Posters van de Chinese socialistische kernwaarden
Wie China zegt, zegt Xi Jinping; wie Xi Jinping zegt, zegt de Chinese Droom (Zhōngguó Mèng). Al sinds het begin van zijn presidentsperiode in 2013 verkondigt de Chinese president zijn Chinese Droom, die vooral bekend staat als een economisch project dat de welvaart van China dient te bevorderen. Nochtans bevat het idee van de Chinese Droom ook een moreel aspect, de zogenaamde socialistische kernwaarden (shèhuìzhǔyì héxīn jiàzhíguān). Om deze kernwaarden onder de Chinese burgers te promoten, werd een heuse publiciteitscampagne op poten gezet die ik bijzonder interessant vond om te analyseren.
Het ‘verborgen’ kantje van de Chinese Droom
De socialistische kernwaarden zijn twaalf waarden die beschouwd worden als de kernwaarden van de Chinese bevolking, en waarvan de president verwacht dat de Chinese burgers ze nastreven. Ze zijn georganiseerd in drie categorieën, elk bestaande uit vier doelen:
1) welvaart, democratie, beschaafdheid en harmonie op nationaal niveau;
2) vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid en rule of law (rechtsstaat) als maatschappelijke waarden;
3) patriottisme, toewijding, integriteit en vriendschappelijkheid als verantwoordelijkheid van de burgers.
De drie voornaamste ambities van de waarden zijn nationale verjonging (i.e. China bevrijdt zich van alle vernederingen van koloniale machten uit het verleden, zodat het land zijn rechtmatige plaats kan innemen in de wereld), sociale harmonie en moraliteit van de burgers.
Tabel 1: De 12 socialistische kernwaarden
Propagandaposters bezien vanuit grensstudies
Toen ik een jaar in Nanjing studeerde en ondergedompeld werd in de Chinese samenleving, bemerkte ik al snel – net zoals iedereen, denk ik – de overvloed van propaganda in het straatbeeld. Bijvoorbeeld in de vorm van artistieke beelden of aan de hand van affiches op omheiningen van constructiesites, op voorbijrijdende bussen en zelfs op het toilet. Ook de Chinese Droom en de socialistische kernwaarden waren onderwerp van talloze affiches. De manier waarop deze propaganda afgebeeld werden en de artistieke middelen die gebruikt werden om de boodschap over te brengen intrigeerden mij, waarop ik besloot om de posters onderwerp te maken van mijn thesis.
Foto 1 – De 12 kernwaarden afgebeeld in de vorm van een klok in Dunhuang
Foto 2 – Affiches op de omheining van een constructiesite in Guangzhou
Foto 3 – De kernwaarden op de achterkant van een bus in Changsha
Foto 4 – Posters van de kernwaarden boven een mannentoilet in Guangzhou
Hoewel de affiches enorm interessant zijn om te analyseren op artistiek vlak, besloot ik een totaal andere aanpak te nemen voor mijn onderzoek, namelijk grensstudies. Mijn thesis onderzocht of de propagandaposters van de socialistische kernwaarden gezien kunnen worden als een vorm van bordering. Bordering is een concept uit grensstudies en betekent zoveel als het proces van grensvorming.
Hoewel onderzoek rond grensstudies voornamelijk gefocust is op geografische grenzen, beschouwt mijn thesis de grens als symbool. Grenzen als symbool dienen om identiteit te waarborgen en een duidelijke scheiding te realiseren tussen het Zelf en de Ander. Alles wat zich binnen de grens bevindt hoort er bij, dat wordt het Zelf genoemd; alles wat zich buiten de grens bevindt, is de Ander.
Mijn thesis zocht een antwoord op twee onderzoeksvragen:
- Kunnen de socialistische kernwaarden gezien worden als een manier om grenzen te bepalen? Met andere woorden, vormen de socialistische kernwaarden een uiting van de Chinese identiteit en vormen ze een scheiding tussen wie aan de waarden beantwoordt en wie niet, tussen China en andere landen?
- Indien ja, op welke manier zijn de posters dan een visualisatie van die grenzen?
Resultaten van het onderzoek
Volgend fragment uit een speech van Xi Jinping in 2014 over de socialistische kernwaarden geeft duidelijk het antwoord weer op de eerste onderzoeksvraag:
“We need to energetically foster and promote core socialist values; promptly establish a value system that fully reflects Chinese characteristics, our national identity, and the features of the times; and strive to occupy the leading position on this issue. […] Whether or not a nation or an individual has a strong sense of identity largely depends on their morals. If our people cannot uphold the moral values that have been formed and developed on our own soil, and instead indiscriminately and blindly parrot Western moral values, then it will be necessary to genuinely question whether we will lose our independent ethos as a country and a people.”
Om de aanwezigheid van de concepten van identiteit en Zelf-Ander in de propaganda van de kernwaarden te onderbouwen, baseerde ik mij enerzijds op officiële toespraken van president Xi Jinping (onder andere die hierboven), anderzijds op andere verwijzingen naar Chinese cultuur die kunnen gezien worden als een voorbeeld van identiteitsvorming. De elementen die hierbij een rol speelden, waren traditie, geschiedenis en cultuur; nationale symbolen; en moderniteit en innovatie.
a) Traditie, geschiedenis en cultuur
Zo kan het dat historische gebeurtenissen afgebeeld worden, zoals de Britse en Franse troepen die aankomen tijdens de Tweede Slag bij Canton in 1857.
Foto 5 – Guangzhou (Tweede Slag bij Canton)
Verder zijn vormen van papierknipkunst, Chinese schilderkunst en de evolutie van het Chinese schrift, op hun beurt verwijzingen naar de Chinese cultuur en traditie.
Foto 6 – Papierknipkunst op een poster in Beijing
Foto 7 – Chinese schilderkunst op een poster in Beijing
Foto 8 – De evolutie van het Chinese schrift op een poster in Guangzhou
b) Nationale symbolen
Verder bevatten de posters ook politieke symbolen, zoals Tian’anmen (symbool van staatsmacht), het logo van de CCP (de hamer en sikkel) en de Chinese muur en vijf gele sterren op een rode achtergrond (cfr. Chinese vlag) als nationale symbolen. Ook een huábiǎo, een ceremoniële zuil of totempaal die symbool staat voor Chinese traditionele cultuur, verschijnt vaak op de affiches. Deze posters beelden vaak alle twaalf waarden centraal af, zonder al te veel illustraties of tekst.
Foto 9 – Nationale symbolen op een poster in Wuxi
Foto 10 – Nationale symbolen op een poster in Dunhuang
c) Moderniteit en innovatie
President Xi stelde echter dat ook moderniteit en innovatie niet mogen ontbreken in het identiteitsvormingsproces. Op de posters is dit weergegeven door wolkenkrabbers, skylines, elementen uit de ruimtevaart en futuristische tekeningen. De foto hieronder uit Guangzhou toont een voorbeeld van een poster waarbij een illustratie, in dit geval van een Chinese ruimtevlucht, geflankeerd wordt door een lange uitleg van de waarde die wordt voorgesteld. Deze exacte uitleg herhaalde zich vaak op andere posters, of soms ging de waarde samen met een bepaalde, vaste uitdrukking die ook telkens terugkwam.
Foto 11 – De skyline van de stad in het Tianhe-district in Guangzhou
Foto 12 – Chinese ruimtevlucht op een poster in Guangzhou
Foto 13 – Een futuristische poster in Guangzhou
d) Andere representaties
Naast deze drie duidelijke representaties, zijn er ook enkele andere verwijzingen naar Chinese identiteit op de posters waar te nemen. Zo vormen lokale steden soms het onderwerp van de poster, of worden enkele specifieke kenmerken van China afgebeeld, zoals tàijíquán en vliegeren.
Foto 14 – De Zhongshan kade in Nanjing
Foto 15 – Tàijíquán op een poster in Guangzhou
Foto 16 – Vliegeren op een poster in Nanjing
Grenzen bepalen: een alternatieve posteranalyse
De socialistische kernwaarden zijn eigen aan China en vormen de basis voor een Chinese identiteit. Ze zijn gebaseerd op de Chinese traditie en cultuur enerzijds, en de Chinese innovatieve en moderne geest anderzijds. Door op deze manier in te spelen op de Chinese bevolking vormen de socialistische kernwaarden een uiting van Chinese identiteit die tegenover de waarden staan van andere, i.e. westerse, landen, en aldus een weerspiegeling zijn van China’s groeiend geloof in eigenwaarde om een plaats in te nemen in de internationale gemeenschap.
Propaganda neemt nog steeds een belangrijke plaats in de Chinese maatschappij in en is een voorwaarde voor de legitimatie van de CCP. Ik vond het dan ook bijzonder interessant om de posters van een vrij recente campagne te kunnen analyseren, en dit op een alternatieve manier. Grensstudies zijn namelijk toepasbaar op veel actuele thema’s, en dat heeft deze posteranalyse in mijn ogen bevestigd.
Foto 17 – Een voorbeeld van een volledige reeks in Shanghai waarbij de illustraties de waarde op de affiche uitbeelden, zonder extra tekst. De waarden krijgen zelfs een Engelse vertaling.
Alle foto’s in dit blog zijn gemaakt door prof. dr. N. Standaert en M. Knops. Klik op de afbeeldingen voor een grotere versie.
Dit blog is onderdeel van de blogreeks “Scriptie van de maand”, waarin we studenten de kans bieden om hun onderzoek te delen met een breder publiek. Iedere derde donderdag van de maand besteden we aandacht aan een nieuwe scriptie, binnen een diversiteit aan onderwerpen. Houd China2025.nl in de gaten voor meer blogs over interessante scripties! Eerdere blogs in deze serie kun je hier teruglezen.
Heb jij zelf onderzoek gedaan naar een China-gerelateerd thema, en zou jij dit graag willen delen op China2025? Neem dan contact op met de redactie.
Beste Marie-An,
We delen een belangstelling voor hedendaagse Chinese propaganda. Er staat bij jouw stuk ook een link naar een oud stukje dat ik zelf maakte toen ik in China was in 2015, het begin van deze indoctrinatiecampagne. Na lezing van jouw stuk moet ik eerlijk zeggen dat het me nog niet echt duidelijk is wat je met die vragen naar identiteit en grenzen wilt. Wat zou je met die kennis kunnen doen, waarmee helpen de inzichten? Het lijkt een nogal abstracte theorie over identiteit en grenzen.
Een tweede opmerking. In je verhaal plaats je de propaganda niet in de concrete context van een totalitair land dat het gedrag van de burger tot op grote hoogte wil sturen door middel van indoctrinatie. Een kritische reflectie op deze context lijkt me wel nodig als je je met propaganda bezig houdt. Het zou toch wel aardig zijn om het boek van Jeanne Boden (‘Chinese propaganda verblindt de wereld’) hierover te noemen.
Ten slotte iets over waarden en (nationale) identiteit. Het is eigenlijk heel interessant dat Xi Jinping een typisch westers begrip als ‘waarden’ gebruikt, uit de traditie van Plato (en in het voetspoor daarvan van de vooral katholieke kerk). Het klassieke Chinese denken, zoals het Confucianisme, focust niet op algemene abstracte waarden, maar op concrete praktijken en rituelen. De nadruk op nationale waarden heeft verder zijn oorsprong in Europees nationalisme ontstaan in de romantiek. Daar vallen grenzen samen met culturen. Sinds Sun Yat-sen zien we dit nationalisme ook in China en daarmee een andere voorstelling van grenzen en cultuur. Sluit dat aan bij wat je in je scriptie gevonden hebt?
Ik hoop dat je scriptie niet het einde is van je onderzoek naar de Chinese samenleving en ik vind het leuk om mijn ideeën daarover te delen. Groet, Huibert