Ze zijn vaker aanwezig in het straatbeeld dan je zou denken: boekwinkels. China staat bekend als het land van de bijna totale digitale voetprint. Betalen, boekingen en de meeste communicatie verlopen allemaal digitaal via WeChat, Alipay of een andere ‘super app’.
Aan de andere kant betekent dit niet dat er geen behoefte meer is aan niet-digitale producten. Zo groeit het aantal boekwinkels bijvoorbeeld nog steeds. Hoewel Chinezen ook veel online, op hun mobiels of e-readers lezen, is er wel degelijk een behoefte om te blijven lezen op papier. En boekwinkels verleiden hun Chinese klanten op verschillende manieren.
Lezen doen Chinezen op hun eigen tijd en plek in de boekwinkel
Eén van mijn persoonlijke favoriete verschillen met boekwinkels in China, is dat je in winkel de boeken kunt lezen. Hiermee bedoel ik niet het maken van zitplekken in winkel voor klanten die een boek gekocht hebben, maar het lezen van boeken voorafgaand aan het koopproces. Waar medewerkers je in Nederland al snel benaderen zodra je een boek aanraakt, toegegeven meestal om vingerafdrukken en papierscheuren te vermijden, zijn de meeste gangpaden tussen de boekenkasten door in China gevuld met lezende mensen.
Opvallend is dat je vaak veel actief lezende jeugd ziet in boekwinkels. Jonge kinderen lezen samen met hun ouders, en oudere kinderen lezen boeken of strips zelf, schijnbaar op vrijwillige basis. Beduimelde boeken, ezelsoren en scheuren zijn onvermijdelijk, wat de reden is dat de meeste boeken voor de verkoop in plastic zijn verpakt.
Omdat een groot deel van de (potentiële) klanten zo één of misschien wel meerdere boeken leest, is een tripje naar de boekwinkel vaak een uitstapje. Mensen installeren zich in een gemakkelijke leeshouding, op krukjes of bankjes tussen de kasten. Omdat het gros van de boeken in plastic is verpakt, en de niet-verpakte boeken toch al snel gebruikerssporen krijgen, is er zelden een restrictie op het meebrengen van snacks of drinken. Zo wordt de boekwinkel al snel een picknick- en verzamelplaats voor mensen. Of een plek om gratis te lezen, in plaats van de bibliotheek.
Hipsterkoopkracht stimuleert een boekwinkelgroei
Chinese boekwinkels gaan met hun tijd mee. Zeker omdat de schaal vaak een stuk groter is dan in Nederland, is het noodzaak dat de klanten komen. Concurrentie is er genoeg. Niet alleen zijn e-boeken erg populair, online winkelen is aan vrijwel elke Chinees besteed. Enkel boeken verkopen is daarom voor de meeste winkels niet voldoende.
Technologie komt ook de boekwinkel binnen. Zo heeft Shanghai al een medewerker-vrije boekwinkel, die ook samenwerkt met Alibaba’s online platform Tmall. Sisyphe, een andere grote boekenwinkelketen die 83 nieuwe winkels opende in 2018, gebruikt big data om ervoor te zorgen dat hun aanbod bij klanten in de smaak valt.
Voor boekwinkels die niet grote samenwerkingen aangaan of technologie breed inzetten, zijn er andere zaken om aan te werken. Het interieur speelt een grote rol in het aantrekken van klanten. Veel Chinezen zijn visueel ingesteld en erg actief op social media. De online aanwezigheid kan een elitair of literair karakter krijgen door ‘spontane’ foto’s in een zorgvuldig ontworpen boekwinkel te maken. Al dan niet met een boek of ander voorwerp in de hand, al dan niet met het oorspronkelijke doel om daadwerkelijk een boek te kopen of te lezen.
Daarnaast zijn cafés een goede manier om klanten binnen te houden. Eten en drinken doen het altijd goed in China, plus dat veel Chinese cafés het geen probleem vinden als klanten de hele dag aan een tafel zitten, is dit een veelvoorkomende combinatie. Hetzij als flexplek voor freelancers, hetzij als hippe tent om met vrienden of partner naartoe te gaan, of misschien gewoon om toch een boek te lezen.
Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat boekwinkels niet snel uit het Chinese straatbeeld lijken te verdwijnen. Uiteraard blijven boekwinkels ook een imago van geleerde en cultureel ontwikkelde personen cultiveren. Kortom, nog genoeg groei voor de papierwinkel in het digitale tijdperk.
