Foto © CWFF

De favoriete film van Tatiana Ilina, communicatiemanager bij het China Women’s Film Festival, die gescreend is tijdens het festival, is Golden Gate Girls (2013). Deze documentaire laat het leven en werk van filmmaakster Esther Eng zien, de eerste vrouwelijke filmregisseur uit Zuid-China. Zij doorbrak niet alleen een taalbarrière door films in het Kantonees voor de Vasteland Chinezen te maken, maar was ook openlijk lesbisch. Ondanks dat ze een pionier was, is haar werk grotendeels vergeten en verloren gegaan.

Het zijn dit soort verhalen en films bij uitstek die het China Women’s Film Festival aan het Chinese publiek wil tonen. De in Beijing gebaseerde non-profit organisatie is in 2013 opgericht en organiseert jaarlijks een film festival in China en Hong Kong. Onlangs veranderden ze de naam voor de Beijing editie van China Women’s Film Festival naar Baturu Festival. Baturu komt uit het Mantsjoe en betekent een moedig iemand, een strijder of held.

Het China Women’s Film festival heeft als doel om genderongelijkheid en problemen waar vrouwen en de LGBTQ+ gemeenschap mee te maken krijgen aan te kaarten via filmvertoningen, fora en discussies. Hun selectie bevat Chinese en buitenlandse films die vrouwenlevens of gerelateerde verhalen laten zien. Hiermee willen ze tonen dat vrouwen van plek tot plek verschillende problemen en obstakels ervaren, maar dat er nog geen plek is met een absolute gendergelijkheid.

In het kader van Internationale Vrouwendag spraken we met Tatiana Ilina van het China Women’s Film Festival, over de mogelijkheden van visuele media om aandacht te vragen voor dit soort onderwerpen en hoe ze in China (en elders) te werk gaan.

Foto © CWFF

Ingewikkelde zaken inzichtelijk maken via film

Ilina vertelt dat het idee voor het China Women’s Film Festival in 2012 kwam toen ze op een internationale conferentie over publiek welzijnsrecht was. “Ik sprak met drie hoogleraren in de rechten. Zij waren geïnteresseerd om film te gebruiken in colleges over wetgeving omtrent seksueel geweld, om het zo aantrekkelijker te maken voor studenten. Maar we konden niet veel films vinden over deze thema’s en omdat ik toentertijd ook bestuurslid van het Beijing Queer Film Festival was, stelde ik voor een apart women’s film festival te organiseren.” Nadat Ilina op deze manier in het China Women’s Film Festival rolde, is de bal blijven rollen. Acht edities zijn er geweest, met uitzondering van vorig jaar op locaties in Beijing en Hong Kong.

Om niet alleen publiek aan te trekken dat al met deze thema’s bezig is maar ook buitenstaanders, vindt Ilina film een erg geschikt medium. “Door visueel en narratief een verhaal te vertellen, kun je laten zien dat een bepaald probleem een culturele, politieke en sociale context heeft. En omdat het persoonlijke verhalen zijn, kan het vrij direct een ingewikkeld probleem uitleggen, zoals abortus, en zo het publiek kennis laten maken met dit soort thema’s.”

Een andere ingewikkelde zaak is het tonen van dit soort films aan een Chinees publiek. Om films in Chinese bioscopen of op publieke evenementen te mogen tonen, moet de overheid deze goedkeuren. Ilina legt uit dat ze dit niet doen voor films die onderdeel van het festival uitmaken. Deze zouden afgekeurd worden omdat de films over LGBTQ+ onderwerpen gaan, naakte beelden of seksscènes bevatten. Daarom vinden de filmvertoningen op kleinere schaal plaats, bijvoorbeeld op de Nederlandse Ambassade of het Goethe Instituut in Beijing.

Ilina geeft ook aan dat vrouwenrechten een steeds gevoeliger onderwerp wordt in China. Daardoor is er nauwelijks verslaggeving of publiciteit mogelijk via overheidsplatformen of commerciële media. Tegelijkertijd heeft het China Women’s Film Festival een Weibo account met meer dan 250.000 volgers en werken ze samen met andere NGOs en partners. Zo heeft het festival bijvoorbeeld sinds 2018 een project met Nefise Özkal Lorentzen, een Turks-Noorse schrijver, filmmaker en adjunct-hoogleraar, waarbij vrouwelijke studenten van verschillende Chinese universiteiten in paren werken aan films over mensenrechten als co-regisseur of mentor.

Deze internationale focus is een ander belangrijk aspect van het China Women’s Film Festival. “China heeft een lange historie en een rijke, complexe cultuur en taal. Daardoor is het land op veel vlakken erg op zichzelf gericht. Binnen deze context is ons festival een frisse wind uit het westen. We laten alternatieve gebruiken zien en nieuwe invalshoeken die kunnen dienen als referentie voor het grotere geheel,” zegt Ilina.

Foto © CWFF

Een nieuw publiek en een breed scala aan activiteiten

Alles is vorig jaar door de pandemie anders gegaan, zo ook het China Women’s Film Festival. Ilina geeft aan dat ze “zijn gaan kijken naar online partners en dat trok een nieuw publiek naar het festival. We werkten voor een project samen met het Berlin Feminist Film Week Festival op het The Eyepetiser platform en bereikten zo een publiek van 100.000 mensen. Dat is vele malen meer dan wat we offline kunnen doen.”

Daarnaast blijft het niet alleen bij film. Al een paar jaar wordt er gewerkt aan tentoonstellingen en workshops omtrent strips en cartoons met Chinese en buitenlandse tekenaars en kunstenaars. Geïnspireerd door de auteurs van de stripboeken “Priya’s Shakti”, een serie gebaseerd op de verkrachtingszaak in India, willen ze hier een eigen versie van produceren. “In 2018 zijn we een stripboeken coöperatie gestart waarin we activisten, kunstenaars en schrijvers samenbrengen om maatschappelijke strips te creëren. Onze hoofdpersoon is een prinses uit een fantasiewereld in de late Qing dynastie. Zij heeft meerdere belichamingen die tegelijkertijd in hetzelfde universum bestaan. Doordat er niet één enkele verhaallijn is, hebben we de vrijheid om veel kunstenaars tegelijkertijd op het project te laten werken.” Ilina voegt toe dat ze strips een veelbelovende kunstvorm vinden om kennis over maatschappelijke problemen te verspreiden. “Zowel jongeren als volwassenen lezen graag strips in China, het is relatief goedkoop om te produceren en het is minder onderhevig aan censuur.”

In de toekomst hoopt het China Women’s Film Festival meer activiteiten voor professionals te organiseren. Ilina denkt aan zaken zoals “het opzetten van een investeerdersgroep die beginnende regisseurs kan helpen fondsen te werven en contact te leggen met ervaren partijen. We hebben ook WIFT China opgezet, een vereniging van Chinese filmmakers dat een netwerkplatform is in een aantal Chinese steden. Ons uiteindelijke doel voor al onze projecten is spelers met verschillende achtergronden en ervaringen samen te brengen om aan hetzelfde doel bij te dragen.”

Met de beperkingen die nog steeds gelden in China voor discussies over gevoelige onderwerpen zoals vrouwen- en LGBT+ rechten is dat zeker geen overbodige luxe.

Twee van de maatschappelijke strips ontwikkeld door het China Women’s Film Festival zijn hier te bekijken: [1], [2].