Ik geef toe dat het een bijzondere keuze is om journalistiek te gaan studeren in China. Toch ben ik sinds deze week een trotse student Global Business Journalism aan de gerenommeerde Tsinghua Universiteit in Beijing. Een tweejarig Engelstalig masterprogramma met studenten van over de hele wereld. Behalve uit China. Die zitten in een paralel klas met een Chineestalig programma. Praktische vakken volgen we samen, meer beschouwende vakken over de rol van journalistiek volgen we apart. Ook onze introductieprogramma’s zijn apart en tijdens ons – enige gezamenlijke introductiecollege – werd me duidelijk waarom. Deze professor had een heel ander idee over journalistiek dan ik gewend was. Gekleed in een traditioneel Chinees kostuum klaagde hij dat de journalistiek op het internet zo negatief is. Het is aan ons, de journalisten van de toekomst, om happy journalism te bedrijven.
Zo leidt dit introductiecollege meteen tot een interessante observatie: Chinese journalisten worden totaal anders opgeleid dan hun internationale collega’s. Zij zijn dan ook niet puur journalist, maar hebben meerdere belangen en taken. Het wordt ze met de paplepel ingegoten om in binnen- en buitenland China in een positief daglicht te stellen. En als ze dat niet uit zichzelf doen, dan zorgt de propaganda afdeling – aanwezig in iedere Chinese mediaorganisatie – daar wel voor. Met alleen Syrië, Turkmenistan, Eritrea en Noord-Korea onder zich, bungelt China onderaan de lijst landen wat betreft persvrijheid volgens de World Press Freedom Index. Hoe is het dan om journalistiek te studeren in een land waar het zo treurig gesteld is met de persvrijheid?
Hoewel ook binnen de universiteitsmuren de duimschroeven steeds strakker aangedraaid worden, lijkt de academische vrijheid binnen de internationale opleiding er nog aardig vanaf te komen. Zo zijn de colleges voor onze internationale klas verrassend open. Onderwerpen als de staatsmedia, staatspropaganda en de internet blokkades zijn geen taboe. Om ons huiswerk te maken, moeten we soms onze VPN’s aanzetten. Ik had verwacht dat onze studie zich op economische onderwerpen zou focussen om gevoeligheden te vermijden. Dat lijkt dus mee te vallen, docenten zijn bereid om over gevoelige onderwerpen te praten en beginnen er juist vaak zelf over.
Het is verfrissend om te horen hoe deze professoren, gepromoveerd aan Amerikaanse en Engelse universiteiten, aankijken tegen staatsmedia en de Great Chinese Firewall. Die laatste valt ethisch gezien niet goed te praten, want hoe kan een docent communicatie nu voor censuur zijn? Maar, benadrukt hij, diezelfde firewall heeft wel de opkomst van Chinese internetgiganten zoals Weibo en Alibaba mogelijk gemaakt. Zij konden uitgroeien tot hun huidige grootte, zonder de concurrentie van Amerikaanse grootheden als Amazon en Twitter. Of het nu om economie, sociale media of journalistiek gaat, uiteindelijk is in China alles politiek. En dat is smullen voor een afgestudeerd politicoloog als ik.
Het Chinese mediasysteem en de rol van de media zijn zo fundamenteel anders dan ons Nederlandse systeem, dat is nu precies wat het ook zo interessant en relevant maakt om hier te studeren. Ik kan me eigenlijk geen interessantere plek bedenken om journalistiek te studeren dan hier: in een land zonder persvrijheid, in het hol van de leeuw.
Tegelijkertijd studeer ik aan een universiteit van wereldklasse, met intelligente professoren die me een Chinese kant van het verhaal laten zien. Een van de docenten legt uit welke rol hij voor ons, de internationale studenten die journalistiek studeren in China, weggelegd ziet. Het is aan ons om de complexiteit van China te leren te begrijpen. Wij moeten China vanuit meerdere kanten leren bekijken en uitleggen aan ons publiek. Ik ben niet bang om mijn kritische blik te verliezen. Maar ik vind het wel interessant om te leren ook door een Chinese bril naar de wereld te kijken. Of in ieder geval om iets meer te leren over hoe er in China naar de rest van de wereld gekeken wordt. En is dat niet de taak van een goed journalist? Alle kanten van het verhaal bekijken?
Hallo Sophie,
goede zaak! Succes met je studie en probeer neutraal te blijven. Wellicht dat je ook gaat inzien dat er bij ‘onze vrijheid’ ook wel vormen van (zelf-) censuur zijn.
Leuk stuk Sophie!
Ik ben het echter niet eens met je docent dat Alibaba en (Sina) Weibo hun succes te danken hebben aan de GFW.
Amazon is nooit geblokkeerd geweest in China, er is zelfs een Chinese versie van Amazon. Daarnaast was Alibaba met Taobao al succesvol voor de GFW echt heel strict werd. Ik kan me ook geen westers e-commerce platform voor de geest halen dat geblokkeerd wordt door de GFW.
Voor Sina Weibo zou dat theoretisch misschien anders kunnen liggen. Twitter is inderdaad geblokkeerd, maar Twitter was al gekopieerd door Chinese internetbedrijven. Doordat er meerdere Chinese kopieën waren gingen deze sterk met elkaar concurreren, o.a. door hun product sterk te verbeteren en te innoveren. Sina Weibo was als product al snel beter dan Twitter. Ik betwijfel of Twitter het had kunnen winnen van Sina Weibo als het niet geblokkeerd zou zijn. En ook zonder de GFW waren die Chinese kopieën er geweest. Hetzelfde geldt ook voor Facebook vs WeChat.
Als de GFW morgen opgeheven zou worden, wie zou dan geïnteresseerd zijn in het voor Chinese begrippen inferieure Facebook?
Ed
Goed stuk Sophie, en leuk dat je Journalistiek studeert in China! Ben benieuwd naar je ervaringen in de komende periode. Ik ga in november weer lesgeven aan Chinese Journalistiek-studenten van de Jinan Universiteit in Guangzhou. Ik leer iedere keer net zo veel van mijn studenten als zij van mij, vorig jaar over hun visie op de Amerikaanse presidentsverkiezingen, dit jaar ongetwijfeld over het aanstaande Partijcongres.