‘Tangping’, afbeelding via Sina Weibo

Wie op straat loopt in China, kan niet om de vele slogans heen die het gedachtegoed van de Partij uitdragen. Of het nu gaat om ‘de grote wederopstanding van het Chinese volk’ (Zhōnghuámínzú de wěidà fùxīng) of ‘moedig voorwaarts bewegen voor het verwezenlijken van de Chinese droom’  (Wéi shíxiàn Zhōngguómèng fènyǒng qiánjìn), de onderliggende boodschap is helder: stroop de mouwen op en werk hard voor het vaderland.

Luo Huazhong (31) plaatste op 17 april van dit jaar een forumbericht dat een heel ander geluid laat horen. In zijn bericht, getiteld “Platliggen is gerechtigheid”, schrijft Luo, voormalig fabrieksarbeider, dat hij al twee jaar geen baan heeft. “Soms verstop ik me ergens en lach ik stiekem om al die mensen die zo druk zijn”, schrijft hij. Luo roept op tot platliggen (tǎngpíng) en zegt klaar te zijn met de prestatiedruk en maatschappelijke verwachtingen. En hij is niet de enige.

Partijslogan: “Verspreid de spirit van arbeid, streef om een pionier van dit tijdperk te worden”.
Zhāngyáng láodòng jīngshen zhēng shídài xiānfēng

Laat maatschappelijke verwachtingen voor wat ze zijn

De ‘996-werkweek’ (werken van 9:00 uur ’s ochtends tot 9:00 uur ’s avonds, zes dagen per week) is inmiddels dan wel officieel illegaal verklaard, het moge duidelijk zijn dat het gemiddeld aantal werkuren per week in China (47 uur volgens officiële cijfers, in de praktijk is dit vermoedelijk nog een stuk hoger) veel hoger ligt dan in Nederland (31 uur volgens het CBS). Ondanks de sterke economische ontwikkeling van de afgelopen decennia is er daarnaast nog altijd een sterke inkomenskloof waardoor jongeren bijvoorbeeld vaak langer bij hun ouders blijven wonen omdat ze zich het huren – laat staan kopen – van een appartement niet kunnen veroorloven.

De recente wetswijziging waardoor koppels drie kinderen mogen hebben kan ook in dit licht worden bezien: het geboortecijfer is zeer laag in China, mede door de hoge financiële kosten die het opvoeden van een kind met zich meebrengt. Een demografische crisis, met een tekort aan arbeidskrachten en hoge gezondheidskosten, is een reëel gevaar.

De huidige situatie op de Chinese arbeidsmarkt zorgt ervoor dat veel jongeren hun toevlucht zoeken tot landen als Nederland, waar naast een kortere werkweek met een hoger salaris vaak een minder hiërarchische bedrijfscultuur heerst met meer ruimte voor eigen initiatief en zelfontplooiing.

De tangping-beweging heeft echter een ander advies: Laat de maatschappelijke verwachtingen voor wat ze zijn en ga niet trouwen, koop geen auto en ontwikkel een minimalistische levensstijl. Gerelateerd hieraan is de term nèijuǎn (involutie), die verwijst naar de steeds hogere standaarden waaraan jongeren moeten voldoen vanwege de moordende concurrentie, waardoor iedereen uiteindelijk een verliezer is. Simpelweg ‘nee’  zeggen tegen die ratrace is volgens de tangping-beweging de enige oplossing.

De foto die Luo Huazhong plaatste bij zijn bericht op Baidu Tieba.

Verliezen aan de startlijn

Luo Huazhong zal zich met zijn oproep niet populair hebben gemaakt bij de partijleiding in Beijing. Zijn post ging viraal, volgers deelden foto’s waarbij ze letterlijk plat op hun bed lagen, en er ontstonden veel (online) discussies, totdat de Partij ingreep: het woord ‘tangping’ werd geblokkeerd op sociale media, net als de daaraan gerelateerde discussiegroepen. Advertenties voor ‘tangping’-t-shirts, -telefooncovers en mokken werden eveneens offline gehaald.

Het is duidelijk dat Luo Huazhong wel een vuurtje heeft aangewakkerd. Chinese ouders zijn door de moordende concurrentie op de arbeids- en huwelijksmarkt vaak bang dat hun zoon of dochter “aan de startlijn verliest” (shū zài qǐpǎoxiàn shàng), waardoor kinderen vaak al op jonge leeftijd een overvolle agenda hebben waarbij ze aan het eind van de schooldag eerst nog bijles-, muziek- en sportklassen bijwonen om vervolgens ’s avonds laat hun huiswerk te maken. Wanneer ze zijn afgestudeerd, krijgen ze niet alleen met extreme werkomstandigheden te maken, maar is er ook de druk om het ‘standaardpad’ te volgen – auto kopen, huis kopen, trouwen, kinderen krijgen – die steeds zwaarder drukt op de Chinese jongeren.

Daarbij speelt ook mee dat het in China sociaal nog lang niet altijd geaccepteerd is om hulp van buitenaf te vragen voor psychische problemen. Verder is de Chinese economie in de afgelopen decennia spectaculair gegroeid, maar ook die groeicijfers zwakken af. Als die trend zich doorzet brengt dat ongetwijfeld ook veel onzekerheid met zich mee, en dan valt niet uit te sluiten dat de sluimerende ontevredenheid die via de tangping-beweging aan het licht kwam opnieuw tot uiting komt.