Het is februari 2018. De zon schemert door de vochtige lucht als mijn Uber-chauffeur de oprit oprijdt van een niet al te inspirerend betonnen verzamelgebouw. Verdieping twee is mijn bestemming. Naast het potje chrysantenthee schittert een goud-rode fles op tafel. Tegenover me zit Hou Ge (broer Hou). Met zijn vriendelijke en indringende glimlach opent hij de fles. “Échte Moutai” verzekert hij me. Hij slaat een arm op mijn schouder: “Gelukkig Nieuwjaar Ivo, op een mooi leven in China”. We dronken, we lachten, we droomden, we verbroederden. Het was een magische ervaring. Dit is báijiǔ (uitspraak: baai djoow).

Schelle stemmen klinken door de microfoon als ik plots een doffe klap hoor. Een uur of twee daarvoor was deze jongen nog uiterst geïnteresseerd in “de hoogte van mijn alcoholtolerantie”, nu ligt hij laveloos op de grond. Vrienden die zich niet of nauwelijks over hem ontfermen zingen grinnikend door: “dit gebeurt wel vaker, hij komt zo wel weer bij”. Ook dít is báijiǔ.

(Veel) meer dan een kleurloos granendrankje

Beide verhalen zijn het gevolg van een kleurloos granendrankje dat je – zoals de auteur van het boek Drunk in China erg passend omschrijft – pas leert waarderen wanneer je de natuurlijke situatie waarin het drinken plaatsvindt ‘accepteert’.

Natuurlijk gaat dit boek over veel meer dan alleen dronken worden. Het gaat over een millennia-oude cultuur; één die bol staat van de rituelen en sterk beïnvloed is door filosofie, poëzie, politiek en economie. En die zich soms moeilijk laat omschrijven. Derek Sandhaus, de auteur, doet een dappere poging.

Reiservaringen

Auteur Derek Sandhaus

Het boek bouwt logisch op. Je leest en leert over bijzondere archeologische vondsten, antropologische inzichten, fermentatieprocessen, Chinese innovaties en alle andere belangrijke gebeurtenissen die leidden tot de vestiging van báijiǔ als China’s nationale drank. Wist je bijvoorbeeld dat de stichting van de Volksrepubliek China het startsein was van báijiǔ Gouden Eeuw?

Vervolgens vertelt Sandhaus over zijn indrukwekkende reiservaringen in China’s vier ‘drankregionen’. Na enkele pittige lezingen over de historie is dat een welkome omwenteling. Het is een genot de gesprekken, banketten en drinksessies met lokale bewoners, partijbonzen en eigenaren van báijiǔ-distilleerderijen vanaf papier te mogen aanschouwen. Ze geven het boek de nodige sociale context van het hedendaagse China, en maken het daarmee geschikt voor een brede doelgroep. Alhoewel het Sandhaus vaak goed lukt de lezer in de Chinese belevingswereld te plaatsen, zou het niet misstaan als sommige dialogen verder waren uitgewerkt.

Productieproces

Als consument wist ik weinig van het productieproces. Ik ben wel eens in een brouwerij geweest voor een rondleiding, maar de content is nooit echt blijven hangen. Na het lezen van dit boek wel, heb ik het idee. Met plezier leg ik nu uit hoe fermentatie en versuikering (?!) werkt. En bij elke slok báijiǔ denk ik weer even aan de wonderlijke geschiedenis achter het meest verkochte drankje ter wereld, waar we in het Westen vrijwel niets van weten.

Ondanks dat was niet alles altijd even duidelijk (alleen ligt dat niet aan de auteur). Uiteindelijk is Engels niet mijn moedertaal en stijgt Sandhaus’ rijke vocabulaire regelmatig uit boven dat van mij. Toch is dat niet echt storend geweest. Vaak biedt de context uitkomst, of lees je er makkelijk overheen. Zeker geen reden om het boek links te laten liggen.

Diepgang en humor

Wat mij betreft slaagt Sandhaus erin een verfrissend boek neer te zetten; één met verfijnde diepgang en een goede dosis humor. Niet alleen liefhebbers van alcohol, ook cultuur- en geschiedenisenthousiastelingen worden hiermee op hun wenken bediend. En laat dit nou net het soort mensen zijn die van een goede borrel houdt.

Drunk in China – Baijiu and the World’s Oldest Drinking Culture | Derek Sandhaus | University of Nebraska Press | juli 2022 | paperback €24,93 | 320 pag. | ook verkrijgbaar als e-book | ISBN: 9781640120976