Toen Deng Xiaoping in 1979 tijdens een staatsbezoek aan de V.S. een fabriek in Texas bezocht, kreeg hij van lokale zakenlieden een groene hoed aangeboden. Deng nam de hoed ietwat onwillig aan: in het Chinees betekent “een groene hoed dragen” (dài lǜ màozi) namelijk dat iemand een overspelige vrouw heeft.
Dit zou terug te voeren zijn tot de Yuan-dynastie (1279 – 1368), toen het schijnbaar een regel was dat familieleden van prostituees een groene hoed dienden te dragen.
Er zijn meer gebruiken en zegswijzen waar je in China mee op moet passen, en waar je als onwetende westerling flink de fout mee in kunt gaan. Zo is het absoluut verkeerd om iemand een klok cadeau te geven. Het woord voor klok (zhōng) heeft in het Chinees dezelfde klank als het woord voor einde. Iemand een klok cadeau geven, zeker als het gaat om iemand die al wat op leeftijd is, staat gelijk aan het toewensen van een voortijdig levenseinde.
Zelf vind ik dat dit soort denkwijzen soms ietwat willekeurig lijken te worden toegepast. Zo heeft de term ‘azijn eten’ een soortgelijke (hetzij minder sterke) betekenis als een groene hoed dragen, maar ik ken niemand die om die reden geen azijn eet. In tegendeel, Chinezen dopen hun dumplings maar al te graag in azijn.
In vrijwel iedere gids die mensen voorbereidt op zakendoen met China, wordt duidelijk uitgelegd wat de Chinese etiquette is als het op cadeaus geven aankomt. Toch bereiden veel bedrijven zich niet goed voor of denken niet goed (genoeg) na. Zo had een Europees bedrijf begin dit jaar vijfhonderd mooie sets keukenmessen besteld om als Nieuwjaarscadeau aan Chinese zakenpartners te geven. Het bedrijf vond dit een goed geschenk, het was immers een mooi uitgewerkte set gemaakt van degelijk Europees staal.
Toen de messensets al naar China waren verscheept kreeg het bedrijf pas door dat de sets door potentiële Chinese zakenpartners niet goed ontvangen zouden worden. Het geven van een mes wordt in China namelijk gezien als het doorsnijden van een (zakelijkelijke) band.
Het bedrijf besloot om de messen dan maar niet cadeau te geven, maar liet de vijfhonderd sets achter op het kantoor van haar nationale ambassade in Beijing, die ook niet wist hoe ze er vanaf moest komen. De ambassade vroeg al haar relaties daarom maar of zij geen mooie messenset konden gebruiken. Daaronder viel ik, en inmiddels ben ik ook de trotse eigenaar van zo’n handige set.
Vorige week werd er weer een lading dozen afgeleverd aan deze ambassade. Deze keer had een ander bedrijf bedacht dat een pakket met degelijke Europese schoonmaakmiddelen een goed cadeau zou zijn voor Chinese zakenrelaties. Niet dus: zeep (en andere schoonmaakmiddelen) cadeau geven wordt in China in de regel als een belediging gezien. Het zou betekenen dat de gever de ontvanger als vies beschouwd en het cadeau zou als een onsubtiele hint worden opgevat.
Inmiddels blinkt mijn huis dus als nooit tevoren. Het lijkt erop dat ik door alle bedrijven die zich niet goed voorbereiden op hun besprekingen met Chinese zakenpartners nog eens een mooie uitzet bij elkaar weet te verzamelen.
Leuk onderwerp, ik kan er een boek van vol schrijven, hierbij een aantal van mijn ervaringen:
Wij zien dat er vaak ook snoepgoed wordt gegeven, op zich een prima cadeau. Zeker chocolade is een aanrader, al komt de goede chocolade uit België en niet uit Nederland. Alleen onze drop wordt (in eerste instantie) graag ontvangen, maar dwing ze niet tot nuttigen, de smaak wordt namelijk geassocieerd met de smaak van medicijnen en dat is niet positief. Dus houdt het bij zoetachtig snoepgoed zoals ‘winegums’.
Verder is Hollandse kaas ook prima. Je bent tenslotte trots op Nederlandse producten net zoals Chinezen trots zijn op eigen hun cultuurgerelateerde producten. Echter kunnen veel Chinezen geen melkproducten verdragen. Plus als het kaas is die riekt (dat zijn meestal de lekkerste) wordt het ervaren op een manier zoals wij tofu ervaren. Daar word je in eerste instantie ook niet vrolijk van! 😉
Door het geven van ons porselein (Delfts blauw) kan de indruk ontstaan dat wij deze techniek van hun hebben overgenomen. Chinees porselein is namelijk ook hun trots en net zoals de boekdrukkunst is het de vraag wie nu de uitvinder is, Nederland of China. Dit is beter te voorkomen.
Parfum en make-up, ook leuk, maar dat geef je in China meestal aan je geliefde, dus dat kan tot leiden een verkeerde interpretatie.
Als je iets geeft, is het meestal ingepakt, het is dan ook de bedoeling dat dit ingepakt blijft. Op een ander moment zal de ontvanger dit naar ‘gelegenheid’ uitpakken. Veelal staat de westerse gever te wachten totdat het uitgepakt wordt om de reactie te kunnen zien. En daar zit gelijk het euvel, je kunt namelijk zien wat iemand er van vindt.
Dit kan leiden tot mogelijk gezichtsverlies zowel bij de gever als de ontvanger. En alles wat kan leiden tot gezichtsverlies wordt ontlopen/voorkomen, dus ook het uitpakken van een cadeau met bijbehorende reactie. Dat geldt dus ook als je iets in ontvangst neemt, je moet dan zelf inschatten of het uitgepakt moet worden of niet (niet vragen, want het antwoord is dan toch ‘yes’). Vandaar dat het meestal ‘achter de schermen’ wordt uitgepakt.
Mijn ervaring is dat stroopwafels, jenever en Nijntje voor de kinderen (wel even -made in China- label eraf knippen) het altijd goed doen.
Bedankt voor de toevoegingen Ties! Deze twee voorbeelden zijn mijn eigen concete ervaringen met bedrijven die de mist ingaan op die gebied, maar zoals je aangeeft is de lijst van producten waar je zorgvuldig mee om moet gaan bijna eindeloos.
haha, nooit gerealiseerd dat delfts blauw verkeerd kan vallen…Maar volgens mij gaat er niet zo zeer omdat het porselein is (volgens zullen ze juist eerder trots op zijn als je erbij verteld dat we dat van China geleerd hebben), maar meer om de Nederlandse ontwerpen er op.
Wat ik verder wel eens doe zijn mooie fotoboeken over Nederland, Rembrandt etsen van landschappen. Jenever in een mooie kruik inderdaad. Van alles met tulpenmotieven, of ander minder bekende Nederlandse producten van een mooi ontwerp (Leerdam glas etc.). Er is ook wel modern Dutch design te vinden dat er nog steeds wel typisch Nederland uitziet. Ik heb ook wel eens tulpenbollen gegeven mooi verpakt en met een uitleg in het Chinees erbij hoe ze geplant moeten worden in de tuin of in een potje, dat werd ook wel gewaardeerd.
Een persoonlijke touch is ook belangrijk, als je iemand al een paar keer hebt gesproken en weet waar ze van houden. Zijn ze voetbalfan, een oranje shirt met hun naam erop bijvoorbeeld, houden ze van fotografie een mooi fotoboek over Nederland etc. Dan weet men dat je het vorige bezoek en gesprek hebt onthouden!
Wat je vervolgens van de Chinezen krijgt is ook wel interessant, ik heb een hele kast vol staan met de meest lelijke kitsch, maar ook wel een paar mooie dingen!
Zou het inderdaad geen gek idee zijn als iemand de aardigste verhalen in deze categorie verzamelt en dan uit laat geven als een boekje – liefst in het Engels – dat je (jawel!) als relatiecadeau kunt geven aan westerse relaties die iets met China willen gaan doen? Of zouden die zich ook snel beledigd voelen? Als iemand hiermee in de slag wil, dan heb ik best zin om mijn handigheid met tekst en taal aan dit project te leveren.
green hat update: volgens de website http://www.501places.com/2010/07/green-hat-and-chinese-men/
kreeg Deng geen groene hoed, maar een groene baseball cap!
haha, dank voor het onderzoek George! Er zijn veel varianten op dit verhaal blijkbaar. En ik vind het idee van Huibert ook interessant. Op onze linkedingroep had Benjamin nog een aantal goede suggesties die daar bij zouden passen…
Zover ik weet, is het geven van messen ook in Nederland ook een slecht idee.
Bij de kookwinkel waar in graag kom plakken ze dan ook een (euro)cent op de cadeauverpakking.
De bedoeling is dan ook om de cent te geven en de onvanger als het ware de messenset te kopen van je voor 1 cent.