De afgelopen maanden hebben we meerdere malen aandacht besteed aan New Retail in China. Wat daarbij vooral aan de orde is gekomen is een aantal initiatieven van Alibaba. Je zou daarom misschien denken dat Alibaba de enige Chinese partij is die met New Retail aan de weg timmert. Niets is echter minder waar; Alibaba is simpelweg de partij met de best geoliede PR-machine, waardoor ze volop in het nieuws zijn. Alibaba is tevens de eerste die de term ‘New Retail’ heeft geclaimd. Maar ook andere partijen, waaronder Alibaba’s aartsrivaal JD.com, zetten al enkele jaren onder het labeltje ‘Unbounded Retail’ of ‘Smart Retail’ stappen met vergelijkbare initiatieven. Zo heeft JD sinds 2015, hetzelfde jaar waarin Alibaba investeerde in offline initiatieven, een samenwerking met supermarktketen Yonghui en sinds 2017 zijn Walmart China en JD aandeelhouders in elkaars bedrijven, nadat JD in 2016 de online supermarkt Yihaodian al overnam van Walmart. Volgens sommigen is Alibaba’s recente kooplust in de offline wereld zelfs een reactie op JD’s strategieën. In dit artikel onderzoeken we hoe ook JD.com de offline retailwereld betreedt.

Onbemande winkels

Nadat partijen als Bingobox de onbemande winkels introduceerden is nu ook JD.com van plan om in samenwerking met China Overseas Property Group honderden van dergelijke winkeltjes te openen in onroerend goed dat eigendom is van China Overseas. JD.com verzorgt daarbij de logistieke bevoorrading en technische ondersteuning. De winkeltjes zouden uitgerust worden met gezichtsherkenning en product-scanning door middel van RFID tags.

In de Joy City shopping mall in Yantai opende JD.com daarnaast z’n eerste ‘X Unmanned Supermarket’, na dit concept eerst uitvoerig getest te hebben op het hoofdkantoor in Beijing. JD wil meer van dit soort winkels openen in de kleinere steden in China.

7Fresh en Yonghui Super Species

Supermarkten met veel verse producten en een nadruk op vis en schaaldieren zijn momenteel erg populair aan het worden in China. Nadat Alibaba haar Hema-concept uitrolde door heel China volgde JD.com enkele maanden geleden met een tamelijk schaamteloze kopie in de vorm van de supermarktketen 7Fresh. Net als bij Hema kun je bij 7Fresh producten kopen of ter plekke klaar laten maken, of in de directe omgeving thuis laten bezorgen na een bestelling gedaan te hebben met de app. Zelfs het transportsysteem voor dergelijke orders dat in de winkel onder het plafond doorloopt is exact hetzelfde als bij Hema.

In 7Fresh wordt gebruikt gemaakt van slimme ‘Take’-displays die detecteren wanneer een product wordt opgepakt en vervolgens productinformatie als voedingswaarde en herkomst laten zien, iets wat bij Hema via de app werkt. Eigenlijk het enige dat echt uniek is bij 7Fresh zijn de slimme winkelwagentjes die vanzelf achter de klant aanrijden. Het systeem is echter redelijk omslachtig en ik vraag me af of dit niet eerder hinderlijk is (voor andere klanten) dan dat het echt toegevoegde waarde heeft. JD.com wil in de komende 5 jaar 1.000 Hema-klonen, pardon, 7Fresh-winkels openen.

Ook Yonghui, de retailketen waar JD in investeerde, heeft een Hema-achtig concept genaamd YH Super Species.

JD Retail Experience Shops

Een ander initiatief van JD.com is de oprichting van JD Home (Jing Dong Zhi Jia)-winkels: franchisewinkels die gericht zijn op zogenaamd ‘showrooming’. In deze winkels zijn producten, veelal elektronica, te vinden die op de JD.com website verkocht worden, maar die consumenten graag een keer vasthouden en uitproberen voor ze tot een koop overgaan. Winkelpersoneel kan bovendien de vragen waar de potentiële koper nog mee mocht zitten beantwoorden. De prijzen in de Experience Stores worden gesynchroniseerd met de online prijzen op JD.com zodat speciale acties en promoties ook direct in de winkels zichtbaar zijn en de klant zich later niet bekocht hoeft te voelen. Enkele van de winkels zijn daarnaast, net als de 7Fresh supermarkten, uitgerust met ‘Take’, een systeem dat gebruik maakt van gewichtssensoren en camera’s vergelijkbaar met Alibaba’s ‘cloud shelves’, en dat op een tablet een filmpje met productinformatie afspeelt zodra een klant het betreffende product oppakt. Het systeem registreert tevens hoe vaak een product wordt opgepakt en analyseert daarmee de populariteit van het assortiment en de beste plekken om producten in de winkel te plaatsen.

In april 2018 had JD ruim 100 JD Home-winkeltjes met gemiddeld zo’n 1.000 producten, afgestemd op de profielen van bezoekers aan het betreffende winkelcentrum.

Bij mijn recente bezoek aan Shanghai bezocht ik een JD Home. In de winkel hing ook een TV-scherm met camera. Normaal zou een klant daarop door middel van gezichtsherkenning en segmentatie op basis van big data suggesties voor aankopen moeten krijgen, maar het scherm was tijdens mijn bezoek helaas uitgeschakeld. Camera’s analyseren ook het loopgedrag en de verblijfsduur van klanten in de winkels. Bij het scannen van de QR-codes van producten wordt een klant op de smartphone naar de productpagina op JD’s webshop geleid, waar men het product eventueel direct kan bestellen en thuis laten bezorgen.

JD Home winkel in Shanghai

D-Mart Smart Store

In een eerder artikel beschreven we hoe Alibaba de samenwerking is aangegaan met kleine buurtwinkeltjes. In dit geval was het JD die als eerste met een dergelijk initiatief kwam. In dit project wil JD de samenwerking met kleine ondernemers binnen 5 jaar uitbreiden naar 1 miljoen winkeltjes, waarvan de helft op China’s platteland. Net als Alibaba wil ook JD een deel van die winkels omtoveren tot shops met haar eigen merkidentiteit; JD.com Stores. Daarnaast wil JD nog eens 30.000 tankstations in het hele land ombouwen naar  ‘smart’ shops.

Het door JD.com’s artificial intelligence (AI)-afdeling ontwikkelde systeem dat ondernemers wordt aangeboden heet D-Mart Smart Store Solution en beschikt het over ‘JD Smart Vision’ camera-technologie, die producten op het schap en het winkelgedrag van klanten herkent en analyseert. Andere opties zijn een ‘slimme’ kassa die naar JD’s zeggen producten herkent en kan afrekenen en een advertentiesysteem dat gebruik maakt van gezichtsherkenning om klanten gepersonaliseerde aanbiedingen te kunnen doen.

Samenwerking met retailketens

Net als Alibaba gaat ook JD.com samenwerkingsverbanden aan met grote winkelketens als Fung Retailing, waarbij het haar software en AI-initiatieven bij die partners wil inzetten en daaruit waardevolle consumentendata wil distilleren. De software moet helpen bij het beheer van producten, voorraden, bestellingen, prijsbeleid en betalingen en moet consumenten een bijzondere ervaring bieden in virtuele paskamers en onbemande winkeltjes.

Recent ging JD ook een samenwerkingsverband aan met FamilyMart, de grootste convenience store-keten in China na 7-Eleven, waar JD al eerder een partnerschap mee aanging, net als met de keten Lawson. Alles bij elkaar heeft JD daarmee een samenwerking met bijna 1.000 convenience stores in China en wil dit aantal in 2018 nog eens uitbreiden met 3.500 extra winkels. Consumenten kunnen elk uur van de dag bij JD’s O2O (online-to-offline)-platform Doujia een bestelling doen die dan binnen 30 minuten geleverd wordt vanuit een FamilyMart winkel. Als we JD mogen geloven zijn de gemiddelde verkopen in die winkeltjes verdrievoudigd door de samenwerking met JD Doujia.

Over twee weken sluiten we de New Retail-reeks af met een overzicht van Tencent’s initiatieven in deze sector.