Zomer 2015 verscheen mijn ‘Leiderschapsboek voor Vrouwen’. Het boek beschrijft wat vrouwen zelf kunnen doen om in een leiderschapsrol terecht te komen. Centraal staat daarbij de 50/50-methode: besteed de helft van je tijd en energie aan organisatiedoelen, en gebruik de andere helft om tijdens je werk je persoonlijke carrièredoelen te realiseren. Omdat ik als executive coach zowel binnen als buiten Nederland werk, leek het me van meet af een goed plan om het boek ook in andere talen uit te brengen. Daarom had ik in het contract met de uitgever ook de buitenlandse rechten zelf gehouden.

Engels ligt dan voor de hand, en China lijkt ver weg en ongrijpbaar. Maar in China wonen wel een half miljard vrouwen. Bovendien had ik al tijden een artikel uit de Financial Times op mijn bureau liggen, dat aangaf dat er in China een megamarkt is voor westerse management- en zelfhulpboeken. Mijn ervaring met veel jonge Chinese vrouwen, tijdens mijn reizen door dat land, was bovendien dat ze ambitieus en leergierig zijn. Tegen mijn klanten riep ik maar al te vaak, dat ze de grote Chinese markt op moesten zoeken. Nogal eigenzinnig bedacht ik dat de eerste vertaling van dit boek een Chinese moest zijn.

Het belang van de Chinese taal

Gelukkig wist ik een paar dingen niet toen ik eraan begon. Zo geeft bijvoorbeeld de Chinese overheid maar mondjesmaat ISBN-nummers uit voor vertalingen van buitenlandse boeken. En natuurlijk heb ik ook tijd, energie en geld gestoken in zaken die achteraf totaal onnodig bleken, zoals alvast een hoofdstuk in het Chinees laten vertalen. Mijn Chinese uitgever vond het maar een slechte vertaling. Maar andere zaken hielpen wel. Om te beginnen de insteek dat ik het boek heel nuchter als een economisch exportproduct ging zien. Daardoor was het logisch om de hulp in te roepen van de Rijksdienst voor het Ondernemen (RVO) en de economische afdeling Nederlandse ambassade in Beijing. Van beide heb ik echt veel hulp gekregen, zoals een lijst met Chinese uitgevers. Op dezelfde zakelijke manier waarop een Nederlandse koekjesmaker aan Chinese koekjesfabrikanten werd gekoppeld, gebeurde dat in mijn geval met mijn boek. Even wennen voor iedereen, maar het was heel effectief.

Alleen gaat een boek natuurlijk ook over taal. Daarom heb ik een cursus Chinees gevolgd aan de Vrije Universiteit (VU). Niet eenvoudig om weer in de schoolbanken terecht te komen en van een strenge juf de beurt te krijgen. Maar zo zinnig om meer te begrijpen van de Chinese taal. Zo kent het vereenvoudigd Chinees geen lidwoorden, en bijvoorbeeld ook geen tegenwoordige of verleden tijd. Daarom zijn in het Chinees vertaalde stukken vaak korter dan de oorspronkelijke tekst. Zonder dit te doen was ik me vast rot geschrokken en akelig wantrouwend geworden op het moment dat ik de Chinese vertaling in de mail ontving.

Met een pas afgestudeerd iemand in de Chinese taal ben ik vervolgens minutieus door de tekst gelopen. Met de zorg in mijn achterhoofd over wat er allemaal onbegrepen of zelfs weggelaten zou kunnen zijn. En met de vragen uit mijn omgeving over hoe erg de censuur wel niet zou zijn. Niets bleek minder waar. Op een paar kleine technische details na waren tekst mijn tekst en mijn gedachtegang in het boek heel letterlijk en ontzettend knap vertaald. In juli 2020 verscheen mijn ‘Leiderschapsboek voor Vrouwen’ in China. Vanwege de coronamaatregelen kon ik er helaas niet bij zijn, maar ik heb er wel van genoten. Mijn Nederlandse gedachtegoed naar China exporteren was gelukt.

Dezelfde vragen als in Nederland

Daarna volgden veel lezingen, workshops en contacten met enthousiaste en ambitieuze Chinese vrouwen. Vooral de jonge generatie vrouwen wil heel graag weten hoe ze hogerop kunnen komen. Zij zitten met exact dezelfde vragen als veel vrouwen hier. ‘Durf ik wel mijn vinger op te steken? Durf ik wel risico’s te nemen? Wanneer weet ik dat ik iets kan? Hoe vertel ik mijn baas dat ik graag iets wil? Wat staat er goed op mijn cv?’

Mij werd ook steeds gevraagd om voorbeelden uit mijn eigen bestaan. Natuurlijk had ik ook daar weer aarzelingen bij. Mij was steeds verteld dat Chinezen veel gezagsgetrouwer zijn. Zouden mijn ervaringen wel aansluiten bij de wereld van deze vrouwen? En ook dat valt weer zo reuze mee. Zeker als ik vertel dat ik een tijdje geleden werd gevraagd om een prestigieuze commissie te leiden en ik toen zei ‘Dat wil ik alleen doen, als ik ook voorzitter word’. Dat was om mijn stempel er beter op te kunnen drukken, maar ook omdat ik wist dat ik toch het meeste werk zou verrichten. Dat je zoiets gewoon kunt zeggen, en dat er dan gebeurt wat jij wilt, dat is ook voor deze Chinese vrouwen helaas nog steeds een eye-opener, maar bovenal een opsteker.

Tips voor het betreden van de Chinese markt

De vragen en de reacties die ik van Chinese vrouwen krijg zijn vaak persoonlijk en indringend. Dit boek uitbrengen in China heeft mij op zoveel fronten dan ook zoveel meer gebracht dan alleen een mooi plekje in de boekenkast. Ik heb van het hele traject waanzinnig veel geleerd. Vandaar dat ik graag eindig met een paar tips voor iedereen die iets in China wil gaan doen:

  • Heb een lange adem. Iets naar de Chinese markt brengen is een race met hindernissen. Zoek daar hulp bij.
  • Leer iets van de taal, of tenminste over de taal. Dat kweekt goodwill en kan tegelijkertijd wat van je eigen onzekerheden wegnemen.
  • Laat je vooroordelen los. Sta open. Er is veel meer gemeenschappelijk dan je denkt, en er gaat ook veel meer anders dan je verwacht.
  • Houd vol. Als het je lukt om iets naar China te brengen, brengt het je veel meer dan louter op de Chinese markt aanwezig zijn.