Klaas en Pia Steendam wonen sinds 1998 in Qinghai, in het westen van China. Met hun onderneming Amdo Craft dragen zij bij aan de ontwikkeling van dit deel van China. China2025.nl sprak hen over hun ervaringen in deze bijzondere Chinese regio, en wat hen motiveert om zich in dit minder ontwikkelde deel van het land te vestigen.

“Na het afronden van mijn Internationale Ontwikkelingsstudies in Wageningen, wilde ik iets betekenen in de Tibetaanse gebieden”, begint Pia als haar gevraagd wordt waarom ze juist naar Qinghai is gegaan. “Twintig jaar geleden was de behoefte aan het ontwikkelen van dit gebied groot, de achterstand ten opzichte van het westen van China was enorm. In 1995 bezocht ik Qinghai voor het eerst, en na verder onderzoek gedaan te hebben in Nepal en India, zijn we in 1998 teruggekeerd om ons hier te vestigen”, vervolgt ze.

Pia’s man Klaas had op dat moment de mogelijkheid het bedrijf van zijn ouders over te nemen, maar zag een dergelijke toekomst in Nederland niet zitten. “Het ondernemerschap zit in mijn familie, maar ik heb nooit een huisje-boompje-beestje toekomst voor ons gezien”, zegt hij daarover. “Toen Pia de kans kreeg om naar Qinghai te gaan, leek me dat direct een mooi avontuur om samen aan te gaan.”

Naar het einde van de wereld

Na aankomst in Xining, de provinciehoofdstad, hebben Pia en Klaas eerst bekeken waar hun toegevoegde waarde kon liggen. Klaas startte een ‘English Corner’ aan de universiteit, en via-via werd hij voorgesteld aan een middelbare school in Zeku, een dorp met een grote Tibetaanse bevolking. “Door de verafgelegen ligging van Zeku hadden de scholieren daar een enorme achterstand. Ik kreeg het aanbod om Engelstalig onderwijs op te zetten op de middelbare school, en was direct geïnteresseerd”, vertelt Klaas. “We hebben het dorp eerst verkennend bezocht. Twintig jaar geleden waren de wegen in Qinghai grotendeels onverhard, Zeku leek het einde van de wereld. Er was voor ons alleen een eenvoudige woonruimte zonder elektriciteit en stromend water.”

Juist de kans om een verschil te kunnen maken in dergelijk gebied, deed Pia en Klaas besluiten om de stap naar Zeku te zetten. “Een dergelijke aanstelling diende goedgekeurd te worden door de lokale onderwijscommissie, en we hadden eerlijk gezegd niet verwacht dat die gegeven zou worden”, zegt Klaas. Die goedkeuring kwam er wel, en zo vertrokken ze met hun anderhalf jaar oude zoon naar Zeku. “Voor de geboorte van onze tweede zoon ben ik naar Nederland gegaan”, zegt Pia. “Toen hij zes weken oud was keerden we terug naar Zeku. Hij was onderweg heel zoet, huilde niet. Achteraf denk ik dat het wellicht hoogteziekte geweest zal zijn.” Was de familie thuis niet bezorgd over leven in een dergelijk gebied met kleine kinderen? “Ja”, beaamt Pia, en vervolgt direct: “Maar zelf heb ik geen moment getwijfeld. We hadden in Xining een ā​yí, een hulp in de huishouding die ook de kinderverzorging deels op zich nam. Zij is met ons meegegaan naar Zeku en dat was een enorme steun.”

Kachel gestookt met yakmest

Om een beeld te geven van hun dagelijks leven in de tijd, geven Klaas en Pia een aantal praktische voorbeelden. “We hadden geen eigen toilet, maar deelden met de rest van het dorp een openbaar toilet. Dat was niet meer dan een gat in de grond. Onze woning hielden we warm met een kachel die brandde op de enige lokale brandstof: yakmest. Met name in de koude winters waren we een groot deel van de dag bezig met overleven.”

Hoe doe je dat met twee jonge kinderen? Pia geeft aan dat ze tijdens ieder bezoek aan Xining luiers insloegen. Maar praktisch bleken die westerse gemakken in Qinghai niet altijd. “We konden de wegwerpluiers alleen kwijt op de algemene afvalhoop. Yaks liepen toen overal los rond en scharrelden door het afval. Zo kwamen we de luiers aan de andere kant van het dorp tegen, meegesleept door een yak. Omwille van het milieu zijn we toen overgestapt op uitwasbare luiers.”

In deze traditionele omgeving werd de rolverdeling die Pia en Klaas aanhielden, niet altijd begrepen. “In Tibet is het gebruikelijk dat vrouwen het huishouden doen, ook de zware taken zoals water halen met een juk. Omdat ik een slechte rug heb, haalde Klaas altijd water”, vertelt Pia. “Daar werd op neergekeken door de buren, die niet begrepen waarom hij dat als man deed. Toen een vriend aangaf dat zijn vrouw ook een zwakke rug heeft, vroeg Klaas waarom deze man dan geen water haalde om haar te ontlasten. Het heeft even geduurd, maar op een dag klopte hij bij ons aan met een juk op zijn rug: hij had Klaas’ voorbeeld overgenomen. Je kunt niet alles veranderen in een traditionele samenleving, maar dit soort kleine veranderingen in de mentaliteit hebben we wel teweeg gebracht.”

Een vierde optie

Via het lesgeven kwamen er verzoeken voor andere projecten bij Pia en Klaas terecht. Bijvoorbeeld het opleiden van docenten Engels, maar ook het aanleggen van betere toiletten en zonneboilers voor het verwarmen van water. Via-via kwam Klaas zo in contact met een Zweedse organisatie die Tibetaans handwerk verkocht in Lhasa. Daar is uiteindelijk hun huidige bedrijf, Amdo Craft, uit geboren. Klaas vertelt: “In Tibetaanse dorpen worden yaks gehouden en van hun wol worden de mooiste handwerkproducten gemaakt. Wij begeleiden in het opleiden van wevers, het geschikt maken van ontwerpen voor een breed publiek, en het uitvoeren van de verkoop. Toen bleek dat dit concept werkte in Zeku, kregen we vanuit de lokale overheid het verzoek om dit ook in andere dorpen op te zetten.”

In het begin ging de verkoop vooral via Klaas en Pia’s eigen netwerk. “Onze vrienden in Xining en familie in Nederland waren de eersten die de producten kochten, met name omdat het ze ons zielig vonden omdat we zo verafgelegen woonden, heb ik het idee”, lacht Klaas. “Maar in twintig jaar tijd heeft Amdo Craft uit kunnen groeien tot een volwaardig bedrijf. Inmiddels zijn onze producten verkrijgbaar in buitenlandse winkelconcepten vergelijkbaar met de Nederlandse Wereldwinkel, en in souvenirshops in de regio”.

“Toen wij in Qinghai aankwamen waren er drie opties voor een bestaan: een overheidsbaan, werken op het land of arbeid in een fabriek in een ander deel van China”, legt Pia uit. “Met Amdo Craft bieden wij een vierde optie: door handwerk te verrichten in de eigen regio kan het magere inkomen uit boerenwerk in de dorpen worden aangevuld tot een inkomen waarmee gezinnen goed rond kunnen komen.”

Ontwikkelingsregio in ontwikkeling

Na vijf jaar in Zeku gewoond te hebben, besloten Pia en Klaas naar Xining terug te keren. “Ik begon met thuisonderwijs voor onze zoons, met lesmateriaal van de Wereldschool. Toen ze ouder werden, werd Zeku echter steeds minder geschikt voor een goede ontwikkeling”, zegt Pia. Klaas voegt daar aan toe: “In Zeku waren geen kinderen van hun leeftijd, waardoor ze soms met buurkinderen speelden die bijna tien jaar ouder waren. In Xining is een goede internationale school, die beter aansloot bij hun onderwijsbehoeften.” Inmiddels zijn hun zoons Joël en David 22 en 19 jaar oud, en beiden naar Nederland teruggekeerd voor werk en studie. “In China zijn ze allebei uitgegroeid tot wereldburgers met veel internationale contacten. Het is voor hen wel wennen om in Nederland te wonen, ik merk dat ze hier toch het liefst optrekken met mensen die ook een internationale achtergrond hebben. Ook zouden ze graag zien dat hun ouders nu ook naar Nederland terugkeren”, zegt Klaas.

Dit doet Pia en Klaas nadenken over hoe ze uit Amdo Craft zouden kunnen stappen. “Ik zou ons bedrijf over willen dragen, en zelf actief blijven als consultant voor dergelijke initiatieven in China”, zegt Klaas daarover. “Maar we zijn nog niet zo ver, ons personeel wordt momenteel getraind om zaken zelfstandig op te pakken.”

In het besluit om naar Nederland terug te willen keren speelt ook mee dat Qinghai tegenwoordig minder hulp nodig heeft dan twintig jaar geleden. “Waar wij ons zonneboiler project jaren geleden met eigen inbreng en een kleine bijdrage van de lokale bevolking realiseerden, investeert de lokale overheid nu hevig in enorme projecten op het gebied van riolering en water, infrastructuur en energie. De regio waar Zeku ligt is inmiddels veel beter bereikbaar vanuit Xining, en door overheidsinvesteringen heeft het welvaartsniveau toegenomen.”

Na twintig jaar in Qinghai gewoond hebben, zeggen Pia en Klaas onderdeel van de samenleving te zijn geworden. “Ook buiten Nederland zullen we allereerst Nederlanders blijven, maar toch voelen we onszelf soms buitenlanders wanneer we in Nederland zijn.”

 

Kijk voor meer informatie over Amdo Craft op de website, volg Amdo Craft op Facebook, kijk in de online productcatalogus of volg Amdo Craft op WeChat (ID: QH-Amdocraft).