Het begon allemaal met een telefoontje van de directeur van een bouwpromotor in Wuhan, tijdens mijn vakantie vorig jaar. “Is Luc beschikbaar?”, was de vraag. Op 12 augustus vloog ik terug naar Wuhan, waar ik een gesprek had met de directeur van de Huaqiao Groep. Deze onroerend goed groep is eigenaar van een bekende lagere kostschool in Wuhan, met 1800 geregistreerde studenten. De directeur had besloten de school om te vormen tot een tweetalige internationale school (Chinees-Engels). We praatten rustig over het opstarten van een internationale afdeling binnen de school als eerste stap, evenals over de haalbaarheid van het gehele project. “We MOETEN klaar zijn voor 1 september!” riep de directeur luidkeels en streng in de vergaderzaal, waar zes mensen aanwezig waren.

Ik maakte een start-balans op: we hadden een internationale afdeling met 247 geregistreerde studenten voor de lagere klassen, maar nog geen leidinggevend team, geen leerkrachten (zowel internationale als lokale) en geen tekstboeken. “Do you believe we can make it?” vroeg de directeur – ditmaal op een zachtere toon. Ik knikte bevestigend met een zelfzekere blik, net zoals de overige aanwezigen.

De handen uit de mouwen!

Nu kon het echte werk beginnen – elf dagen later hadden we een leidinggevend team samengesteld, een curriculair kader geschept, tekstboeken geselecteerd en besteld, vier internationale leerkrachten geworven, evenals een veelvoud aan Chinese leerkrachten en assistant-leerkrachten. Twee dagen later werden 247 kinderen getest op hun Chinese, Engelse en numerieke basisvaardigheden.

Hectisch was het zeker! Maar het werkte. Op de eerste dag van het schooljaar werden alle tweehonderdzevenenveertig studenten van de international afdeling vermaakt, gevoed en te slapen gelegd. We hadden dagen van twintig uur non-stop bezig zijn achter de rug, hadden onszelf dag-in dag-uit onthouden van een welverdiende nachtrust, maar het was allemaal méér dan de moeite waard.

Er viel slechts één enkele valse noot op die memorabele eerste schooldag, toen één van de vier internationale leerkrachten er de brui aan gaf en tegen het middaguur vertrok. Als schooldirecteur blijf je dan uiteraard rustig, cool en vervang je de vertrokken nitwit gewoonweg. Na enkele dagen had ik met behulp van vrienden een full-time vervanger gevonden.

Het vertrouwen binnen het managementteam van de internationale afdeling groeide razendsnel na de eerste succesvolle week. Tijdens de daaropvolgende weken waren mijn dagen voornamelijk gevuld met klasobservaties, feedback-sessies, coaching activiteiten, individuele begeleiding en teambuilding.

Na zes weken maakte ik een tweede balans op: de opstartperiode voelde aan als een tornado – krachtig en verwoestend. De schade viel voornamelijk waar te nemen op het vlak van gezondheid en gezinsleven, met een gebrek aan slaap, uiterst slechte eetgewoonten, een sterke stijging in alcoholinname en een koele periode in mijn echtelijke relatie.

Wat heb ik geleerd uit deze blitz-start?

Allereerst dien ik te melden dat dit niet mijn eerste ervaring van dergelijke omvang is. In Liberia (West-Afrika) had ik al eens de bijscholing van 2200 ongekwalificeerde leerkrachten in het lager onderwijs in goede banen geleid in een periode van slechts 10 maanden, in een land waar helemaal geen faciliteiten voorhanden waren.

Ten tweede weet ik al veel langer dat het opstarten van grote ondernemingen eigenlijk niet zo moeilijk is, en de eigenlijke uitdaging ligt in het onderhouden en verder uitbouwen van het systeem. Daarnaast is Wuhan een stad waar meer dan 10 metrolijnen tegelijkertijd worden aangelegd en afgewerkt in een periode van vijf jaar, dus waarom zou ik zeuren over het opstarten van een internationale school in een periode van drie weken tijd?

Wat zijn de lessen voor de toekomstige uitbouw van de school?

1) Dat ik zonder intensief netwerken in Wuhan tijdens de afgelopen twee jaar, nooit in zo’n korte tijd een professioneel team van buitenlandse leerkrachten had kunnen samenbrengen. Met netwerken bedoel ik het opstarten van internationale netwerkgroepen in Wuhan (Entrepreneurs Networking Group en Writers Group), en het opzetten van gerelateerde activiteiten.

2) Dat het omgaan met verschillen in oosterse (top-down) en Westerse (participatief) managementstijlen met stip de meest uitdagende taak is. Een voorbeeld: de school heeft drie rectoren, twee binnen de internationale afdeling (ikzelf en mijn Chinese counterpart) en een hoofdrector. Toen bleek dat de hoofdrector actieve weerstand bood tegen het beleid dat wij aan het uitstippelen waren, begon ik argwaan te krijgen. Pas toen ik een Chinese docent slapend aantrof in de klas – ik heb dit vastgelegd op mijn mobieltje – stapte ik naar de algemeen directeur van Huaqiao Group. Drie weken later werd de hoofdrector ontslagen, nadat was gebleken dat er heel wat onfrisse praktijken hadden plaatsgevonden onder haar beleid. De weken daarop kreeg ik vanuit verschillende hoeken binnen de school tegenwind, die gelukkig wegebde tegen de aanvang van het tweede semester.

3) Dat het introduceren van nieuwe en internationale onderwijsconcepten bergen weerstand opwerpt binnen een school. Hierbij dien je dan keuzes te maken, bepaalde veranderingen te laten vallen en andere ondanks de weerstand gewoon door te drukken.

4) Dat het in China uiteindelijk niet altijd gaat over het gelukkig houden en boeien van de kinderen, maar eerder over het bedienen en tevredenstellen van ouders.

5) Dat het overgrote deel aan leiderschaps- en manangementwerk nog moet komen (jaar twee en drie).

Hoever staan we na één jaar?

Het studentenaantal voor de internationale afdeling is gestegen van 247 (september 2015) naar 375 (september 2016); oftewel een toename van 50%. Een droomstart denk je nu wellicht, maar te snel groeien houdt uiteraard een aantal risico’s in:

  1. Het herinrichten van minstens zes extra klasruimtes voor de internationale afdeling;
  2. Het vastleggen van meer getalenteerde en gemotiveerde leerkrachten, een soort dat nu precies niet in grote getalen voorhanden is;
  3. Omgaan met toenemende volumes van jaloezie en weerstand binnen de school;
  4. Meer kinderen die extra aandacht zullen nodig hebben.

De ingrediënten en het recept van het succes van de internationale afdeling binnen mijn school in Wuhan worden binnenkort toegelicht in een tweede blog.