“Onbekendheid met Chinese taal en cultuur is het belangrijkste knelpunt in de samenwerking met China,” zegt het AWT in een rapport aan OC&W in 2012. “Nederlanders weten over het algemeen weinig van China.” Deze serieuze uitspraken prikkelden mij onmiddellijk. Hoe kan onderwijs een bijdrage leveren aan een succesvolle samenwerking met China? Loont het om de Nederlandse jeugd een moeilijke taal als Chinees te leren? Voldoet enkel Engels niet meer?

 Volwaardig eindexamenvak

In november vorig jaar maakte staatssecretaris Dekker bekend dat Chinees vanaf 2015 kan worden aangeboden als officieel examenvak in het voortgezet onderwijs (VO). Hij besloot dit naar aanleiding van de succesvolle pilot Chinees, uitgevoerd door Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), op negen Nederlandse middelbare scholen. Hierin volgt Nederland andere landen, zoals Engeland en Frankrijk, die al enige tijd Chinees aanbieden op middelbare scholen.

Met onderwijs bereidt een nieuwe generatie zich voor op de toekomstige wereld. In het huidige Nederlands voortgezet onderwijs staan internationalisering en wereldburgerschap steeds centraler. Deze trend zie ik terug in de gehele leerlijn: van samenwerkingen tussen Nederlandse en Chinese Universiteiten tot tweetalige basisscholen. Ontwikkelingen die inspelen op de toekomst. Maar hoe zit die toekomst er dan uit?

Toekomstschets

China ontwikkelt zich de afgelopen jaren meer en meer richting een kennis- en innovatieland en is daarmee voor Nederland van grote betekenis als partner in deze ontwikkelingen. Samenwerkingen op het gebied van wetenschap en innovatie versterken de relatie tussen de twee landen.

Stimulering van het uitwisselen van studenten op onderzoeksniveau benadrukt de samenwerking en zorgt voor ambassadeurs voor de toekomst. De ontwikkelingen op het gebied van samenwerkingen tussen Nederland en China in het hoger onderwijs gaan op dit moment snel, waarbij samenwerkingen met bijvoorbeeld Tsinghua Universiteit in Beijing en Fudan Universiteit in Shanghai populair zijn.

De wereld globaliseert. “De kosten van transport en communicatie zijn in de afgelopen 100 jaar met maar liefst 90% afgenomen door technologische ontwikkelingen en innovatie en daarmee ligt de wereld binnen handbereik” zei Jan Anthonie Bruijn, oud voorzitter AWT nu VVD lid Eerste Kamer, eens in een gesprek met mij.

“Als gevolg brengen wij ons in toenemende mate in contact met het vreemde, wat tegen onze natuur in gaat. Via onderwijs kun je jongeren bewust maken van deze weerstand en er mee om leren gaan. Wederzijds begrip begint bij begrip over jezelf.” Ik zie China als de perfecte leerschool voor de jonge wereldburger door de grote verschillen in onderwijsvorm, taal en cultuur.

Maar hoe kan het vak Chinees aan deze toekomst ontwikkelingen bijdragen? Wat is de leeropbrengst?

Karaktergevoeligheid

Heeft het nut op zo’n moeilijk vak te leren? Kun je je überhaupt verstaanbaar maken na een paar jaar? Uiteraard kunnen leerlingen na het afronden van het eindexamen geen vloeiend Chinees, maar van belang is dat een generatie ‘karaktergevoelig’ opgroeit. Meer kunnen zeggen dan “你好” en wellicht in staat zijn de titel van deze blog te kunnen lezen? Generatie Z leeft straks in een wereld waar in het dagelijks leven de Chinese taal en cultuur steeds vaker een rol speelt. Op dit moment zie ik dat in reclames of social media Chinese karakters worden gebruikt. En wellicht dat over 10 jaar een Chinese productie in de hitlijsten staat en generatie Z Huawei als provider heeft?

Cultuurgevoeligheid

Bij het schoolvak Chinees wordt naast taalvaardigheid ook aandacht besteed aan de cultuur. Tezamen geven ze toegang tot de Chinese samenleving. Taal en cultuur zijn in China met elkaar verweven. Begrip van de vele gangbare gezegdes van filosofen en leiders kunnen de relatie met Chinezen versterken. Uit ervaring kan ik vertellen dat ik menig ijs gebroken heb met het uitspreken van een zogenaamde cheng yu (Chinees spreekwoord).

Basiskennis over China

Ik verbaas mij erover dat slechts een kleine groep in Nederland zonder op te zoeken kan zeggen wie de huidige leiders zijn van China of naast Beijing of Shanghai een andere grote stad kan noemen. Van de huidige economische machten weten we de namen van hun politieke leiders, en belangrijker nog hun rol en positie in de wereld. Om een goede discussie te voeren zou deze kennis op zijn minst gelijk moeten worden getrokken. Invoering van het vak Chinees in het VO geeft generatie Z deze basiskennis en speelt in op precies die knelpunten die het AWT aandroeg: te weinig kennis over taal en cultuur.

Interculturele vaardigheden

Interculturele vaardigheden houden een wereldburger in een globaliserende wereld staande. Door met een andere cultuur in aanraking te komen waar normen en waarden totaal anders zijn wordt er van de leerling gevraagd om zich binnen een ander referentiekader te redden en om te gaan met het de “angst voor het vreemde”. Doordat de tegenstellingen in zowel cultuur als onderwijs met China zo groot wordt de leerervaring uitvergroot. Dit zie ik tijdens uitwisselingen met Nederlandse middelbare scholieren in China. Door goede begeleiding leren ze hun omgeving en zichzelf te analyseren, zich aan te passen, en ontwikkelen ze een culturele sensitiviteit. Daarnaast maken ze sprongen op het gebied van communicatie en zelfredzaamheid. Vaardigheden die ze in de toekomst in iedere internationale samenwerking kunnen toepassen.

Een grotere onderwijswereld

Tenslotte maakt de bewustwording van een andere wereld, je eigen wereld groter. Het besef dat je kan wonen, werken, en studeren buiten de Nederlandse en Europese grens stimuleert leerlingen verder te kijken. Nuffic publiceerde in 2012 een rapport waarin ze aangeeft dat Nederlandse studenten graag “het liefst de bekende wateren bevaren”. Hierbij doelen ze op de lage mobiliteit van studenten om in het buiteland te studeren. Generatie Z aan het begin van de leerlijn al bewust maken van de mogelijkheden van leven en leren buiten de grens stimuleert de mobiliteit aan het einde van de leerlijn!

Chinees brengt Generatie Z dus veel meer dan alleen het beheersen van een exotische taal, maar maakt hen bekend en bewust van andere cultuur en stoomt hen klaar voor de wereld van nu en straks.

 

Meer weten over dit onderwerp?