Met een brede glimlach komt de Chinese homorechtenactivist Ah Qiang het podium opgelopen maar al snel wordt hij serieus: “Mijn grootste spijt is dat ik mijn moeder nooit heb verteld dat ik homo ben.” Voordat Qiang de kans kreeg zijn moeder de waarheid te vertellen, werd ze opgenomen in het ziekenhuis. Op haar sterfbed sprak ze de hoop uit dat hij een lieve vrouw zou vinden om mee te trouwen. Qiang beloofde haar dit te doen om haar niet te verontrusten.

Omdat de 37-jarige activist niemand hetzelfde wil zien meemaken, richtte hij in 2008 PFLAG (Parents, Families and Friends of Lesbians and Gays) op. De organisatie probeert het taboe tussen ouders en kinderen rondom homoseksualiteit te doorbreken en ouders in te zetten voor de strijd tegen discriminatie van seksuele minderheden. Wij spraken met Qiang over zijn werk en zijn leven.

“In China is homoseksualiteit niet illegaal maar voor Chinese ouders is het soms moeilijk te accepteren wanneer hun kind op hetzelfde geslacht valt. Sommige ouders zijn bang dat de familie gezichtsverlies leidt, maar ook de combinatie van confucianistische waarden en het eenkindbeleid speelt mee,” legt Qiang uit. “Volgens Confucius is de belangrijkste taak van een kind om de familielijn voort te zetten. Door het eenkindbeleid zien ouders hun enige kind het liefst zo snel mogelijk trouwen om voor nakomelingen te zorgen en homoseksualiteit past niet in dit plaatje. Veel kinderen zijn dan ook bang om tegenover hun ouders uit de kast te komen”, vertelt Qiang.

Qiang besloot zijn coming out uit te stellen tot na zijn dertigste, al had dit weinig te maken met angst. “In ons land geven leraren of ouders nauwelijks informatie over homoseksualiteit. Toen ik ontdekte dat ik op mannen viel, voelde ik me vrij slecht en verward. Ik dacht dat ik de enige was die dit had en ik wist niet eens dat er een woord bestond voor mijn seksuele voorkeur,” zegt hij peinzend. “Op mijn achttiende kwam ik wel mijn ex tegen waarmee ik dertien jaar samenwoonde. We wisten niet dat er een naam bestond voor ons, maar we wisten wel dat we van elkaar hielden. Helaas koos hij er uiteindelijk voor om te trouwen met een vrouw. Hij is enigst kind en zijn ouders drongen sterk aan op een normaal huwelijk.”

De situatie van Qiang’s ex is niet uniek voor China. Volgens een onderzoek van PFLAG overweegt meer dan 63% van de homoseksuelen in China een heteroseksueel huwelijk aan te gaan om hun ouders en omgeving tevreden te houden.

Beroemde oma

“Ik heb gelukkig broers en zussen waardoor mijn vaders hoop op nakomelingen niet alleen op mij is gevestigd. Het was voor hem waarschijnlijk makkelijker dan voor andere ouders om mijn seksuele oriëntatie te accepteren”, gaat Qiang opgewekt verder. “Toen ik mijn vader vertelde dat ik op mannen viel, gaf hij wel aan dat hij ongerust is wat er gebeurt als ik ouder wordt. Hij zei vervolgens niks meer en ging naar de wc. Toen hij terugkwam opende hij de deur van de koelkast en vroeg hij: ‘wat wil je eten? Ik zal voor je koken.’ Op zijn eigen manier toonde hij dat hij me accepteerde.”

Qiang’s coming out liep goed af maar door zijn werk voor PFLAG weet hij dat niet iedereen in China zoveel geluk heeft. “Ik ontving laatst een brief van een jongen die zijn moeder had verteld dat hij op mannen viel. Hij schreef dat ze het er heel moeilijk mee had en hem onder druk zette om toch een vrouw te zoeken. Die druk werd hem te veel. Via via hoorde ik dat hij van een flatgebouw is gesprongen.” Toch komt Qiang ook veel leuke verhalen tegen. “Bij onze organisatie is een 91-jarige grootmoeder uit Fuzhou erg beroemd. Toen haar kleinzoon uit de kast kwam, heeft ze zijn ouders overgehaald hem te accepteren. Ze heeft zelfs een video gemaakt en naar ons opgestuurd”, lacht Qiang.

De kracht van verhalen

Hij vervolgt: “Juist de verhalen van ouders en grootouders zijn zo krachtig. Net als hun kinderen voelen ouders zich geïsoleerd en denken ze dat ze de enige zijn met een homoseksuele zoon of dochter. Met de bijeenkomsten van PFLAG, waarop mensen hun ervaringen kunnen delen, proberen we hier een einde aan te maken.”

“Wat de Chinese overheid zou kunnen doen om de situatie voor ons te verbeteren? Beijing moet vooral meer doen om het bewustzijn over homoseksualiteit te vergroten. Dit begint bij les geven op scholen. Met PFLAG proberen we ook bijeenkomsten te organiseren om scholieren informatie te geven over homoseksualiteit en te voorkomen dat meisjes en jongens net zo verward raken als ik. Helaas blijkt ook op scholen het taboe soms te groot Het komt wel eens voor dat we het gebouw niet in mogen of dat schoolbesturen onze bijeenkomsten op het laatste moment annuleren. Officiële erkenning van onze strijd zou ook helpen, maar dat zit er voorlopig niet in. Ambtenaren vertellen me bijvoorbeeld wel dat ze veel respect hebben voor het werk dat ik doe maar voegen er aan toe dat ze me niet kunnen steunen omdat ze bij de overheid werken. Ik denk dat de overheid bang is dat bij openlijke steun meer mensen homoseksueel zullen worden. Dat is enerzijds zonde maar anderzijds ben ik er van overtuigd dat maatschappelijke verandering vanuit de mensen zelf komt. Daarna volgen de wetten vanzelf.”
Nadat Qiang’s vorige relatie is stukgelopen door maatschappelijke druk heeft hij weer geluk gevonden in de liefde. “Ik woon alweer een jaar samen met mijn huidige partner. Hij heeft zijn ouders en omgeving nog niks laten weten over zijn geaardheid dus familiebijeenkomsten zijn problematisch. Maar wie weet kan ik hem over een paar jaar voorstellen aan mijn vader”, aldus de activist.

Ah Qiang is samen met 7 andere LGBT-activisten uitgenodigd door Radio Netherlands Worldwide (RNW) om te praten over seksuele vrijheid. Ook Geng Le, een andere Chinese homorechtenactivist deed zijn verhaal. Geng Le is oprichtter van de website Danlan.org waarop Chinese homoseksuelen elkaar kunnen ontmoeten