In september 2015 vertrok ik naar Wuhan om daar mijn promotieonderzoek uit te voeren. Ik was als antropoloog geïnteresseerd in ruraal-urbane migratie, en dan vooral in de vele studenten die op het platteland opgroeiden, maar nu aan de universiteiten in de steden studeerden. Toen ik gedurende deze onderzoeksperiode steeds meer bij de familiezaken van mijn onderzoeksparticipanten betrokken raakte, begonnen mij dingen op te vallen waar ik oorspronkelijk nooit over had nagedacht.

Voor rurale families die een toekomst in de stad ambieerden bleek de aanschaf van een huis van grote betekenis. Het was niet alleen onmogelijk voor hun zonen om te trouwen voordat de familie zo’n huis wist te kopen, maar het had ook grote symbolische betekenis. “Waar staat het huis?” stond gelijk aan “Wat is de status van deze familie?” Het was dan vooral belangrijk dat het huis de breuk van de familie met het boerenbestaan en de urbane ambities voor de toekomst symboliseerde. Echter, wat ook opviel en vooral verbaasde, was dat veel van deze met grote moeite aangeschafte huizen uiteindelijk onbewoond bleven. En in die verbazing ontstond het idee voor een film.

Empty Home

Sanderien Verstappen is een visueel antropoloog, dierbare vriendin en collega. Na mijn verhalen over lege huizen vanuit provincie Hubei te hebben vernomen, sprong zij met camera en al in het vliegtuig om samen met mij de korte film “Empty Home” te maken. Wendy, een meisje dat ik inmiddels al bijna een jaar volgde voor mijn onderzoek, stemde in ons mee te nemen naar het leegstaande appartement dat door haar familie was aangeschaft.

Haar verhaal is een van vele varianten die een focus op dit fenomeen ons had kunnen opleveren. In het geval van Wendy’s familie bevond het appartement zich in een buitenwijk van Wuhan, de hoofdstad van provincie Hubei, maar was het voor geen van de familieleden praktisch mogelijk om daar te wonen en te werken. In de film probeer ik samen met Wendy antwoorden te vinden op vragen die het aanschouwen van de lege huizen bij mij had opgeroepen: Waarom koop je zo’n huis? En wat betekent dat dan voor de familie? Is dit ook een thuis voor jullie?

In plaats van het bieden van sluitende antwoorden, nodigt “Empty Home” uit tot discussie en analyse door de kijker. De film biedt een kijkje achter de vele ruiten die het gezicht vormen van China’s snelle urbanisatie, en bevraagt de huidige focus op de aanschaf van huizen en de betekenis van een “thuis” voor mobiele rurale families in een urbaniserend China.

U kunt “Empty Home” gratis streamen via deze website. De film wordt op 12 april om 12:30 getoond op het International Institute for Asian Studies (IIAS) in Leiden met gelegenheid voor het stellen van vragen aan de makers. Meer informatie over deze screening is hier beschikbaar.