Waar de feniks rijst wordt de schoonheid en culturele oorsprong zichtbaar
Prentenboek “Eyes that kiss in the corners” kwam begin dit jaar uit in de Verenigde Staten, en werd al gauw een New York Times bestseller. Dit debuut van de Taiwanees-Chinees-Amerikaanse schrijfster Joanna Ho is nu ook vertaald in het Nederlands, als “Ogen die schitteren in de hoekjes”. Alleen al de titel maakt mij heel vrolijk. Nog nooit eerder heb ik Aziatische ogen op zo’n mooie positieve manier omschreven gezien. Dat is al een revolutie an sich. Samen met de prachtige beelden van de Vietnamese illustrator Dung Ho vormt dit kleurrijke kinderboek een ode aan jezelf en je roots. De verbindende boodschap werkt stigma-doorbrekend en inspireert jonge lezers om van zichzelf te houden en hun eigen identiteit te omhelzen.
Wanneer het verhaal begint, zie je als lezer een jong meisje met lang zwart haar van achteren. Ze is thuis, heeft haar rugzak op en blikt nog even in de spiegel voordat ze de deur uit gaat. Eenmaal op school aangekomen, loopt ze haar vrienden tegemoet. Ze begint te vertellen over hun mooie ogen: “Sommige mensen hebben ogen als saffierblauwe oceanen, met wimpers als prachtige veertjes die hun wangen kriebelen wanneer ze met hun ogen knipperen. Grote ogen, lange wimpers.” Dan zegt ze: “Ik niet.”
Wanneer je nu de bladzijde omslaat, draait het meisje zich om en sta je als lezer oog in oog met haar. Benijdt ze de mooie grote ogen van haar vrienden? Integendeel, ze is niet verdrietig, maar juist erg positief en trots. Want: “Ik heb ogen die schitteren in de hoekjes en glanzen als goud”. Net als die van mama, oma en kleine zusje Mei-Mei. Dit zijn de inspirerende vrouwen in haar leven met wie ze een sterke band heeft. Elk met een eigen verhaal, waar zij haar schoonheid aan ontleent en haar innerlijke en uiterlijke kracht uit put. Zij is wie zij is en haar ogen zijn prachtig.
De schoonheid van diversiteit
Dit hartverwarmende boek viert de schoonheid van diversiteit. De gelaatstrekken die vaak op een stereotyperende manier worden aangehaald om mensen met Aziatische roots te onderscheiden van hun niet-Aziatische leeftijdsgenoten, worden op een heerlijk positieve manier omarmd. De poëtische tekst en fraaie illustraties brengen een verhaal met meerdere lagen en diepe betekenis. Het boek zit vol empowerment, zelfacceptatie en de kracht van sterke familiebanden en afkomst.
Het mooie van de hoofdpersoon is haar positieve blik op zowel haar omgeving als haarzelf. De ogen van haar vrienden zijn mooi en haar eigen ogen ook. Ze weerspiegelen de sterke connectie die ze heeft met haar familie en hun cultuur. Dat is heel waardevol en om te koesteren.
Er zijn veel verwijzingen naar de rijke culturele achtergrond van het meisje, van het interieur tot aan de traditionele mythologie: Chinese tempelleeuwen, porselein en jade, de legendarische apenkoning Sūn Wúkōng, de almachtige draak en feniks, de godin Guanyin, de vrouwelijke strijder Mulan en zoveel meer. De illustraties zijn zo gedetailleerd en levendig, alsof je bij elke pagina naar een nieuwe scène kijkt van een feel-good film.
Positieve representatie, wereldbeeld en identiteitsvorming
Kinderen krijgen van jongs af aan al impliciet bepaalde coolness verwachtingen en schoonheidsidealen mee via speelgoed, tekenfilms, videogames en boeken. Als daarin gezichten van kleur niet of nauwelijks een bijzondere plek krijgen, heeft dat impact op hun wereldbeeld en identiteitsvorming. Voor kinderen van kleur is het belangrijk om zichzelf ook op een positieve manier terug te kunnen zien, en te voelen dat ze er ook toe doen. Voor witte kinderen bieden kleurrijke representaties nieuwe perspectieven om de wereld op een andere interessante manier te ervaren.
Voor mij als een in Nederland geboren en getogen persoon van Chinese afkomst, brengt dit boek nostalgische herinneringen naar boven. In mijn kinderjaren ben ik ook vaak uitgemaakt voor ‘spleetoog’. Of trokken mensen met hun wijsvingers hun ogen tot spleetjes. Zelfs de kleine heldin Pippi Langkous, die toentertijd nog heel populair was, deed dit in haar tv-serie. Dat maakte me zo onzeker, dat ik tot in mijn tienerjaren mijn Chinese achtergrond probeerde weg te stoppen. Dat leed wil ik mijn eigen kinderen besparen.
Nu is er eindelijk een boek dat benadrukt dat wij allemaal uniek zijn. In de multidimensionale wereld waarin we samen leven, is het voor kinderen belangrijk om al vroeg te beseffen dat schoonheid in veel verschillende kleuren, maten en vormen voorkomt. Monolid-ogen die je veel kunt aantreffen bij mensen met Aziatische roots zijn mooi en bijzonder. Dit boek heb ik in mijn kinderjaren gemist. Nu het er is, lees ik het graag voor aan mijn dochter, die zichzelf in de personages herkent.
“Eyes that speak to the stars” in 2022
Ben jij ook een liefhebber van dit boek? In het aankomend jaar van de Tijger komt Joanna Ho met een vervolg: “Eyes that Speak to the Stars”, waarin de hoofdpersoon een jongen is. Van uitgeverij ROSE Stories verwacht ik hiervan dan ook een Nederlandse vertaling 😉
Er is één kanttekening. Naast al het positieve, vraag ik me wel af wat dit boek doet met mensen die geadopteerd zijn. Of het verhaal waarin de connectie met de biologische familie en oorsprong zo sterk is, bij hen juist niet meer verwarring oproept?
Ogen die schitteren in de hoekjes | auteur Joanna Ho | illustrator Dung Ho | Uitgeverij ROSE Stories | oktober 2021 | 40 pag. | hardcover €14,95 | ISBN: 9789083145587
Het boek is me jammer genoeg een beetje tegen gevallen. Ik dacht dat het meer zou gaan om de ontdekking van de hoofdpersoon dat haar ogen óók heel bijzonder en mooi zijn, in plaats van dat ze zich hier gelijk al van bewust is. Ik denk dat zo’n ‘ontdekking’ het boek ook meer geschikt had gemaakt voor geadopteerde Aziatische kinderen zoals ik (als reactie op de vraag aan het einde van de blog). Desalniettemin ben ik blij dat Aziatische kinderen in Nederland een stukje herkenning kunnen vinden in dit boek. Gelukkig lijkt er wel steeds meer op de markt te komen op dit gebied. Hoewel, ik kan eigenlijk niet zeggen dat ik dit nou echt heb gemist toen ik jong was. Ik identificeerde me bijvoorbeeld net zo goed met Ariel uit ‘de kleine zeemeermin’. Pas nu ik volwassen ben, voel ik de (bewuste) behoefte tot (h)erkenning van mensen die er hetzelfde uitzien. Ik vraag me af hoe mijn kinderen dat nu ervaren. Iets om uit te zoeken…. Oh ja, de illustraties en de titel vind ik wel prachtig!