Onjuist beeld van China

De Vlaamse journalist Stefan Blommaert, die van 2012 tot 2014 in China verbleef voor de Vlaamse radio en televisie (VRT), vindt dat we in Europa beelden van het land hebben die geen recht doen aan de werkelijkheid. Vaak zijn die te negatief. Met zijn boek wil hij dit corrigeren (zie zijn blog).

Hij wil bijvoorbeeld niet alleen aandacht schenken aan het gigantische milieuprobleem van het land, maar ook aan de ontwikkeling van milieutechnologie en schone energie. Hij laat het innovatieve China zien, dat niet alleen meer een assembleert, maar ook ontwikkelt. Ook waar we soms te positief zijn over China, zoals op het gebied van de mensenrechten, wil hij corrigeren: hij toont dat de situatie er slechter voorstaat dan we denken.

Observaties en verhalen rond tien thema’s

Blommaert schetst zijn eigen beeld van China in een boek van ongeveer driehonderd pagina’s met verhalen over zijn eigen ervaringen als journalist. Die voorziet hij van context door feiten en analyses ontleend aan het werk van anderen.  Elk van de tien hoofdstukken is gewijd aan een specifiek thema, zoals de censuur (2), de economische ontwikkeling (5), milieuvervuiling (7) en de geopolitieke ambities van het land (9).

Auteur Stefan Blommaert

Elk thema presenteert hij vanuit zijn eigen ervaringen als journalist in dit land. Het vertelt bijvoorbeeld over bezoeken aan fabrieken of steden, omgang met autoriteiten en bureaucraten, interviews met Chinese burgers. Aangevuld met achtergrondinformatie levert dit voor alle tien thema’s een beeld op van het China onder Xi Jinping.

Het is een land dat we serieus moeten nemen, zo is de boodschap. Groeiende economische en financiële macht, ook door de initiatieven die samen als de ‘Nieuwe Zijderoute’ bekend staan, de groeiende militaire assertiviteit van het land en de ontwikkeling van ideologische macht (‘soft power’) maken China tot een serieuze machtsfactor om rekening mee te houden.

Leesbare verhalen maar weinig verrassend

Blommaert schrijft leesbaar en toegankelijk over het hedendaagse China. Wie China niet uit eigen ervaring kent, zal zeker een beeld van het land krijgen dat afwijkt van de (vaak negatieve) clichés die erover bestaan. Wie het dagelijks leven in China uit eigen ervaring kent en op de hoogte is van wat de media over het land van Xi schrijven, zal echter niet verrast worden door nieuwe inzichten. De auteur komt maar zelden onder de oppervlakte van wat (voor hem) direct zichtbaar is. Juist in een land met een beperkte mate van openbaarheid en tevens een van ons afwijkende cultuur zijn de dingen vaak niet wat ze lijken.

Ik proef in het boek weinig van de dubbelzinnigheid van het huidige China, van de raadsels waarvoor dit land ons stelt, wat in een boek als van Ties Dams juist naar voren komt.

Verhaal en perspectief

De persoonlijke verhalen van Blommaert zijn interessant om te lezen. Ze waren nog interessanter geweest als hij de werkelijkheid zelf meer had laten spreken, zoals Ruben Terlou China een gezicht heeft gegeven in zijn documentaires, door de mensen zelf aan het woord te laten.  Maar in plaats daarvan wil Blommaert zijn eigen perspectief op ‘de eeuw van Xi’ geven en vertellen ‘hoe China onze toekomst bepaalt’.

Behalve dat die pretentie niet past bij de anekdotische opzet van het boek, komt de behoefte van de auteur om zijn eigen beeld van China over te dragen, ongewild tussen de lezer een de fascinerende werkelijkheid van China te staan. De in het boek opgenomen verhalen zijn ook zonder een overtuigend perspectief informatief voor wie zich een eigen beeld van China wil vormen.

De eeuw van Xi: hoe China onze toekomst bepaalt, Stefan Blommaert, Uitgeverij Polis januari 2019, paperback € 22,50, e-book € 14,99, ISBN 9789463104272.