Op reis door China's oude verdragshavens

Douanekantoor, Guangzhou

Nicholas Kitto’s fascinatie voor oude westerse architectuur in China is heel persoonlijk. Zijn overgrootouders werkten begin 20^e eeuw voor een Brits bedrijf in China. Zijn grootouders leerden elkaar in China kennen en trouwden in 1921 in Shanghai. Kitto’s vader groeide op in de verdragshavens Tianjin en Hankou. Toen Nicholas tijdens zijn carrière als accountant in Hong Kong terecht kwam, reisde hij regelmatig naar het Chinese vasteland. In 1996 vond hij tijdens een zakenreis naar Tianjin het huis waar zijn vader tot zijn zesde had gewoond.

Deze succesvolle zoektocht wekte Kitto’s interesse in westerse architectuur uit de 19^e en 20^eeeuw in China, wat leidde tot 51 reizen van in totaal maar liefst 2.784.010 stappen naar bijna al China’s voormalige verdragshavens. Tijdens deze reizen maakte Kitto meer dan vierduizend foto’s van de gebouwen die hij tegenkwam. Een selectie daarvan uit 41 plaatsen is nu samengebracht in het prachtig uitgewerkte, kloeke fotoboek Trading Places.

Kathedraal van het Heilige Hart, Guangzhou

Bekende en minder bekende verdragshavens

De periode van de buitenlandse verdragshavens in China loopt grofweg van 1840 tot 1943, en behelst een zeer diverse buitenlandse invloed. Door verschillende verdragen konden landen die op dat moment een sterkere positie in de wereld hadden dan China, in China handel drijven, diplomatieke posten openen, missionarissen uitzenden en militaire activiteiten ontplooien. Avonturiers uit de landen die verdragshavens hadden drukten hun stempel op het land en dachten vaak dat hun verblijf in China permanent zou zijn. De geschiedenis liep echter anders.

In het boek komt architectuur in de vier grootste verdragshavens Shanghai, Hankou (onderdeel van Wuhan), Guangzhou en Tianjin ruim aan bod, maar Kitto geeft relatief meer ruimte aan onbekendere plaatsen. Een zomerverblijf in de koele heuvels van Lushan (Jiangxi) voor buitenlanders die de zinderende zomers in de steden langs de Yangtze niet konden verdragen, een serene Franse begraafplaats in Tainan (Taiwan) en het treinstation in Bisezhai (Yunnan), waar de klok op spoor 1 uit Parijs werd geïmporteerd; Kitto is er geweest en heeft er foto’s van gemaakt.

Astor Hotel, Tianjin

Buitenlandse stempel op Chinese steden

Dit boek maakt duidelijk dat de aanwezigheid en invloed van westerse machten in de 19^e en 20^eeeuw door heel China heen reikte, en voor een groot deel nog steeds goed bewaard is gebleven. Veel van de gebouwen zijn de turbulente tweede helft van de 20^e eeuw buitengewoon goed doorgekomen, en worden momenteel in hun oorspronkelijke glorie hersteld. Een mooi voorbeeld daarvan is het Astor Hotel in Tianjin.

Het boek laat ook zien hoe divers de buitenlandse bezoekers aan China tijdens de getoonde periode waren. Als je naar de orthodoxe Sofiakathedraal in Harbin kijkt waan je jezelf in Rusland, maar het consulaat in Tianjin van wat toen Oostenrijk-Hongarije heette, had net zo goed in Centraal Europa kunnen staan.

Kitto heeft zoveel mogelijk weten te achterhalen wat het oorspronkelijke gebruik van de gebouwen die hij fotografeert was. Waar mogelijk zijn in het boek foto’s uit de 19^e en 20^e eeuw geplaatst naast de foto’s van Kitto. Daaruit blijkt vaak hoe goed hoe hernieuwde interesse in dit deel van de Chinese geschiedenis tot goed uitgevoerde restauraties heeft geleid, maar het geeft soms ook een mooi beeld van vergane glorie.

Tianjin West Station, met daarnaast zijn opvolger.

Een reis door het verleden

In zijn voorwoord noemt Robert Bickers, de man achter het platform Historical Photographs of China, dat het ‘oude China’ dat Kitto in dit boek heeft vastgelegd, is blijven bestaan na de oprichting van het ‘nieuwe China’ in 1949. Kitto helpt lezers die deze sporen van het verleden zelf op willen zoeken; op de achterflap staat een QR code waarmee je toegang krijgt tot een bestand met de locaties van alle gebouwen.

Trading Places is een prachtig naslagwerk van China’s tastbare verleden. Wie door het boek bladert en de vele bijzondere gebouwen ziet in plaatsen als Tengchong, Sanshui en Yingkou, kan alleen maar zin krijgen om de wandelschoenen aan te trekken om zelf ook een reis door China’s recente verleden te maken.

Church Missionary Society, Beihai (Guangxi)

Klik op de foto’s voor een grotere versie.

Trading Places: A photographic journey through China’s former treaty ports, Nicholas Kitto, Blacksmith Books maart 2020, 30,5 × 24,1 cm, 400 pag., ca. 700 afbeeldingen, hardcover €64.33, ISBN 9789887963929.