Chinezen over de vloer: Nederland door Chinese ogen

Op China2025.nl schrijf ik samen met een aantal andere bloggers regelmatig over de cultuurverschillen waar we in China mee te maken krijgen. Maar minstens zo interessant is de vraag hoe Chinezen Nederland ervaren als ze hier komen. Afgelopen zomer bezochten mijn schoonouders ons voor het eerst in Nederland. We waren al meerdere keren bij hen in Datong in de provincie Shanxi geweest, maar dit was de eerste keer dat zij ons hier bezochten. Het was zelfs de eerste keer dat ze buiten China kwamen.

Mijn schoonouders zijn eenvoudige mensen. Ze behoren niet tot de uitschieters in de Chinese maatschappij. Geboren in de jaren ‘50 maken ze onderdeel uit van de generatie die als kind onder Mao de Grote Hongersnood, de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie heeft meegemaakt. Onder Deng Xiaoping hebben ze China zien transformeren naar wat het nu is. Toen mijn vrouw naar de lagere school ging verhuisden ze naar de stad maar het zijn zeker geen middenklassers, laat staan dat ze behoren tot de eerste generatie rijken.

Natuurlijk waren we ook erg benieuwd naar hoe mijn schoonouders Nederland ervaren hadden en ik vroeg ze regelmatig naar dingen die hen opvielen.

Buienradar

Ondanks dat ze uit een stad in het noorden van China komen waar het kwik in de winter ver onder min 10 daalt leek vooral schoonmoeder zeer gevoelig voor kou. Na een lekkerbekje in de haven van West-Terschelling even lekker uitwaaien was duidelijk een inschattingsfout: snel naar de vertrekhal van de veerboot om op te warmen. Op het dek van een rondvaartboot in de haven van Rotterdam tijdens een tochtje bij zonsondergang trok ze de touwtjes van haar capuchon zo strak aan dat ik even dacht dat er een Chinese Teletubbie aan boord was gekomen.

Zodra ik bij een temperatuur van boven de 20 graden lekker een korte broek aantrok greep m’n schoonvader me bij m’n kuiten en vroeg me bezorgd of ik het niet koud had. Toen het kwik in de zomer naar 35 graden steeg, ons hoekhuis binnen niet meer koel te krijgen was en ik daarom besloot een nachtje door te brengen in een tentje in de tuin konden ze niet geloven wat die rare Hollander nu weer aan het doen was.

Het viel mijn schoonouders al snel op hoe veranderlijk het weer in Nederland kon zijn. In de maand dat ze in Nederland verbleven hebben ze dagtemperaturen meegemaakt die variëerden van 15 tot 35 graden, iets wat ondenkbaar is in hun woonplaats. Toen ik hen het eerste weekend liet zien hoe we apps als Buienradar en Buienalarm gebruiken om onze activiteiten wekelijks en dagelijks te plannen was er nog wat scepsis. Maar toen ze na een korte wandeling naar de dichtstbijzijnde supermarkt onderweg overvallen werden door een regenbui waren ze om. De eerstvolgende keer dat ze weer een wandeling wilden maken kwam mijn schoonmoeder me vragen even voor haar op die handige app te kijken.

Hartelijkheid

Een van de zaken die mijn schoonouders in Nederland opviel is dat onbekenden elkaar groeten op straat en dat mensen die elkaar niet kennen veel hartelijker lijken te zijn dan in China. Ik denk dat dit misschien meer over China zegt dan over Nederland. Er wordt vaak gezegd dat Chinezen hele hartelijke, gastvrije mensen zijn. Dat zal kloppen ten aanzien van toeristen die China bezoeken en voor mensen in het eigen netwerk van de Chinees. Zelf ben ik echter altijd erg verbaasd geweest over de apathie, het onderlinge wantrouwen en de vijandigheid tussen Chinezen die elkaar niet kennen.

Ook de vraag die ons gesteld werd op weg naar huis vanaf Schiphol zei veel over hoe Chinezen hun eigen land ervaren: de twee keken hun ogen uit naar de koeien in de weilanden langs de A2 en vroegen ons verbaasd; ‘Ze lopen zomaar los rond! Worden ze niet gestolen dan?’. Ook het feit dat we in de supermarkt zelf onze boodschappen kunnen scannen en dat de aankopen niet allemaal gecontroleerd werden bij de kassa zorgde voor ongeloof. Dat het systeem van steekproeven de mensen ervan weerhoudt om zich te laten verleiden tot winkeldiefstal was geen reden tot geruststelling; in China zouden deze winkels binnen de kortste keren failliet zijn.

Zandbak

Wat hen ook opviel was dat de lucht blauwer was en lekker fris rook, dat de omgeving groener was, maar ook dat Nederlanders veel meer in balans leven met de natuur. Dat dieren met meer respect behandeld worden. Ze hadden het kunnen zien in een kinderboerderij, een natuurmuseum maar ook overal in het dagelijks leven om hen heen.

Ze waren gefascineerd door het feit dat kinderen hier gewoon nog kind konden zijn. Toen mijn vrouw vertelde dat haar leerlingen tijdens de zomervakantie hun boeken in moesten leveren waren haar ouders zeer verbaasd. Hoe konden ze dan tijdens de vakantie nog studeren? Ook het feit dat kinderen op jonge leeftijd al leerden fietsen en met hun ouders over straat zoefden tussen al het andere verkeer verbaasde hen. En ook dat er nergens agenten het verkeer stonden te regelen op kruispunten. Ze keken ook op toen ze op een dag geschminkte schoolkinderen zagen. Dat je zelf kunt beslissen wat voor bijzonders je die dag wilt zijn en niet in een vast stramien hoeft te passen is voor China een bijna ongekend fenomeen.

Ja, je kon hier veel meer doen wat je wilde zonder dat iemand je in de gaten hield of daar een mening over had. De angst van de Culturele Revolutie dat je beter maar niet met je kop boven het maaiveld uit kon komen zit er nog steeds in bij deze generatie. Het was aandoenlijk om te zien hoe vooral mijn schoonvader daar na enkele weken mee omging en zich steeds losser begon te gedragen. Na een bezoekje aan een tentoonstelling met zandsculpturen troffen we hem zelfs aan bij de zandbak waar hij met vormpjes een leeuw op een rots aan het maken was. Het kind in mijn schoonvader was weer boven gekomen.

China2025.nl-blogger Ed Sander had deze zomer zijn Chinese schoonouders op bezoek. In een reeks artikelen deelt hij zijn belevenissen. Lees hier deel 2 van Chinezen over de vloer: Smak(k)elijk eten!