Chinese rapgroep Yin Sanr geeft de strijd niet op

Foto: Raymond Verhoef

Het Chinese ministerie van Cultuur heeft afgelopen augustus een zwarte lijst van 120 liedjes gepubliceerd. In een verklaring van het ministerie staat dat deze nummers obsceen zijn, geweld verheerlijken en de sociale moraal beschadigen. De nummers moeten worden verwijderd van streaming websites, worden verbannen uit karaoke bars en mogen niet meer live ten gehore worden gebracht. Wanneer de betrokken partijen hieraan niet voldoen worden er strafrechtelijke stappen ondernomen.

Dit besluit is onderdeel van de al langlopende morele kruistocht die de overheid voert op initiatief van president Xi Jinping. Hij riep vorig jaar artiesten en kunstenaars op om zich weer op de socialistische normen en waarden te richten. Kunst hoort patriottisch zijn, het zou een ‘correct’ beeld moeten geven van de geschiedenis (welke versie dit dan ook mag zijn) en mag niet de stank van geld hebben (want geld daar houden ze in China niet van). Chinese media vergeleken deze speech al met die van Mao in 1942 waarin hij opriep dat kunst moest bijdragen aan het grotere communistische doel. Het afgelopen jaar zijn er al acties tegen pornografie (zelfs iets te grote decolletés in televisie series zijn al taboe) en Manga comics gevoerd.

De zwarte lijst

Wat opvalt aan deze recente lijst is dat die voornamelijk uit underground artiesten bestaat. Verschillende subculturen die tot nu toe te marginaal waren bevonden om publiekelijk aangepakt te worden, zijn nu dus ook op de radar van de grote leider te vinden. Er staan een hoop relatief onschuldige rapnummers in de lijst zoals MC Hot Dog’s hit “Ik Hou van Taiwanese Meisjes” waar hij in het refrein vermeldt dat hij niet van Chinese meisjes houdt. Dit nummer is uiteraard een keiharde aanval op de patriottische gevoelens van de vasteland Chinese mensen. De Taiwanese artiest Luo Baiji schendt in het nummer “Schud je kont” natuurlijk alle moralistische waardes met zijn voorliefde voor schuddende achterwerken.

Foto: Raymond Verhoef

Het meest interessante aan de lijst zijn de eerste 17 vermeldingen. Allemaal toe te kennen aan de rapgroep Yin Sanr. De controversiële formatie uit Beijing timmert al sinds 2006 aan de weg en heeft een grote schare fans in de underground rapscene. Ze kregen relatief grote bekendheid met het nummer Beijing Wanbao (Beijing avondnieuws) waarin zij aandacht besteden aan de ongelijkheid, corruptie en oneerlijkheid in de hoofdstad. Hun teksten worden gedomineerd door kritiek op het expansionisme van Beijing, groeiend materialisme, corruptie en het propagandistische karakter van het onderwijssysteem. Het nummer “Hallo Leraar” op de beat van Tupac’s “Hit em Up” zorgde voor grote controverse in China vanwege het expliciete taalgebruik en is al honderdduizenden keren beluisterd op Youtube. Het nummer is een aantijging tegen het Chinese onderwijssysteem dat studenten zou ontmoedigen om voor zichzelf na te denken en creatief te zijn.

Het rebelse karakter van Yin Sanr

Hun rebelse karakter is in het hedendaagse culturele klimaat redelijk uniek en niet zonder gevolgen. Yin Sanr staat vanwege hun teksten al jaren op de radar van de overheid, maar nooit eerder zo publiekelijk. Ze mogen al jaren niet meer optreden en hun laatste album is verboden, maar dit is uiteraard allemaal nooit officieel bevestigd. Frontman van de groep, Jia Wei vertelde mij dat alle clubeigenaren die van plan waren hen te boeken voor een optreden een bezoekje hebben gekregen van mensen van de overheid die vrij duidelijk maakten dat een optreden zou leiden tot de sluiting van de club. Ook zijn er gevallen geweest waarbij vijf minuten voor aanvang het optreden werd afgelast vanwege ‘ brandveiligheid’ (de volgende dag trad er gewoon wel weer een andere band op) of er vonden mysterieuze lokale stroomstoringen plaats. Op dit moment speelt de overheid intimiderende spelletjes met de groep.

Afgelopen september werd de groep bij aankomst in Beijing in het vliegtuig gearresteerd, in de boeien geslagen en met hoofdkappen op afgevoerd. De politie vertelde hen dat zij ervan verdacht werden wiet te hebben gerookt. Op het politiebureau waar fysiek geweld niet werd geschuwd tijdens de verhoren bleken zij al maandenlang gevolgd te zijn. Uitgeprinte Wechat gesprekken werden voorgelegd en het rokende pistool (een overblijfsel van een opgerookte joint!) werd in een ‘evidence bag’ getoond.

Foto: Raymond Verhoef

Na vijf dagen van intimidatie in erbarmelijke omstandigheden werden ze weer vrijgelaten. Deze acties tonen de vastberadenheid aan van de overheid om artiesten die hun mening durven te verkondigen monddood te maken. Want laten we eerlijk zijn, wie wordt er nou maandenlang op straat gevolgd door undercover agenten inclusief het aftappen van telefoons voor verdenking van het roken van wiet?

Yin Sanr is een groep die de essentie van rapmuziek vertegenwoordigt. Zij zijn rappers die op een beat protesteren tegen onrecht en mensen zonder stem een stem geven. Yin Sanr doet dit met volle overtuiging en hun lef om dit in China te doen met alle gevolgen van dien is iets wat ik enorm respecteer. Daarom ben ik afgelopen zomer op eigen gelegenheid naar Beijing afgereisd om een documentaire over hen te maken. Via via ben ik in contact gekomen met groepslid Jia Wei die bereid was om een aantal maanden van zijn dagelijkse leven door mij vast te laten leggen en te praten over zijn motivatie en inspiratie.

De hoofdpersoon van mijn documentaire is een rapper, maar dit wordt niet alleen een film over de hip hop scene in Beijing. Het is een persoonlijk verhaal van het leven en de strijd van Jia Wei. Hij neemt ons mee in zijn gedachten, frustraties, zijn buurt, de rap scene en toont de stad en haar bewoners. Zijn visie, de mensen die hij ontmoet en zijn muziek geven een breder begrip van de hedendaagse Chinese samenleving en een nog niet eerder vertoond beeld van Beijing. Soms serieus, soms hilarisch. Het is een kans om Beijing te ervaren door de ogen van echte Beijingers.

Filmen in China

Het was een interessant avontuur en totaal anders dan ik als filmmaker gewend was in Nederland. Het grote verschil met opnemen en interviewen in China is natuurlijk de angst voor wat je zegt en doet voor de camera. Rappers in Nederland durven en kunnen alles zeggen, maar in China worden gevoelige vragen over de overheid en censuur soms ontweken en met een paar voorzichtig gekozen omwegen beantwoord. Gebruik van het groene plantje moet ook zorgvuldig uit het beeld worden gehouden.

Opvallend is dat veel mensen in Beijing de groep goed kennen, maar niet hun verhaal durven te doen voor de camera. Zo was ik op een warme zomeravond bij een BBQ restaurant in Gulou aan het eten toen een paar stereotype dronken shirtloze Beijingers mijn camera zagen en in driedubbele tong vroegen wat ik deed. Zij bleken de muziek van Yin Sanr goed te kennen en begonnen stomdronken teksten te citeren. Het bleken overheidsambtenaren te zijn die zich wel in het gedachtegoed van de groep konden vinden. Een van de mannen was bereid op camera wat over de groep te zeggen, maar werd na één zin al afgekapt door zijn vriend die hem vertelde dat dit niet verstandig zou zijn. Ondanks dat ze zo blauw als een tientje waren, was er nog steeds de angst om hun mening te verkondigen.

Ook tekenend voor de paranoia en angst was dat de Chinese studente die mij hielp met de vertalingen tijdens interviews niet op alle momenten en locaties aanwezig mocht zijn van de rappers. De groep is bang voor Chinese pottenkijkers en houdt hun verblijfplaatsen het liefst geheim. Afspreken was lastig en adressen werden nooit via Wechat verzonden (achteraf gezien was hun paranoia voor afluisterpraktijken niet ongegrond). Uiteraard moest ik als filmmaker ook voorzichtig zijn, want ik draaide zonder vergunning met een groep die men het liefst niet vrijuit laat praten. Waarschijnlijk ben ik wel gezien door de overheid, want bij het verhoor van Jia Wei vorige maand werd er tegen hem geschreeuwd dat hij niet moest denken dat hij belangrijk is omdat hij met buitenlanders omgaat.

Twee werelden

In mijn zoektocht ben ik erachter gekomen dat Yin Sanr het gedachtegoed van jongeren wil veranderen met hun muziek. Zij willen een alternatief bieden aan het Chinese onderwijssysteem dat mensen alleen opleidt om bij te dragen aan de bouw van de natie. De frustratie bij de groep is dan ook erg groot dat zij dit in China niet volledig kunnen doen. De rapgroep Xinjiekou die ook op de lijst staat met een liedje over zelfmoord, heeft nu besloten ander soort muziek te maken met een meer positieve inslag. In een land van zelfcensuur voor eigen behoud is Yin Sanr, in tegenstelling tot veel andere artiesten op de lijst, nu juist meer overtuigd geraakt om hun stem te laten blijven horen.

Foto: Raymond Verhoef

Wat mij ook opviel is dat zij zich bewegen in twee werelden. Aan de ene kant zijn ze de underground rebellen die op de hielen worden gezeten door de overheid en aan de andere kant krijgen ze sponsordeals van grote merken als Converse en Carrhart. Op dit moment is de groep in de Verenigde Staten op uitnodiging van Converse in de studio met de wereldberoemde groep Outkast en het schijnt dat het nieuwe nummer simpelweg gewoon “18” gaat heten als een steek naar de zwarte lijst. De oververtegenwoordiging in de lijst heeft hen op dit moment ook vernieuwde aandacht gegeven en een nieuw publiek bereikt die allemaal reuze geïnteresseerd zijn in de ‘verboden’ muziek. Mensen op sociale media bedanken de overheid dan ook voor de download tips. De groep lijkt zelf ook niet onder de indruk te zijn van de lijst. Rapper Ijapa van de groep schreef na het uitkomen van de lijst op social media ” We’re numbers 1-17!” Waar Jia Wei vervolgens op reageerde met “We’re number 1!”

Raymond Verhoef is momenteel een Kickstarter project gestart om een budget op te halen voor zijn documentaire. Ook is hij op zoek naar mensen (o.a. vertalers en video editors) die kunnen helpen met het project. Klik hier voor meer informatie over het Yin Sanr project.