Op een zomerse dag in juli was daar ineens de Chinese vertaling van Pluk van de Petteflet: een van de bekendste verhalen van de Nederlandse kinderboekenschrijfster Annie M. G. Schmidt. Jacklyn Jiang, vertaalster en docente Nederlands aan de Communications University of China, is het brein achter de Chinese Pluk. Een uitdagende taak, die vertaling, want hoe vertaal je de typische grapjes en hoe bewaar je de humor? Vandaag geeft Jacklyn China2025.nl een inkijkje in haar werk.

Het vertalen van grappige verhalen

Wie door zijn of haar ouders, opa’s en oma’s of tantes en ooms is voorgelezen, is met Pluk opgegroeid. Net als met de andere karakters van Annie M.G. Schmidt, zoals mevrouw Helderder, Otje, Jip en Janneke en Floddertje. Veel namen, van karakters, plaatsen en dingen, hebben in de bekende verhalen van Annie een grappige en betekenisvolle lading. Hoe vertaal je die nu naar het Chinees? Jacklyn: “Grapjes zijn altijd het moeilijkste, maar tegelijkertijd ook het leukste.”

Een naam is is bij Schmidt nooit zomaar een naam

“Namen kun je fonetisch vertalen, maar ik probeer het altijd zo te doen dat ze hun betekenis houden. Zo heb ik mevrouw Helderder mevrouw Schoon Schoon (净一净太太) genoemd. Ook de lading van woordgrapjes probeer ik zo goed mogelijk te vertalen, maar soms gaat er iets verloren. Bij Pluk van de Petteflet heb je bijvoorbeeld het karakter de heen- en weerwolf, die het pontje op en neer vaart. Het was niet mogelijk om dit karakter een naam te geven die precies dezelfde dubbele lading heeft als in het Nederlands.”

Puzzelen voor de beste oplossing

De boeken van Annie M.G. Schmidt bevatten grappige namen, maar de humor zit ook in andere dingen. “Bij Floddertje heb je op een gegeven moment dat er ‘Wij eisen ijs’, of eigenlijk ‘Wij ijsen eis’ op de kale kinderhoofdjes geschreven staat. Dat vertalen was wel even puzzelen. Uiteindelijk heb ik er ‘Geef ons ijs’ van gemaakt. Daarmee kon ik hetzelfde aantal karakters maken als dat er hoofdjes waren.” Om die lading in tekst te vertalen, moet je als vertaler een beroep doen op je creativiteit. Jacklyn: ‘Soms ga ik dan even weg, iets anders doen. En dan komt het later binnenvallen.”

Schoenmaker (vertaler) blijf bij je leest

Creatief zijn dus, om de betekenis te bewaren. Maar hoe ver ga je daarin? Jacklyn: “In een Jip en Janneke boek werd de locatie De Bijenkorf genoemd. Daar heb ik ‘winkelcentrum De Bijenkorf’ van gemaakt. Maar als bijvoorbeeld Sinterklaas erin voorkomt, dan laat ik dat gewoon zo staan. Het is mijn taak te vertalen. Als een stukje niet te begrijpen is, dan is het aan de uitgever dat weg te laten.” Teveel weglaten kan gevolgen hebben. “Ik heb voor de Chinese vertaling van ‘De grote kleine kapitein’ van Paul Biegel de Engelse vertaling gebruikt ter inspiratie. Daarin werden veel dingen weggelaten. Maar van het boek werd een serie gemaakt en de weggelaten informatie uit het eerste boek was belangrijk voor de volgende boeken. Ik denk dat er daarom nog geen vertaling van het tweede deel is.”

Pluk van de Petteflet in het Chinese gezin

Sinds juli zijn er ruim 3.000 exemplaren van de Chinese Pluk van de Petteflet in China verkocht. In meer dan honderd boekhandels in China ligt de vertaalde editie op de tafels en in de schappen. Online verkopen onder andere Dangdang, Amazon, Jingdong en een aantal Taobao en Wechat webwinkels het boek. Hoe wordt het boek door het Chinese publiek ontvangen? Jacklyn: “Vrienden en familieleden reageren positief op het verhaal, maar om eerlijk te zijn merkte ik dat ze enthousiaster waren over andere kinderboeken die ik vertaald heb. Ik denk dat dit komt omdat Annie M.G. Schmidt haar boeken ver afstaan van de Chinese manier van doen: kinderen die stout zijn, rotzooi mogen maken: dat is een groot contrast met de werkelijkheid in China.”

 

Over Jacklyn Jiang: Jacklyn Jiang, geboren en getogen in China, studeerde Nederlands aan de Universiteit van Leiden. Naast vertaalster is ze ook het hoofd van de Nederlandse afdeling van de Communication University of China in Beijing (CUC), waar ze ook Nederlandse les geeft.