@Daan Roosegaarde, www.studioroosegaarde.net
“Als je speelsheid verbindt met high-tech, een ondernemende nieuwsgierigheid en een overheid die bang is voor de toekomst, dan heb je een goede kans om dingen gedaan te krijgen!” Daan zegt het met glinsterende ogen, zittend in een zonnige hutong courtyard in het hartje van het oude stadsgedeelte van Beijing. Het is bijna een cognitieve dissonantie om op één van de mooiste en schoonste dagen die we tot nu toe hebben gehad te praten over smog.
Vorig jaar kwam hij op het idee om het schoonste park in Beijing te creëren met behulp van de “smogbuster”: een elektro-statische stofzuiger die de smogdeeltjes uit de lucht “zuigt” door middel van magnetisch geladen koperen spoelen. De afwezigheid van smog in het park is in feite het design. Wat mensen in dat park gaan doen weet nog niemand, en dat maakt het park fascinerend. Maar tegelijkertijd is het daardoor alleen maar een plek, en dit was voor Daan niet genoeg.
“Daarom zijn we op het idee gekomen om smog deeltjes te compressen en er high-end fashion ringen van te maken. Je geeft smog een waarde en opeens gaan sectoren zoals mode, sieraden en lifestyle zich met de smogproblematiek bemoeien! Er is 1000mᶟ vervuilde lucht nodig om één ring te maken. Oftewel: iedereen die een smog ring koopt draagt bij aan 1000m3 schone lucht.”
Smoguitvindingen
Met de toenemende (internationale) publiciteit rondom de smogstofzuiger en –ringen, kreeg Studio Roosegaarde vanuit de hele wereld berichten van allerlei wetenschappers, kunstenaars, artiesten, studenten e.a. met hun eigen smog-oplossingen. Bijvoorbeeld studenten die rondlopen met een soort draagbare kas gevuld met schone lucht. Uitvindingen die niet altijd zichtbaar zijn omdat de mensen niet aangesloten zijn bij een netwerk of een platform hebben waar ze gezien kunnen worden maar waarvan Daan vindt dat mensen ze wel zouden moeten kennen. Op bijna natuurlijke wijze vloeiden deze uivindingen – die in eerste instantie naar boven kwamen als bijgevolg van de publiciteit – over in een prominente rol en werden onderdeel van het Smog project zelf: de ‘Smog Solutions’ tentoonstelling.
@Daan Roosegaarde, www.studioroosegaarde.net
Hoewel het allemaal begon met de smogstofzuiger in een park in Beijing, is dit uiteindelijk de laatste fase in het Smog project geworden. Momenteel werkt Studio Roosegaarde keihard aan de smogringen, die na de zomer gelaunched worden. Met de opbrengsten worden de Smog Solutions tentoonstelling tijdens Beijing Design Week en het schoonste park in Beijing in 2015 gerealiseerd.
De ontwikkeling van het Smog project dat eigenlijk amper negen maanden oud is, is een sprekend voorbeeld van wat Daan beschrijft als intuitief en fluide werken in China. “Elke keer als ik naar Beijing en Shanghai ging, kon de roadmap van het Smog project weer veranderen.” Het Smog project met de drie fasen ligt nu redelijk vast, maar dat betekent niet dat het pingpongen met China is veranderd naar bijvoorbeeld bowlen.
“Met bowlen heb je een grote bal en die gooi je, rol je een hoek in en dan hoor je misschien een paar kegels vallen. Een pingpong is een klein balletje wat veel heen en weer beweegt. In China moet je pingpongen. Dat dwingt je om creatief te zijn. Ik denk dat als je met een te lineaire houding hier komt, als Nederlander die het allemaal wel weet, dan blijf je gewoon in je expatbubbel hangen, dat is helemaal niet interessant. Het gaat om interactie, dat is de sleutel tot het vinden van de waarheid of oplossing.”
Happy Infiltrator
Op de vraag hoe Daan de burgemeester van Beijing zo ver heeft gekregen om een paar miljoen euro in zijn smogproject te steken, glimlacht hij en zegt: ”Ik ben een happy infiltrator en ik doe mijn huiswerk.” Aan de ene kant was er natuurlijk de vraag of het technisch gezien mogelijk was, en aan de andere kant of er interesse voor is. Het bleek de perfecte timing te zijn, aangezien de Chinese overheid eind vorig jaar een grootschalig plan heeft opgezet in de strijd tegen luchtvervuiling. Daan had al eerder de vice-president ontmoet tijdens de Beijing Design Week en met behulp van de Nederlandse Ambassade gesprekken georganiseerd. Het project kreeg een stevige duw in de rug toen Jet Bussemaker het project opnam in de onlangs ondertekende Memorandum of Understanding waarmee China de deuren voor de Nederlandse creatieve industrie verder opende voor samenwerking en uitwisseling.
“We hebben ook acht minuten met president Xi gekregen toen hij in het Koninklijk Paleis was, en toen heb ik tegen hem gezegd: “I’m inspired by your smog.” Daar keek men een beetje raar van op en iedereen in de zaal werd een beetje zenuwachtig, maar dat was wel heel leuk.”
Een Collectief
In het begin hebben Daan en zijn team de meeste tijd moeten steken in het uitleggen van het Smog project om te voorkomen dat het als een belediging of kritiek werd beschouwd. Milieuvervuiling is pas sinds een paar jaar een onderwerp dat openlijk besproken kan worden in China, alhoewel het nog steeds een erg gevoelig onderwerp blijft. Daarbovenop stimuleert en creëert onze happy infiltrator een koppeling met sectoren die zich eerder niet met de smogproblematiek bezighielden. Door de verkoop van de smogringen gaan high-end sieraden liefhebbers ineens bijdragen aan het opschonen van de lucht, waardoor ze onderdeel van de oplossing worden in plaats van het probleem. Hetzelfde zie je terug in de tentoonstelling van de smog-oplossingen; uitvindingen van mensen die, volgens Daan, hiermee ook laten zien dat ze niet meer in het systeem geloven, het gaan hacken, zelf dingen gaan maken en zelf met oplossingen komen om de werkelijkheid weer begrijpelijk te maken.
De echte innovatie is het creëren van een plek waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en samen een tactiele ervaring ondergaan van hoe de toekomst zou kunnen zijn en het besef dat we daar als een collectief aan kunnen bijdragen en werken, in plaats van te zeggen “de overheid moet dit en dat oplossen”. Daan kan zich er wel iets bij voorstellen dat dit als kritiek kan worden beschouwd, angst kan opwekken en dat de burgemeester van Beijing daar wellicht een beetje zenuwachtig van wordt.
@Daan Roosegaarde, www.studioroosegaarde.net
“Het rare is dat we door het gebruik van design en creativiteit erdoor heen glippen. We krijgen veel speelruimte of dwingen die af. Het kan zijn dat ze ons niet serieus nemen, of juist heel erg serieus. Dat is soms lastig te beoordelen. Het wordt nu goed opgepikt en we gaan gewoon kijken wat er gebeurt.”
De grootste uitdaging die Studio Roosegaarde nu heeft is het verzamelen van genoeg smogdeeltjes voor de 1 miljoen ringen die ze gaan maken. Het park is er nog niet, de waarde van smogdeeltjes heeft het grote publiek nog niet bereikt en wie bewaart er nou vieze filters met smog?
“De smog zit daar in de lucht, maar ik wil het hier, in mijn handen. Dat is op dit moment ons smogprobleem, het is ironisch. Wij hebben meer smog nodig.”
Voor meer informatie over het Smog Project, ga naar StudioRoosegaarde.net
Hoeveel electriciteit verbruiken die smogzuigers en compressoren om 1 zo’n smogring te maken waarvoor 1000 m3 vervuilde lucht nodig is? En hoeveel m3 vervuilde lucht wordt er geproduceerd om de benodigde electriciteit op te wekkenvoor 1 zo’n ring? Ik ben bang dat het totaalplaatje nagatief uitpakt; het levert meer smog op dan ermee wordt gezuiverd.
Ik ben voor kunst en creativiteit hoor, laat daar geen misverstand over bestaan, maar ik denk niet dat de kunstenaar moet pretenderen dat dit idee bijdraagt aan de oplossing van het smogprobleem. Of wordt er ook gewerkt aan het ontwerp van artistieke zonnecolectoren die op en sustainable manier worden geproduceeerd en de electriciteit genereren voor dit project? Pingpong daar eens wat mee, Daan.
Longen zijn de beste stofzuigers. Ik weet niet wat ik met de vieze mondkapjes (de stofzakjes van de long-stofzuigers dus) van onze familie moet en gooi ze dan ook iedere keer na een week dragen weg, en honderdduizenden Chinezen in Peking met mij. Heeft onze Daan er wat aan?
En dan vergeet ik natuurlijk nog de filters van de luchtzuiveringsapparaten in mijn huis die elke paar maanden moeten worden vervangen, en die in de huizen van vele andere families. Daan, geen stofzuigers meer nodig, hoor. Gewoon een inzamelingsactie is al voldoende.