In haar debuutroman Braised Pork beschrijft de Chinese schrijfster An Yu de lotgevallen van Wu Jia Jia, die alleen achterblijft als haar man Chen Hang, een succesvol zakenman, plotseling overlijdt.

Chinese literatuur in andere talen

De 27-jarige An Yu, geboren in Beijing, vertrok op haar achttiende naar New York om daar te gaan studeren. Ze behaalde een MFA in Creative Writing aan New York University en schrijft bijgevolg in het Engels. Yu is daarmee de nieuwste loot aan de bloeiende boom van overzees Chinese auteurs die schrijven in hun tweede taal: van Jung Chang (Wilde zwanen), Lulu Wang (Het lelietheater) en Dai Sijie (Balzac en het Chinese naaistertje) tot Yiyun Li (Een heel leven later) en Xiaolu Guo (A Concise Chinese-English Dictionary for Lovers).

Sommige van de boeken van deze diaspora-auteurs zijn duidelijk geschreven voor een niet-Chinees publiek, maar An Yu’s Braised Pork is dat zeker niet. Het gehele verhaal speelt zich af in China, alle personages zijn Chinees en het buitenland speelt nergens een noemenswaardige rol. An Yu zelf is geboren en getogen in Beijing en haar personages zijn daardoor authentiek: in een interview vertelde ze dat ze veel van de dialogen in eerste instantie in het Chinees schreef om ze daarna te vertalen naar het Engels.

De geheimzinnige vismens

Auteur An Yu
Foto © Tara Lengyel

Hoofdpersoon Jia Jia vindt op een dag opeens haar man dood in de badkuip, met naast hem een schets van een vismens: het gezicht van een man, het lichaam van een vis. Wat betekent dit allemaal, en hoe moet zij verder? Ze probeert het leven weer op te pakken: ze zoekt werk, verhuurt het appartement waarin ze met haar man woonde, ontmoet een nieuwe liefde – maar de vismens en zijn betekenis laten haar niet los. Om erachter te komen wat haar man kan hebben bewogen, besluit ze naar Tibet te gaan, naar de plekken waar hij ook kort voor zijn dood langs is gereisd.

Haar gids brengt haar naar een klein dorp ergens in Oost-Tibet, waar de mensen meer weten over de vismens en haar vertellen over de ‘wereld van het water’ – een wereld die ze al kent, zonder dat ze wist wat hij inhield. Al een paar keer bevond Jia Jia zich plotseling in een donkere, zwarte wereld van niets dan water, waarin ze lichaamsloos rondzwom zonder te weten of ze er ooit weer uit zou komen. An Yu’s werk wordt wel vergeleken met dat van Haruki Murakami, en met recht: net als in het werk van de bekende Japanse auteur geeft Yu’s hoofdpersoon nauwelijks blijk van verbazing als ze zich plotseling in een mystieke, magisch-realistische wereld bevindt.

Het mystieke Tibet

Tibet dient in Braised Pork als bron van deze mystiek. Daarmee past het boek in een trend: in een samenleving waarin bijna alle vormen van religie en spiritualiteit de afgelopen eeuw zijn uitgebannen of weggevaagd, zijn veel Chinezen op zoek naar nieuwe zingeving, en veel van hen hopen die te vinden in een van de Chinese minderheidsgebieden, zoals Yunnan of, nog vaker, Tibet. De minderheidsvolkeren worden gezien als primitiever, minder gecorrumpeerd door materialisme en winstbejag, spiritueler, en daardoor gelukkiger.

In Braised Pork dient Tibet en de Tibetaanse bewoners van het dorpje als middel voor Jia Jia om zichzelf terug te vinden en haar leven opnieuw betekenis te geven. Haar trauma is niet alleen de schokkende dood van haar man, het is breder: ze heeft zichzelf vastgezet in een liefdeloos huwelijk, haar beroep (kunstenares) oefent ze niet meer uit, ze is vervreemd van haar vader. Met de dood van haar man, die haar bovendien vrijwel geen geld nalaat, is ze alles kwijt dat haar leven richting gaf.

Ze trekt naar Tibet in de hoop antwoord te vinden op de vraag wat haar man is overkomen, en vindt veel meer: niet alleen haar man, maar ook haar ouders blijken getekend te zijn door de spirituele ervaring die hen in het Tibetaanse dorp is overkomen. Na wat ze heeft meegemaakt in het Tibetaanse dorp kan Jia Jia een echte relatie aangaan met haar nieuwe minnaar en vindt ze de kunstenares in zichzelf terug. Ook kan ze door wat ze leert in Tibet in het reine komen met de scheiding van haar ouders.

Toch wordt lang niet alles uitgelegd of verklaard. Er blijft daarmee na de eerste keer lezen nog veel te ontdekken en te overdenken over. Al met al een interessant en lezenswaardig debuut, dat internationaal dan ook goed besproken is in o.a. de Guardian en de New York Times.

Braised Pork, An Yu, Penguin Random House Vintage Publishing januari 2020, paperback €16,99, hardcover €26,99, ISBN 9781787301870.