Het is de eerste dag van het maanjaar 4714 en het Jaar van de Geit is officieel voorbij. Maanjaar 4713 was een turbulent jaar waarin veel is gebeurd dat kenmerkend is voor de huidige stand van zaken in China. In dit artikel blik ik terug op de gebeurtenissen van het afgelopen jaar die mij het meest zijn bijgebleven. En ik waarschuw u alvast; het is helaas niet zo rooskleurig.

Rampen

De beelden van de Tianjin explosies staan gebrand op vele netvliezen: grote hoeveelheden illegaal opgeslagen giftige chemicaliën kwamen tot ontploffing in de ergste chemische ramp in de geschiedenis van China. Er vielen 173 doden en meer dan 700 mensen raakten gewond, waaronder honderden brandweerlieden. Direct na de ramp leefden miljoenen mensen in angst voor giftige neerslag. De Tianjin-ramp groeide uit tot een symbool voor de hoge kosten van de snelle industrialisatie in een politiek systeem dat bol staat van corruptie. Drie dagen geleden is het officiële onderzoeksrapport uitgekomen waarin 123 mensen worden aangewezen als verantwoordelijken voor de ramp.

Tegenwoordig staat informatie zo snel op sociale media, dat de Chinese overheid niet meer in staat is om alles te censureren. De overheid kan het publiek niet meer in het donker te houden over wat er nu echt gebeurt.

De Shenzhen aardverschuiving in december was het gevolg van het overtreden van veiligheidsmaatregelen van het terrein waar bouwafval werd gestort. Door nalatigheid werd de overvolle stortplaats te lang gebruikt, en na een zware regenval kwam een enorme berg met modder en afval in beweging. Meer dan 30 gebouwen werden bedolven, 69 mensen kwamen om het leven en 900 mensen moesten geëvacueerd worden. Volgens de autoriteiten in Shenzhen besloeg het rampgebied meer dan 380,000 vierkante meter.

China beleefde een jaar gevuld met dodelijke rampen waarin opviel hoe vaak deze rampen het gevolg waren van menselijk handelen.

Mensenrechten

Xi Jinping’s woorden over het ontwikkelen van een rechtsstaat in China weerklinken niet in de acties van zijn regering. Mensenrechtenactivisten hebben het zwaar te verduren gehad afgelopen jaar. Volgens de vijf jonge feministen die zelf een maand lang in detentie zaten voor het plannen van een actie tegen ongewenste intimiteiten in het openbaar vervoer, zit China in de ergste periode van onderdrukking en schending van mensenrechten van de afgelopen decennia.

In de zomer zijn meer dan 250 mensenrechtenadvocaten, activisten en juridische medewerkers op het matje geroepen, opgepakt of simpelweg “verdwenen”. Onder hen de prominente mensenrechtenadvocaat Pu Zhiqiang die onlangs is veroordeeld tot 3 jaar cel en intrekking van zijn advocatenvergunning. Het waren niet alleen Chinese mensenrechten voorvechters die hard werden aangepakt; de Zweed Peter Dahlin werd vorige maand opgepakt en een paar weken opgesloten totdat hij na een “publieke” bekentenis op nationale tv het land werd uitgezet.

In december werd het centrum voor rechtsbijstand voor vrouwen onder leiding van de advocate Guo Jianmei op bevel van de overheid gesloten. En nog steeds zijn er veel vragen over de boekhandelaren in Hong Kong die eind vorig jaar verdwenen; nu is pas bekend geworden dat ze zijn opgepakt en worden vastgehouden door de Chinese politie op het vasteland van China.

Het einde van het eenkindbeleid

De zeer omstreden maatregel werd in 1979 ingevoerd om de sterke bevolkingsgroei af te remmen en zodoende hongersnood, werkloosheid en armoede te bestrijden. 35 Jaar later heeft het geleid tot een vergrijzing en een overschot aan vrijgezelle mannen. Het eenkindbeleid is in oktober 2015 officieel veranderd naar een tweekinderenbeleid.

Het is maar de vraag of Chinese stellen nu ook massaal voor twee kinderen gaan want ondanks de versoepeling van het beleid in voorgaande jaren besloten veel gezinnen alsnog om geen tweede kind te nemen omdat ze het zich niet kunnen veroorloven.

Economische erkenning en onrust

Het IMF besloot eind 2015 om de Chinese munt te erkennen als wereldvaluta, samen met de Amerikaanse Dollar, de Euro, de Japanse Yen en de Britse Pond. Dit is tevens erkenning van China als economische wereldmacht en een statussymbool waar de Communistische partij al lang naar uitkeek. Tegelijkertijd is de economische groei van China het laagst in 25 jaar.  Nieuwe tijden breken nu aan waarin de Chinese economie een andere richting in moet slaan.

Rood alarm voor luchtvervuiling

Voor het eerst sinds de introductie in 2013, kondigden de autoriteiten in Peking het rode (hoogste) alarm voor luchtvervuiling af. Hoewel de ergste luchtvervuiling toen al was geweken, ziet Greenpeace East Asia het als een positief teken dat de lokale overheid inspanningen verricht om de burgers te beschermen tegen luchtvervuiling. Met het luiden van het rode alarm worden scholen geadviseerd de deuren te sluiten, worden bouwwerkzaamheden stilgelegd en gelden er restricties voor auto’s.

Hopelijk gaat het Jaar van de Aap ons optimistischer nieuws brengen uit China. Ik wens u in ieder geval een gelukkig Chinees Nieuwjaar!