Een filmanalyse van de film Eat Drink Man Woman (1994).

Een heerlijke combinatie van Oost en West

In het laatste jaar van mijn studie Sinologie aan de KU Leuven heb ik het vak Film en Literatuur opgenomen. De professor was fan van scènes aan tafel, omdat in deze scènes veel verschillende filmtechnieken gebruikt worden. Dat was ideaal om als didactisch materiaal in de les te gebruiken. Scènes aan tafel leken mij op het eerste zicht niet echt spannend, maar hoe meer ik leerde over de verschillende filmtechnieken, hoe interessanter het leek om deze zelf te analyseren. De film die ik hiervoor koos was Ang Lee’s Yǐnshí Nánnǚ, of Eat Drink Man Women.

Ang Lee oogstte zijn eerste internationale successen met de “Father Knows Best” trilogie die bestaat uit Pushing Hands (1991), The Wedding Banquet (1993) en Eat Drink Man Woman (1994). De films verkennen de relaties en conflicten tussen oosterse tradities en westerse moderniteit. Eat Drink Man Women is een tragikomedie over een disfunctionele familie die probeert te navigeren tussen persoonlijke en sociale veranderingen in Taipei.

De film heeft mij aangenaam verrast met fantastische filmwerk, een goede balans tussen komedie en drama en een plot met onverwachte wendingen en universele thema’s. Lee combineerde het vakmanschap van de Hollywood film met de cultuur van zijn geboorteland, en creëerde zo een film die men over de hele wereld wel kan smaken.

De titel van de film komt uit een passage van het Boek der Riten (Liji 礼记, Han dynastie 220-280 v.Chr.), een van de confucianistische klassiekers.

飲食男女，人之大欲存焉。
Drank, eten, mannen en vrouwen, dit zijn de grote begeertes in een mensenleven.

De titel roept een beeld op van voedsel en relaties als integrale onderdelen van een mensenleven. Eten en drinken horen bij elkaar, net zoals een man en een vrouw bij elkaar horen (Patil, 2019). Maar wat voor rol zou eten kunnen spelen in film over generatiekloven, modernisatie, liefde en familie?

Wees gewaarschuwd voor spoilers in de volgende stukken!

Het symbolisch belang van voedsel

Het belang van voedsel in de Chinese cultuur komt voornamelijk tot uiting tijdens belangrijke feestdagen. Tijdens Chinees Nieuwjaar komt de hele familie samen en maakt men samen jiǎozi – dumplings. In de  film komt het belang van maaltijden en familie tot uiting in de zondagsdiners van de familie Chu. Deze zijn vooral voor de vader een belangrijke traditie.

Het eten in de film kan een metafoor zijn voor liefde (Ma Sheng-mei, 1996). Koken is de enige manier waarop de traditionele vader Chu zijn liefde voor zijn dochters weet uit te drukken. In een interview legt Ang Lee uit dat vader Chu het na de dood van zijn vrouw het moeilijk heeft om met zijn dochters te communiceren (HK Movie Extras, 2017). Wanneer hij  zijn gevoel voor smaak verliest, kan hij zijn gerechten, die anders heerlijk zijn, niet meer perfect kruiden. Dit verlies aan smaak symboliseert de toenemende vervreemding van zijn dochters en de traditionele Chinese cultuur.

Een andere interpretatie vergelijkt de veranderende familiewaarden met voedsel en smaakzin. Het feit dat Chu zijn smaakzin verliest, suggereert dat zijn relatie met de familie verstoord is (Tarja Lain, 2005). Wanneer een dochter bijvoorbeeld opmerkt dat de ham iets te lang gerookt is, kan Chu dit niet proeven, noch beseft hij dat er iets mis is met de familierelaties.

Filmanalyse: Aan tafel!

Met behulp van klassieke Hollywoodtechnieken, onverwachte plotveranderingen en de veelzijdige Chinese keuken, vormen de scènes aan tafel de hoogtepunten in de film.

Tijdens het derde familiediner vertelt de jongste dochter Jianing dat ze zwanger is en dat haar vriend wil dat ze bij hem intrekt. Op de achtergrond horen we de buren karaoke zingen. De diëgetische muziek is perfect afgestemd op de scène aan tafel, want wanneer de camera focust op Jianing begint net het muzikaal intermezzo van het lied. Wanneer Jianing uiteindelijk zegt dat ze zwanger is, hervatten de buren het lied en komt de hele familie voor het eerst in de scène in beeld (afbeelding 1). Dit nieuws is heel onverwacht en zou ongemakkelijk kunnen aanvoelen, maar de perfect getimede karaoke van de buren maakt het bijna komisch (afbeelding 2).

Afbeelding 1 (1:15:31)

Afbeelding 2 (1:14:54)

Tijdens het vijfde diner komen de familie Chu en een familievriendin met haar moeder en dochter samen voor het laatste diner. Hoewel voedsel centraal staat in de film, werd er opmerkelijk weinig gegeten. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat aangezien voedsel de liefde en intra-familiale relaties symboliseert, maar de relatie tussen de vader en de dochters niet zo goed was, ze er niet van konden genieten. Tijdens het laatste etentje zijn de familierelaties hersteld en hebben ze allen de liefde gevonden. We zien en horen iedereen genieten van de maaltijd en er wordt gelachen en gepraat aan tafel (afbeelding 3).

Afbeelding 3 (1:27:28)

Er komt echter abrupt een einde aan het vredevolle diner wanneer vader Chu aankondigt dat hij van plan is zijn huis te verkopen en in te trekken bij de veel jongere familievriendin Jinrong, waarmee hij een geheime relatie heeft (afbeelding 4).

Afbeelding 4 (1:49:38)

De moeder van Jinrong slaat helemaal door. Ze dacht immers dat hij met haar wou samenzijn. Iedereen is door elkaar aan het roepen en de eens zo serene scène verandert in chaos. Uiteindelijk verlaat iedereen behalve de oudste dochter Jiaqian het huis. Achter haar speelde het drama zich af, dat zie je aan de verlaten tafel en de omgegooide stoelen. (afbeelding 5).

Afbeelding 5 (1:53:22)

Op het einde van de film zien we Jiaqian in de keuken soep maken volgens haar moeders recept. Wanneer vader Chu de soep proeft, merkt hij op dat ze te veel gember heeft toegevoegd. Hij beseft dan opeens dat zijn gevoel voor smaak terug is (afbeelding 6).

AFbeelding 6 (2:00:01)

Made with love

Eat Drink Man Woman toont ons het belang van familie en samenkomen in de Taiwanese cultuur, in een context van modernisering. Conflicten ontstaan wanneer de traditionele cultuur plaats moet maken voor een gemoderniseerde samenleving, of een nieuwe plek moet vinden in een snel veranderende samenleving. Deze veranderingen vinden ook plaats in het huis van de familie. Vader Chu symboliseert de traditionele cultuur en zijn dochters staan symbool voor de moderniseringen in Taiwan.

Om uiteindelijk de vraag te beantwoorden wat voor rol eten zou kunnen spelen in film, denk ik dat het Engelse ‘made with love’ hier zeer passend is. Eten is een metafoor voor liefde en representeert de familiebanden en veranderende familiewaarden. Overeenkomend met deze interpretatie zijn eten en het rituele samenkomen belangrijk voor het behoud van de familiale relaties. Wanneer op het einde van de film alles uiteindelijk op zijn plek valt, komt vader Chu’s gevoel voor smaak op magische wijze plots terug.

Eat Drink Man Woman is te bekijken op Amazon Prime, op Netflix (niet in België en Nederland jammer genoeg, maar dit valt op te lossen met een VPN), of op DVD te vinden in je lokale bibliotheek.

 

Dit blog is onderdeel van de blogreeks “Scriptie van de maand”, waarin we studenten de kans bieden om hun onderzoek te delen met een breder publiek. Iedere derde donderdag van de maand besteden we aandacht aan een nieuwe scriptie, binnen een diversiteit aan onderwerpen. Houd China2025.nl in de gaten voor meer blogs over interessante scripties! Eerdere blogs in deze serie kun je hier teruglezen.

Heb jij zelf onderzoek gedaan naar een China-gerelateerd thema, en zou jij dit graag willen delen op China2025? Neem dan contact op met de redactie.