Shenzhen: from factory of the world to world city

In dertig jaar van slaperig vissersdorpje met 300.000 inwoners naar moderne miljoenenstad met ruim 15 miljoen inwoners. Het verhaal van de Zuid-Chinese stad Shenzhen blijft spectaculair. Minder spectaculair zijn de ecologische, sociale en ruimtelijke problemen die deze groei met zich mee bracht.

Het Nederlandse International New Town Institute (INTI) heeft zich als doel gesteld om met toegepast onderzoek oplossingen te vinden voor problemen in Shenzhen en andere New Towns over de hele wereld. Veel New Towns kampen namelijk met vergelijkbare problemen.

Shenzhen: From Factory of the World to World City is een bundeling van artikelen van verschillende auteurs in het kader van een onderzoeksprogramma dat INTI in 2012 opstartte in Shenzhen. Met deze publicatie past het INTI “practice what you preach” toe. Het boek biedt een afwisselende selectie waarin praktische voorbeelden uit de stedenbouwkundige praktijk worden afgewisseld met artikelen van professoren en bevindingen van (oud)studenten.

De lange relatie van het INTI met Shenzhen blijkt uit de kwaliteit van de artikelen. Je merkt dat elke auteur in zijn of haar vakgebied een solide basiskennis van China heeft. Hiermee ontstijgt het boek het gemiddelde boek over China. Aan de andere kant is de kennis soms zo specifiek dat een lezer zonder voorkennis of diepe interesse in stedelijke ontwikkeling mogelijk voortijdig afhaakt.

De variatie aan artikelen zorgt dat er voor iedereen wat tussen zit. Waar assistent-professor aan de TU Delft Qu Lei, een theoretisch kader schetst rondom stedelijke transformatie in Shenzhen, biedt Markus Appenzeller van ontwerpbureau MLA+ juist een kijkje in de ontwerppraktijk. Ook worden artikelen afgewisseld met transcripties van interviews met lokale experts en afstudeerrapporten van studenten.

Interessant is dat zowel Marco Bontje en Tat Lam in hun artikelen praten over de creatieve kant van Shenzhen. Zoals de titel vermeldt werd Shenzhen voorheen gezien als Factory of the world, een stad gedomineerd door (vervuilende) fabrieken en dito populatie. De laatste jaren is echter een verschuiving zichtbaar naar een klimaat waar innovatie hoog in het vaandel staat. Shenzhen als de Silicon Valley van China en aanjager van een start-up economie zijn kreten waar de stad zich nu mee profileert. Dat imago beklijft goed en het is niet voor niets dat grote internationaal opereerde bedrijven zoals Huawei en Tencent hun hoofdkantoor in Shenzhen hebben. De jonge populatie in combinatie met gunstige vestigingsvoorwaarden en de ligging in de Pearl River Delta vormen de perfecte voedingsbodem voor het uitrollen van een creatief klimaat. Deze informatie is voor velen al bekend, maar het is boeiend om daar in goed onderbouwde artikelen over te lezen.

De jonge populatie is vooral te danken aan het grote aantal migranten dat naar Shenzhen trekt op zoek naar een beter leven. In een van haar artikelen behandelt Linda Vlassenrood, programmadirecteur van INTI, het Da Lang district aan de rand van Shenzhen. Naast het Guangming district was Da Lang district een specifiek onderzoeksgebied van het INTI. Er wonen ongeveer 500.000 mensen, waarvan slechts 8.200 inwoners officieel geregistreerd staan. De rest van de populatie bestaat dus uit illegale migranten zonder stadsrechten. Linda Vlassenrood biedt in het artikel een inkijkje in de activiteiten die georganiseerd worden voor de migranten en hoe ze in de marge van Shenzhen een leven proberen op te bouwen. Een persoonlijk verhaal over migranten in Da Lang is een welkome afwisseling op de superlatieven waarin Shenzhen meestal beschreven wordt.

Kortom, het boek is een bonte en interessante mix aan verhalen die de transitie van Shenzhen van Factory of the world naar world city en alle uitdagingen die daarbij komen kijken behandelen vanuit de grote macro schaal, maar ook vanuit het perspectief van een migrant in Da Lang district. Afgewisseld met foto series van Lard Buurman vormt het een onderhoudend boek voor iedereen die al een zekere interesse in stedelijke ontwikkeling heeft.