bron: www.chineseposters.net
Sterke vrouwen, in het Chinees is er een uitdrukking voor: nvqiangren. En hoewel de positie van de vrouw in China eeuwenlang ondergeschikt was aan die van de man, zijn er in de Chinese geschiedenis toch een aantal bijzonder sterke vrouwen te vinden. Als eerste wordt meestal Wu Zetian genoemd, de enige vrouw die het ooit tot Keizerin heeft geschopt. Wu Zetian was keizerin tijdens de Tang-dynastie. Tijdens haar leven had ze al grote invloed op de Keizer, en na zijn dood nam ze het stokje van hem over. Ze stichtte zelfs een eigen dynastie en regeerde als Keizerin over China van 690 tot 705, toen ze – hoogbejaard – door een paleisrevolutie werd onttroond.
Hua Mulan, natuurlijk bekend van de Disney-film, is een ander verhaal. Zij neemt als jong meisje de plaats van haar oude zieke vader in het Chinese leger in. Zij vermomt zich als man want alleen mannen konden in die tijd in het leger dienen. Moedig vecht Mulan voor haar land, en offert uit respecteert voor haar vader – in elk geval tijdelijk – haar vrouw-zijn op. Uiteindelijk moet ze haar vermomming prijsgeven en wordt bekend dat deze held eigenlijk een heldin is. Telt het dan eigenlijk wel, is Mulan wel een nvqiangren? Haar heldendaden verricht ze immers als man.
Wat is een sterke vrouw in China?
Keizerin Wu Zetian
Dit roept bij mij de vraag op wat dat nu inhoudt, een sterke vrouw in China? Ik leg het voor aan mijn Ayi (schoonmaakster), als ze bij mij thuis aan het werk is. Volgens haar gaat het niet alleen om het hebben van macht. Het gaat in de eerste plaats om onafhankelijkheid, je moet voor jezelf kunnen zorgen. In dat geval slaagt zowel Wu Zetian als Hua Mulan met glans.
De tweede voorwaarde is volgens Ayi onbaatzuchtigheid. Een groter en hoger doel dienen, bijvoorbeeld het welzijn van je familie of – nog groter – het land. Dat klopt voor Hua Mulan maar Wu Zetian voldoet dan niet meer aan de kwalificaties. Het ging haar toch vooral om haar eigen gewin. Het geldt ook niet voor veel van de nieuwe rijke dames: deze smijten met geld en hebben misschien ook wel macht, alleen weinig idealen.
We praten verder en komen tot de conclusie dat Soong Qinling ook een sterke vrouw is. Zij wordt wel ‘Moeder van China’ genoemd. Soong zette zich eerst naast haar echtgenoot Sun Yatsen in voor de revolutie. Na zijn dood kiest ze er echter voor om de Communistische Partij te steunen in plaats van de opvolger van Sun Yatsen, Chiang Kaishek. Chiang is notabene getrouwd is met Soong’s jongste zus Soong Meiling, en dus familie. Soong blijft zich de rest van haar leven inzetten voor China en het Chinese volk en hoewel ze zelf kinderloos blijft, zet ze zich in voor het welzijn van Chinese kinderen.
Ook Cixi is een twijfelgeval. De keizerin-weduwe regeerde bijna vijftig jaar over China van 1860 tot 1908. Eerst als regentes voor haar zoon, Keizer Tongzhi en later in naam van haar neef Keizer Guangxu. Er worden Cixi veel fouten en gruweldaden verweten, waaronder het verspillen van geld aan de renovatie van het zomerpaleis. Dit geld was eigenlijk bedoeld voor de versterking van de marine. Cixi koos er echter voor om een deel van dit geld te besteden aan de wederopbouw van het Zomerpaleis.
Door Keizer Guangxu, haar neef, liet Cixi zich aanspreken met baba (vader), dus ook zij speelde een mannenrol maar was verder een elegante vrouw. Ze besteedde veel aandacht aan haar uiterlijk. Zo vond Cixi dat het keizerlijk geel, de kleur van de officiele kleding, haar niet goed stond. Dus zorgde ze ervoor dat er langs haar gewaden een rand in een andere kleur werd geborduurd. In haar haar droeg ze altijd een verse bloem als decoratie.
Sterke Chinese vrouwen anno 2014
Keizerin-regentes Cixi
‘Vrouwen houden de halve hemel omhoog’, is een bekende uitspraak van Mao Zedong. Nadat de communistische partij in 1949 aan de macht kwam, kregen vrouwen in China dezelfde rechten als mannen. Toch zijn er maar weinig vrouwen die de allerhoogste functies bekleden. Het jaarlijks congres van de CCPCC staat weer voor de deur en het is opvallend hoe weinig vrouwen hier aan deelnemen. In veel landen is het overigens niet anders.
Ik vraag aan Ayi wie zij anno 2014 een sterke Chinese vrouw vindt. Ik verwacht dat ze Li Na zal noemen, de bekende Chinese tennisspeelster en één van de gouden medaille-winnaressen van de Olympische Winterspelen. Of een beroemde filmster of misschien een succesvolle zakenvrouw.
Haar keuze is echter Peng Liyuan, de echtgenote van de huidige Chinese president Xi Jinping. Peng begon haar carriere als soldate maar door haar uitzonderlijke zang-kwaliteiten werd ze als snel professioneel zangeres in het Volksbevrijdingsleger. Zij had haar eigen carriére en woonde het grootste deel van haar huwelijk in Beijing, gescheiden van haar man die voor zijn bestuurlijke functies onder andere in Fujianen Zhejiang verbleef.
Lange tijd waren de echtgenotes van Chinese politieke leiders onzichtbaar. Niet Peng Liyuan, zij vervult de rol van first-lady met verve. Tijdens een bijeenkomst met buitenlandse vrouwelijke gasten deed ze de aanwezige dames een potje gezichtscreme van een Chinees cosmeticamerk kado, te koop voor een paar yuan. Dit leverde haar veel respect op vanwege haar bescheidenheid. Anders dan veel rijke Chinese dames heeft Peng geen behoefte aan dure buitenlandse cosmetica, was de boodschap.
Een mooi bijkomend effect was bovendien dat het Chinese merk door deze actie weer helemaal ‘hot’ werd, en en passant redde ze zo de fabriek van de ondergang. Peng Liyuan kan dus niet alleen prima voor zichzelf zorgen, maar ook voor anderen.
8 maart is het Internationale Vrouwendag. In de tijd dat de meeste Chinezen nog werkten voor staatsbedrijven kregen alle vrouwelijke werknemers deze dag een halve dag vrij en werden er speciale activiteiten en voorstellingen georganiseerd. Tegenwoordig gebeurt dat steeds minder.
Leuk stuk. Ik draag de CCP bepaald geen warm hart toe, zeker de oude versie van MZD niet, maar ik heb altijd de indruk dat zij tenminste voor de rechten van vrouwen nog iets goeds gedaan hebben. Nu was die status zo slecht, dat het eigenlijk ook alleen maar beter kon. Goed te lezen dat je toch altijd sterke vrouwen hebt, die hoe dan ook komen bovendrijven. Zou een vrouwelijke president in China geaccepteerd worden?
De laatste tijd lijkt er juist weer een achteruitgang gaande te zijn in de positie van vrouwen. Twintigers worden onder druk gezet om zo snel mogelijk te trouwen en kinderen te krijgen. Voorbij je 27e wordt je bestempeld als ‘leftover woman’ en de All-China Women’s Federation doet vrolijk mee aan deze stereotypering. Succesvolle zakenvrouwen die ervoor kiezen later te trouwen vinden vaak geen man omdat Chinese mannen nu eenmaal geen vrouw willen die succesvoller is dan zijzelf zijn. In mei verschijnt er een boek van Leta Hong Fincher over deze materie: Leftover Women: The Resurgence of Gender Inequality in China.
In de pikorde van Confucius staat de vrouw onder de man en de revival van Confuciaanse waarden (voor zover deze überhaupt zijn weggeweest) laat zien dat vrouwen nog steeds een minder belangrijke status hebben. Veel Chinese karakters die negatieve waarden uitdrukken, zoals jaloezie 嫉妒 en luiheid 懒 beginnen traditioneel met het vrouwelijke radicaal ‘nu’.
Gelukkig zijn er sterke Chinese vrouwen en vooral in het bedrijfsleven krijgen zij de kans zichzelf te manifesteren, Niet toevallig dat er juist in westerse bedrijven veel Chinese vrouwen werken, ook omdat deze vaak beter aansluiten bij de bedrijfscultuur.
Jung Chang beschrijft in haar biografie over Keizerin Cixi dat deze sterke vrouw eigenlijk aan de basis staat van het moderne China en dat zij na haar dood door andere krachten stelselmatig is weggezet als wreed en spilziek. Is dat niet ook een pavlov-reactie van Chinese heersers (mannen) op sterke vrouwen? Uit de biografie rijst een beeld van een vrouw die ongelooflijk sterk moet zijn geweest en tegen alle traditionele krachten in en met veel zelfopoffering uiterst belangrijke besluiten heeft genomen die China deels maken wat het nu is. Heel onbaatzuchtig dus. En heel ergerlijk dat ze nog steeds alleen wordt afgerekend op haar zwakte voor het zomerpaleis.
Wel opvallend dat in het artikel Mao Zedong wordt genoemd, maar niet diens vrouw, terwijl het toch over sterke vrouwen gaat.
Verder zou ik de gemiddelde Chinese “huisvrouw” tot sterke vrouw willen uitroepen, want in veel Chinese gezinnen hebben die de broek aan, al wordt dat naar buiten toe niet duidelijk; de Chinese man weet maar al te goed te pretenderen dat hij de baas is (maar levert op het eind van de maand braaf zijn salaris in) 🙂