Maandag 28 april is de Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het werk. Chinezen maken lange dagen. Er is weinig aandacht voor veilige werkomstandigheden. En een groeiend probleem is werkgerelateerde stress, die soms tot zelfdoding leidt.
Een maand geleden breekt brand uit in een fabriekje waar lingerie wordt gemaakt. Op dat moment zijn er 53 personen aan het werk. De brand breekt uit in het magazijn op de begane grond. De naaisters in het atelier op de eerste etage zitten als ratten in de val.
Op foto’s is te zien hoe brandweermannen proberen de slachtoffers te bereiken. De ramen van de fabriek waren allemaal van tralies voorzien, die moesten worden doorgezaagd om binnen te komen. Volgens lokale autoriteiten zijn elf medewerkers door verstikking om het leven gekomen. Het afgelopen vijf jaar zijn er Puning, waar veel kleding wordt gemaakt, zeker vijf branden in naaiateliers geweest.
Het kan nog erger. Op 3 juni 2013 kwamen 121 personeelsleden van een kippenslachterij in Mishazi om het leven bij een verwoestende brand. Nog eens 76 mensen raakten gewond. Het management van het bedrijf deed de deuren van het pand op slot om te voorkomen dat werknemers ongeoorloofd pauze zouden nemen.
Kleine ongevallen
Grote ongevallen met meerdere doden halen het nieuws in China. Maar kleinere ongevallen waarbij werknemers worden geplet, een arm of een been verliezen halen zelden de krantenkolommen.
Veiligheidsmaatregelen kosten geld en voor veel werkgevers staan ze daarom laag op het prioriteitenlijstje. Natuurlijk kent China wetgeving die een veilige werkplek moet garanderen.
De boetes die in het vooruitzicht worden gesteld zijn hoog, maar het toezicht schiet tekort. Eigenlijk lopen werkgevers en autoriteiten die toezicht moeten houden pas tegen de lamp als het kalf verdronken is.
In de afgelopen vijf jaar werden 5.500 lokale bestuurders, ambtenaren en managers vervolgd wegens plichtsverzuim. Omdat ze de veiligheidsregels niet hadden nageleefd of gecontroleerd werden ze meestal gestraft met maatregelen als ontslag, demotie of komen ze voorlopig niet in aanmerking voor promotie. In gevallen met ernstige gevolgen werden ook boetes of gevangenisstraffen opgelegd.
Er vallen iedere dag doden. In 2010 stierven er 79.552 Chinese werknemers door een bedrijfsongeval. Dat zijn er 218 per dag!
Mijnbouw
Een bedrijfstak met een bijzonder slechte reputatie is de mijnbouw. In 2012 kwamen er meer dan 1.300 mensen om bij ongelukken in mijnen.
China heeft de grootste mijnbouwindustrie ter wereld. Zo bezien is het niet gek dat het koploper is als het om dodelijke ongelukken gaat; zeker als je bedenkt dat Chinese mijnbouw vrijwel geheel ondergronds plaatsheeft, waar in andere landen vaak –met minder risico’s- aan de oppervlakte wordt gewonnen.
Maar ook relatief is de veiligheidsreputatie van de Chinese mijnbouwsector slecht. China is goed voor 40 procent van alle mijnbouwactiviteiten in de wereld, maar voor 80 procent van alle mijnbouwdoden.
Sinds een aantal jaren zijn er strengere veiligheidsregels afgekondigd. En die hebben wel degelijk effect gehad, want in 2004 bedroeg het aantal doden in deze sector nog meer dan 6.000.
Psychische druk
Fysieke veiligheid mag dan slecht zijn, in toenemende mate is psychische druk een probleem. Lange werkdagen, overwerk en autoritaire leidinggevenden zijn normaal. Daar komt onzekerheid bij over bijvoorbeeld uitbetaling van loon en werkzekerheid.
Grotere werkgevers voorzien in huisvesting van migrantarbeiders. Deze werknemers zijn de facto 24 uur op hun werk. De spaarzame vrije tijd doden ze met videospelletjes, gokken en bezoekjes aan prostituees.
Geen wonder dat dit tot sociale en psychische problemen leidt. Sommigen wordt dit allemaal teveel. Verhalen over uitputting en uitzichtloosheid zijn legio bij grote werkgevers als Foxconn, Pegatron en Yue Yuen. Maar eigenlijk kennen we deze verhalen alleen omdat deze bedrijven werken voor grote westerse merken, die door internationale pressiegroepen in de gaten worden gehouden.
Over de werkomstandigheden bij andere Chinese werkgevers weten we weinig tot niets. We weten alleen dat ze railings maken op hoge gebouwen en vangnetten plaatsen in vides om zelfdodingen op het werk te voorkomen.
De Reis door China in 48 Dagen gaat verder op zaterdag 3 mei, de Internationale Dag van de Persvrijheid.
Het aantal slachtoffers in de mijnbouw ligt waarschijnlijk nog hoger dan de officiële cijfers omdat de exploitanten van de mijnen familieleden vaak afkopen na een ongeluk. Een mooie film over dit onderwerp is ‘Blind Shaft’.
Wat de hoge werkdruk betreft, dat is niet altijd de schuld van de werkgever. In veel gevallen heeft de werknemer de mogelijkheid (maar niet verplichting) om additionele uren te maken. Aangezien meer uren meer loon betekent en daarmee meer geld om naar huis te sturen (de meeste kinderen van fabrieksarbeiders wonen in hun geboortedorp en niet bij de ouders) pakken de meeste arbeiders die kans met beide handen aan.
Ed
Het grote aantal ongevallen ligt ok wel aan de werknemers zelf. Ik heb zelf veldwerkers voor milieuonderzoek moeten drillen om veilig te werken en persoolijke beschermingsmiddelen te gebruiken. Er zijn 2 dingen die het lasting maken. Het macho gedrag van mannen: ik ben stoer en ik heb dat niet nodig wil men uitstralen. Ten tweede bijgeloof: als je aan onheil denkt, wat je dus doet als je een veiligheidshelm opzet, roep je het over je af. Natuurlijk is er ook veel owetendheid en zijn werkgevers vaak te beroerd om in veilig werken te investeren.
Veiligheid gaat in dit blog over ongevalen en werkstress. Het meest onderschatte risico in China is echter blootstellong aan chemische stoffen op het werk. Daar is ook geen enkel benul van. Met name zware metalen en oplosmiddelen is een issue. Sterke oplosmiddelengeuren ruik je ook overal waar men nieuwe panden worden ingericht of winkelrumtes opknapt. De werkers ademen die dampen van lijmen en verven dag in dag uit in. Er moeten miljoenen mensen rondlopen met niet herkende Organic Psycho Syndrome, de hersen verweking die het gevolg is van de blootstelling.
Werkstress komt in China overal voor. Als je de statistieken bestudeers denk ik dat er minstens evenveel zelfmoorden voorkomen bij ambtenaren, studenten, hooggeschoolde werknemers, huisvrouwen etc. De aantallen zelfmoorden bij Foxconn was statistisch gezien niet hoger dan in een vergelijkbare stad in China (al is 200.000 inwoners meer een dorp hier). De laatste zin over de railings en vangnetten, ik zie ze nergens, bij Foxconn hingen ze wel, dat is alles. Maar het is een leuk einde van het blog natuurlijk.