Taiwan, ook wel Formosa genoemd, werd in 1945 bevrijd, na vijftig jaar in Japanse handen te zijn geweest. Deze hereniging met het Chinese Vasteland duurde niet lang, aangezien de nationalistische regering onder Chiang Kai-Shek in 1949 door de communisten naar Formosa werd verdreven. De Nationalistische Chinese regering heeft zich op dat moment helemaal los geweken en een eigen rechtstaat opgericht. Echter erkent China Taiwan niet als onafhankelijke staat, en dwingt andere landen om deze onafhankelijkheid te ontkennen. De druk die China in deze oplegt werkt, aangezien maar veertien landen wereldwijd Taiwan erkennen als onafhankelijke staat. Het lijkt erop dat China de grip hierop echter langzaam begint te verliezen.

De Verenigde Staten en de ‘nine-dash line’

In 2016 is bijvoorbeeld een opmerkelijk telefoongesprek gevoerd dat ingaat tegen deze langdurige onderdrukking. President Trump belde de Taiwanese presidente Tsai Ing-wen. Het is één van de eerst zichtbare scheuren in de macht van China over Taiwan.

Daarnaast verwierp het permanente hof van Arbitrage in Den Haag in hetzelfde jaar ook de ‘Nine-dash line’, waarbij China bijna de gehele Zuid-Chinese Zee claimt. Hiermee onderdrukt China niet alleen het bestaansrecht van Taiwan, maar neemt de zee weg van bijna alle Aziatische landen rondom de ‘nine-dashes’. Niet alleen stookt het bij de Filipijnen, Vietnam, Maleisië en Brunei, maar ook bij grondgebied van de Verenigde Staten, waaronder Guam en Hawaii. Dit zou het telefoongesprek tussen Trump en Tsai verklaren.

Zonnebloemen en paraplu’s

Wat ook zichtbaar is in Taiwan, is het anti-China sentiment onder vooral de jongere bevolking. In 2014 gingen honderdduizend mensen uit protest de straten in Taipei op, wel het Zonnebloemprotest genoemd. De demonstranten zien de zonnebloem als symbool van hoop, omdat deze richting de zon bloeit. Honderden demonstraten hielden het Taiwanese Parlement bezet en beschuldigden de toenmalige president Ma Ying-jeou ervan een handelsovereenkomst doorgeduwd te hebben dat grote delen van de Taiwanese dienstensector openstelde voor investeringen uit China.

De ‘paraplu-protesten’ uit Hong Kong die met de versneld ingestelde uitleveringswet hun climax bereikten, hebben dit anti-China sentiment meer dan eens aangewakkerd. De uitleveringswet kwam nadat Chan Tong-kai tijdens een trip naar Taiwan zijn vriendin Poon Hiu-wing had vermoord. Carrie Lam, de president van Hong Kong, weigerde echter om Chan uit te leveren aan Taiwan om daar te worden berecht.

Lam zorgde er wel voor dat er een verdrag werd ingesteld om het gemakkelijker te maken om mensen uit te leveren aan andere landen. De abruptheid van dit verdrag en de angst dat deze wet het voor China makkelijker zou maken om politiek ongezinden op te pakken, zorgde ervoor dat er meer dan twee miljoen mensen in Hong Kong demonstreerden.

Ondanks deze vredige protesten paste Lam de wet niet aan, en liet het toe dat de protesten escaleerden. Het politiegeweld in Hong Kong beangstigde veel Taiwanezen, en overtuigde hen ervan om in 2016 om Tsai Ing-wen te herkiezen.

Coronamaatregelen en de WHO

Zoals wereldwijd heeft het coronavirus ook in Taiwan veel invloed gehad op de binnenlandse politiek. Toen de eerste geruchten over het bestaan van een heftig virus afkomstig uit Wuhan rondgingen, heeft Tsai Ing-wen meteen een onafhankelijk team van experts naar China gestuurd en werden vrijwel direct rechtstreekse vluchten uit Wuhan gescreend. Begin februari werd er een inreisverbod voor Chinezen afkomstig van het vasteland ingevoerd, en terugreizende Taiwanezen moesten eerst in een strenge thuisquarantaine.

Het is niet verwonderlijk dat Taiwan maar 1007 coronabesmettingen zijn geconstateerd, en slechts 10 doden. Opmerkelijk is dat ondanks dat Taiwan alle informatie over preventieve maatregelen en coronabesmettingen heeft gedeeld met de WHO, de WHO deze nooit met de rest van de wereld heeft gedeeld.

Dit komt doordat Taiwan geen lidmaatschap tot de WHO heeft, omdat in 2006 de toenmalige directrice, Margaret Chan, Taiwan noteerde als ‘Taiwan, provincie van China’, en geen andere aanduidingen erkende. Tedros Adhanom Ghebreyesus volgde haar op. Daarvoor was hij minister van gezondheid in Ethiopië, en ontkende daar tot drie maal toe de ernst van verschillende cholera-epidemieën. Ghebreyesus bezocht tijdens zijn campagne Peking University, waarbij hij openlijk sprak over de “één China” ideologie, waar Taiwan gezien wordt als Chinees grondgebied.

In het begin van de Covid-19 uitbraak bleef Ghebreyesus – op aanraden van China – benadrukken dat het virus niet ernstig was en er geen reisverbod nodig was. Daarnaast sprak hij meerdere malen over de transparantie van China over het virus, terwijl de Chinese besmettingscijfers spontaan significant verminderden. Ghebreyesus beschuldigde Taiwan er ook van wegens zijn huidskleur persoonlijk te worden aangevallen en bedreigd. Tsai Ing-Wen ontkent al deze beschuldigen en wijst erop dat Taiwan bewust is buitengesloten door de WHO. Zij heeft Ghebreyesus uitgenodigd om Taiwan te bezoeken om het tegendeel van zijn beschuldigingen te bewijzen, iets waar hij niet op is ingegaan. De Japanse politicus Taro Aso deelde met sarcastische ondertoon dat de WHO eigenlijk de ‘CHO – Chinese Health Organisation’ genoemd zou moeten worden.

Een open brief uit Praag

Ondanks dat Taiwan niet toegelaten wordt tot de WHO, heeft het eiland tien miljoen medische maskers aan de zwaarst getroffen landen uitgedeeld. Dit opgemerkt door politici wereldwijd, die steeds meer vraagtekens beginnen te zetten bij het tegenhouden van een WHO lidmaatschap. In augustus 2020 bracht de Tsjechische senaatvoorzitter Milos Vystrčil een officieel bezoek aan Taiwan. Dit viel in verkeerde aarde bij Beijing, en niet veel later ontving Tsjechië het officiële dreigement dat er een ‘zware prijs’ zou worden betaald voor dit bezoek.

Als reactie schreef de burgemeester van Praag, Pavel Novotnýe, een open brief:

Respect en sancties

De dreigementen zijn Europa niet ontgaan. Zo benadrukte de Duitse politicus Heiko Maas dat “we al onze internationale partners met respect behandelen en dat ook van hen verwachten”. Je merkt dan ook dat China steeds meer tegengeluid ontvangt op dit wolf-warrior gedrag.

Zo legde de EU China in 2021 voor het eerst sinds 1989 sancties op, door vier hooggeplaatste functionarissen uit Xinjiang een inreisverbod op te leggen en hun tegoeden te bevriezen. Deze veranderingen in het westen zouden erop kunnen wijzen dat als China Taiwan zou aanvallen, er zeker afkeuring voor zou zijn.

Grijze oorlogsvoering

De herkiezing van Tsai Ing-wen en hoe zij Chinese inmenging de kop indrukt, maakt de kans op een harmonieuze hereniging met het vasteland bijna onmogelijk. China lijkt dezelfde conclusie te trekken, en dreigt met oorlog als Taiwan zich onafhankelijk verklaart. China dreigt met militaire eenheden op Taiwanees grondgebied, en voert ‘grey-zone warfare’, waarbij het doel is om Taiwan uit te putten.

Ondanks flinke investeringen in het leger, heeft een groot percentage van de Taiwanezen geen vertrouwen dat Taiwan een oorlog met China zou kunnen winnen, omdat het leger niet goed genoeg getraind zou zijn en de dienstplichttijd verkort is. Daarnaast is er veel kritiek op de Taiwanese aanname dat de VS helpen verdedigen als er een oorlog uit zou breken. Dit laatste is iets wat China ten aller tijden wilt voorkomen, en verklaart de gray-zone oorlogsvoering – waarbij er geen daadwerkelijke oorlog wordt verklaard.

Er is geen duidelijkheid of China daadwerkelijk van plan is om Taiwan aan te vallen. Verschillende stemmen binnen de CCP keuren een invasie af en waarschuwen voor de consequenties.

China en Taiwan op het wereldtoneel

De relatie tussen China en Taiwan is sinds de splitsing in 1949 niet meer zo gespannen geweest. Door de zichtbare politieke oppositie die ontstaat tegen China is het de vraag hoe de rest van de wereld zal reageren in de toekomst. De groeiende conflicten tussen de twee landen zullen waarschijnlijk nog voor meerdere politieke verschuivingen op het wereldtoneel zorgen.

 

Dit artikel is om moverende redenen van de auteur anoniem gepubliceerd. De naam van de auteur is bekend bij de redactie.