Yu Hua vertaald
In het kader van het Leiden Asia Year stond ik vorig jaar na afloop van een bespreking van zijn werk met Yu Hua aan een borreltafel. Hij liet zich de bittergarnituur goed smaken (typisch Nederlands, wist iemand hem te vertellen). Zijn ontspannen houding en droge gevoel voor humor bleven mij bij.
Deze humor vind je, naast een fikse dosis absurdisme, geweld en tragiek, ook terug in Flesjes knallen, de meest recente Yu Hua-uitgave van Uitgeverij De Geus, gerealiseerd in samenwerking met het Confucius-instituut in Leiden. Flesjes knallen bundelt, onder redactie van Jan de Meyer, 21 korte verhalen uit de periode 1986-1998 vertaald door verschillende vertalers.
Toegankelijke kennismaking?
Yu Hua (geb. 1960) is één van China’s meest gelezen en spraakmakende romanschrijvers. Ik zag deze status bevestigd in het grote aantal aanwezigen bij de bijeenkomst in Leiden, een publiek dat overigens bijna uitsluitend uit Chinese studenten leek te bestaan. Zou Flesjes knallen Yu Hua naar een groter Nederlandstalig publiek kunnen brengen?
Auteur Yu Hua
Met het format van het korte verhaal, variërend in lengte van 5 tot 28 pagina’s, lijkt Flesjes knallen in ieder geval een toegankelijke kennismaking. Inhoudelijk ligt het misschien wat ingewikkelder.
Een deel van de verhalen in de bundel, zoals het Kafkaëske “Het verleden en de straffen”, “Met achttien jaar de wereld in” en “Middag met noordwestenwind”, is nogal donker en bij tijd en wijlen ronduit luguber. Deze absurdistische verhalen, die meer vragen oproepen dan beantwoorden, zijn kenmerkend voor Yu Hua’s vroege werk. Je proeft hier ook duidelijk Yu’s fixatie op geweld dat, ingegeven door zijn jeugd tijdens de Culturele Revolutie, een constant thema is in zijn oeuvre.
De latere verhalen zijn conventioneler en gaan veelal over “gewone” mensen die zich in het China van de jaren ’80 en ‘90 bewegen en worstelen met allerhande problemen. Met name relaties en ontrouw zijn een terugkerend thema. Met regelmaat slaagde Yu Hua erin mij mee te slepen zoals in het korte maar hartverscheurende “Het springspelletje”. Hoewel de lezer in enkele gevallen een happy end krijgt, overheerst in de meeste verhalen een hoge mate van wrangheid waarbij Yu Hua – gelukkig – ook geestig uit de hoek kan komen.
Vinden van een balans
Afwijkend qua stijl zijn het op de traditionele vechtkunstroman gebaseerde “Bloed en pruimenbloesems” en mijn persoonlijke favoriet “Voorouder”, dat doet denken aan het magisch realisme van Gabriel García Márquez. Dit laatste, prachtig vertaalde, verhaal speelt zich af in een geïsoleerd bergdorp dat in rep en roer wordt gebracht door de plotselinge komst van een mysterieus voorouder- annex monsterwezen dat ervandoor gaat met de ik-persoon, een alleen gelaten baby. Het is niet moeilijk om in dit verhaal een allegorie op de snel veranderende Chinese samenleving te zien.
Helaas zijn niet alle vertalingen van hetzelfde constante hoge niveau en stoorde ik mij van tijd tot tijd aan wat houterig Nederlands en aan passages waarin de vertaler wellicht te dicht bij de originele tekst blijft. Het vinden van de juiste balans tussen leesbaarheid voor de Nederlandse lezer en de integriteit van de op een ander referentiekader gebaseerde originele tekst is enorm lastig, weet ik uit eigen ervaring. Gelukkig gaat dit in veel gevallen ook goed en leidt het bijvoorbeeld tot heerlijke, onmiskenbaar “vreemde”, maar toch glasheldere metaforen zoals “benen zo stijf als bamboestokken”.
Flesjes knallen biedt een gevarieerde verzameling verhalen en tegelijkertijd een serie intrigerende snapshots van de Chinese samenleving. Toegegeven, niet elk van Yu Hua’s raadselachtige avant-gardistische verhalen of van zijn latere meer toegankelijke verhalen is even meeslepend, maar voor de lezer met belangstelling voor China en/of de Chinese literatuur valt uit Flesjes knallen zeker genoeg te halen.
Flesjes Knallen, Yu Hua, uitgeverij De Geus maart 2018, vertaald onder redactie van Jan de Meyer, originele titel Wǒ méiyǒu zìjǐde míngzi, paperback €19,99, e-book €11,99, ISBN: 9789044540253.
