grote voorsprong. Wel ziet hij de kracht van de omvang van China en het indrukwekkende vermogen van het land om bestaande wetenschap bruikbaar te maken. En steeds benadrukt hij mogelijkheden tot dialoog en samenwerking op deelgebieden, waar die in het belang zijn van zowel China als het Westen (vooral: Verenigde Staten).

Een eenduidige positie op de lijn van ‘haviken’ of ‘duiven’ ten aanzien van de relatie met China vermijdt Moore. Per onderwerp moet immers bezien worden wat haalbaar en verstandig is. Dat geldt evenzeer voor het gebruik van Chinese apparatuur in telecommunicatie als voor de uitwisseling van kennis op het gebied van genetica of artificial intelligence.

Gesprekken onder het niveau van regeringen

Effectieve dialoog, aldus Moore, zal vooral onder het niveau van regeringen moeten plaatsvinden. Professionals, bedrijven en andere organisaties buiten de overheid kunnen over de grenzen van landen heen tot gemeenschappelijke beeldvorming en probleemanalyse komen, waar op nationaal niveau ideologie en geopolitiek overheersen.

Kennelijk ziet de auteur op dat niveau een mogelijkheid om aan de verstarring van relatie tussen de Verenigde Staten en China te ontsnappen, waar ideologisch conflict en ontkoppeling de agenda bepalen. Je kunt je afvragen hoe realistisch dit optimisme is ten aanzien van de mogelijkheden van inhoudelijke, niet door macht gestuurde gesprekken tussen deskundigen, zakenmensen en andere, niet aan de overheid gelieerde personen.

Persoonlijke overtuiging en Amerikaans perspectief

Het boek bevat, ook voor wie zich in Nederland met samenwerking met China bezighoudt op het gebied van technologie en duurzaamheid, veel interessante informatie en ideeën. Toch heeft het een aantal beperkingen.

Ten eerste krijgt de persoonlijke overtuiging van de auteur over de noodzaak van samenwerking en dialoog meer gewicht dan de analyse van de voorwaarden voor de implementatie daarvan. De doorlopende herhaling van zijn boodschap kon bij mij de twijfels niet wegnemen over de realiseerbaarheid van wat hij aanbeveelt.

Een tweede beperking van het boek is het bipolaire beeld van de wereld: liberale democratieën, tevens markteconomieën aan de ene kant en aan de andere kant het autoritaire, niet liberale en nationalistische China. Hierbij vertegenwoordigen de Verenigde Staten uiteraard de eerste groep. Dit beeld doet geen recht aan de zich ontwikkelende multipolaire orde, met bijvoorbeeld een eigen rol van India en Europa.

Scott Moore maakt de toekomst van de wereld afhankelijk van een gesprek over technologie en duurzaamheid tussen twee staten. Daarmee is de pretentie van het boek om iets te zeggen over de toekomst van de wereld duidelijk te hoog gegrepen. Voor een analyse van de toekomst van de behandelde zaken in het krachtenveld van de huidige wereld is de beperkte Amerikaanse blik onvoldoende.

Ten slotte is er de aard van het bronnenmateriaal. Veel is journalistiek van aard en ook persoonlijke indrukken van de auteur zelf spelen een belangrijke rol. Meer diepgaand wetenschappelijk onderzoek komt minder aan bod.