Chinezen vertrouwen de informatie die verstrekt wordt op internet niet en ze hebben daar goede redenen voor. Op e-commercewebsites worden namaakartikelen aangeboden, crowdfundingprojecten gelanceerd waarvan de initiatiefnemers van de aardbodem verdwijnen en net als in de offline wereld wordt met diverse oplichtingspraktijken mensen hun geld afhandig gemaakt.

China’s netizens vertrouwen daarom vooral op informatie die ze elkaar verstrekken. In een KPMG- onderzoek uit 2014 bleken recensies op social media met 39% veruit de belangrijkste informatiebron voor online shoppen. In een Epsilon onderzoek uit 2016 gaf 60% van de ondervraagden aan goede ervaring met een merk of bedrijf te delen op social media terwijl 58% aangaf op websites positieve feedback achter te laten. Social media en recensies zijn daarmee – nog meer dan bij ons – een belangrijke leidraad geworden voor de betrouwbaarheid van aanbieders. Maar hoe betrouwbaar is die informatie zelf eigenlijk?

In twee artikelen beschrijven we vijf manieren waarop op het Chinese internet gesjoemeld wordt met cijfers. Deze week: brushers en waterlegers.

Brushers – zijn die recensies wel echt?

Bij verkoop op Taobao, Alibaba’s consumer-to-consumer-platform waar particulieren en kleine ondernemers producten verkopen aan consumenten, wordt een beoordelingssysteem gehanteerd. Voor elke positieve reactie op een verkooptransactie krijgt een handelaar punten, die worden omgezet in kroontjes en diamanten. Zo is op het profiel van een verkoper snel te zien of hij of zij veel tevreden klanten heeft. Ook verschijnen shops van verkopers met veel punten meestal hoger in zoekmachines op Taobao. Dit is problematisch voor nieuwe handelaren op het platform; er is veel concurrentie en zonder een aanzienlijk aantal positieve reacties zal de handelaar dus niet snel gekozen worden of zelfs slecht vindbaar zijn. Het eerste wat zo’n verkoper zal doen is zijn eigen netwerk vragen zijn producten te kopen en een positieve reactie achter te laten. Op zich is daar nog niet zoveel mis mee. Maar hoeveel vrienden en kennissen heeft de verkoper en valt hij met dat beperkte aantal dan wel op?

In China is een hele industrie ontstaan rondom ‘brushing’ een schaamteloze methode die uitkomst biedt voor dit probleem. Bij brushing wordt een order geplaatst bij de verkoper en een doos zonder het daadwerkelijke product (eventueel met opvulmateriaal) verkocht aan een koper. De koper neemt de doos in ontvangst, betaalt en laat een positieve recensie achter op het platform. De koper heeft vooraf al geld gekregen om de aankoop mee te betalen plus een vergoeding voor zijn werk. Administratief lijkt alles dus op een echte verkoop en is ‘brushing’ dus moeilijk te detecteren. Op websites waar geverifieerde verzending zoals bij Taobao niet nodig is wordt brushing nog eenvoudiger; er hoeft niet eens iets verzonden te worden.

In 2014 verklaarde Alibaba dat in 2013 1,2 miljoen verkopers 500 miljoen nepbestellingen met een waarde van 10 miljoen RMB hadden verwerkt. Critici beweren dat Alibaba voor de beursgang in 2014 niet erg kordaat optrad tegen brushers. Maar na een koersdaling door het nieuws over brushing op Taobao draaide de PR-machine van Alibaba op volle toeren. Het bedrijf zei big-data-technieken in te zetten om de ‘brushers’ te identificeren en te vervolgen. Maar onderzoek van de universiteit van Delaware wees in 2015 uit dat Alibaba slechts 2,2% van de brushing-orders kon onderscheppen.

Maar soms zijn het de medewerkers van de e-commerceplatforms zelf die aanzetten tot ‘brushing’. In 2015 kwam China’s op een na grootste e-commercebedrijf JD.com negatief in het nieuws doordat een medewerker handelaren op JD’s platform aanzette tot ‘brushing’. Volgens de berichtgeving beschikte JD zelfs over een ‘brushinghandboek’. Naast de voordelen voor de verkoper heeft een platform als JD natuurlijk ook baat bij deze valse statistieken; haar verkopen (en daarmee marktwaarde) lijken hoger dan ze daadwerkelijk zijn. De medewerker werd door JD ontslagen wegens ‘overtreding van het bedrijfsbeleid’.

Ook Meituan, een Groupon-achtige app, was in 2014 in het nieuws vanwege een brushingschandaal. Meituan bleek haar eigen platform dusdanig te manipuleren dat het aantal bezorgmaaltijden hoger leek dan het in werkelijkheid was. Ook was het voor hotels mogelijk om via coupons op Meituan meer kamers te laten reserveren dan waar ze daadwerkelijk over beschikten en daarmee de positie in zoekresultaten op Meituan te verbeteren. Ook boden sommige hotels hun kamers onwaarschijnlijk goedkoop aan, waarna ze de klanten na het kopen van een coupon probeerden af te wimpelen door te zeggen dat de kamer geen toilet heeft of hen alsnog meer te laten betalen.

Brushing ontwikkelde zich de afgelopen jaren tot een hele industrie waar in 2014 in China 600 bedrijven in actief waren. Eind vorig jaar klaagde Alibaba een van die bedrijven, Shatui, aan voor 2 miljoen RMB (het bedrag dat Shatui had verdiend met haar diensten). Shatui bemiddelde in brushingpraktijken en zette ruim 5.000 brushers in voor verkopers. Het bedrijf was in april van dat jaar al aangepakt door de overheid die in maart 2015 een nieuwe wet had doorgevoerd die brushing illegaal maakte.

Ondanks de nieuwe wet is brushing verre van uitgebannen. Vorig jaar besteedde China’s jaarlijkse TV-show over consumentenrechten, welke op 15 maart wordt uitgezonden, nog uitgebreid aandacht aan het fenomeen. In de maand voorafgaand aan de TV-show had Alibaba 22.000 Taobao-shops bestraft met een lagere positie in zoekresultaten en nog eens 6.000 shops gesloten wegens brushingactiviteiten. En Sixth Tone deed vorig jaar verslag van IS180, een bedrijf dat voor 6 RMB neprecensies verkoopt. Naar verluidt bezochten dagelijks 40.000 e-commercehandelaren de chatrooms van IS180, op zoek naar dergelijke diensten.

In een poging de e-commercesector verder te reguleren zet de overheid de strijd voort. Deze maand werd een man die zich schuldig had gemaakt aan brushing veroordeeld tot vijf jaar en negen maanden gevangenisstraf en bijna een miljoen RMB boete. Ook werden nog eens 62 andere personen uit de provincie Heilongjiang gearresteerd voor brushingpraktijken. Het is te hopen dat deze jurisprudentie andere brushers zal afschrikken.

Waterlegers – is men echt zo positief?

Ook voor accounthouders die niets verkopen is het mogelijk om positieve reacties in te kopen door het inhuren van een zogenaamd ‘waterleger’ (shui jun). Waterlegers zijn grote hoeveelheden online Chinezen die kunnen worden ingezet voor het beïnvloeden van de publieke opinie met  commerciële of politieke bedoelingen. Ze ‘overspoelen’ als het ware het internet met hun berichten. Bedrijven die waterlegers beschikbaar stellen bieden diverse diensten aan zoals het promoten van een bedrijf, idee of persoon maar ook het belasteren van concurrenten.

Waterlegers zijn vooral bekend van tactieken waarmee de overheid de online opinie probeert te sturen door hen op internet haar beleid te laten prijzen. In dat geval worden ze ook wel de ’50-cent-partij’ genoemd, een verwijzing naar het bedrag dat ze per bericht betaald zouden krijgen. Maar ook commerciële instellingen kunnen gebruik maken van waterlegers, bijvoorbeeld om positieve recensies over een product achter te laten op websites. Een Chinese TV-show werd dit jaar betrapt op het inzetten van waterlegers die positieve berichten achterlieten op het platform Douban. De zaak kwam aan het licht toen het waterleger zich tegen de producenten keerde toen het niet betaald kreeg.

Over twee weken meer over oplichtingspraktijken op het Chinese internet.