Mijn carrière in autosales liep als een trein, ik had een goed en comfortabel leven in Nederland. Maar het bleef kriebelen, het buitenland bleef me altijd trekken. Mijn vele en verre reizen openden een nieuwe wereld voor mij, vol kansen en mogelijkheden. Ik besloot voorgoed uit Nederland te vertrekken en deze kansen aan te grijpen. Chengdu moest het worden, daar kon ik een toekomst bouwen. Het was die stad, in het toen weinig ontwikkelde westen van China, waar ik een nieuw leven en carrière op zou bouwen, en waar mijn nieuwe thuis zou komen. Dat was 2006, dat jaar begon ik met mijn Chinese avontuur. Nu, 10 jaar later, kijk ik terug op alle zakelijke en vooral persoonlijke uitdagingen die 10 jaar in China mij gegeven heeft, en hoe ik daarmee heb leren omgaan.

Vanuit een persoonlijk aspect creëert verhuizen naar China veel obstakels. Een nieuw land met 1,4 miljard nieuwe mensen. Je kent de taal niet, je begrijpt de cultuur niet goed en je weet de weg niet. Dit is al helemaal waar voor een stad als Chengdu waar, zeker 10 jaar geleden, weinig expats zijn. De taal is en blijft zeker een groot obstakel. Zelf heb ik de taal nooit kunnen leren, ik weet dat ik nooit een chinees zal worden. Het zal mij nooit lukken de taal te leren en alle nuances en finesses te beheersen. Daarom heb ik me omringd met getalenteerde mensen en collega’s die Chinees spreken, ik geloof erin dat je je moet omringen met mensen die je tekortkomingen aanvullen. Dit is voor mij de beste oplossing. Het leren van de Chinese taal heeft natuurlijk vele voordelen voor een expat in China maar je moet natuurlijk wel weten waar de grenzen van jouw capaciteiten liggen.

Cultuurverschillen

Niet alleen de taal, maar ook tal van andere cultuurverschillen zorgden voor moeilijkheden. Al helemaal als je gewend bent aan Hollandse nuchterheid en directheid. Het heeft een lange tijd geduurd tot ik het idee kreeg dat ik hier effectief kon communiceren, en dan nog blijven er af en toe moeilijkheden. Mensen hier zijn minder direct en zeggen niet snel precies wat ze denken. Slecht nieuws brengt men liever niet want dat brengt alleen maar ongeluk, en als je ernaar vraagt wordt het slechte nieuws ontkend of verhuld met een excuus. Een vraag wordt vaak niet beantwoord met een voluit ja of nee maar met een ‘’ja nee, misschien niet’’, wat uiteindelijk toch gewoon nee betekent. Nederlandse directheid, en botheid, wordt minder gewaardeerd. Leren omgaan met zulke cultuurverschillen vergt dus ook veel geduld, aanpassingsvermogen, en mensenkennis.

Wat betreft het sociale leven zijn er veel ook uitdagingen. Het maken en onderhouden van langdurige vriendschappen gaat niet zonder slag of stoot. Natuurlijk heb je je vrienden en familie in Nederland nog, en het is belangrijk om contact met hen te blijven houden. Zij leiden echter daar hun eigen leven, en jij moet ook een sociaal leven voor jezelf opbouwen in je nieuwe thuis. Het opbouwen van een sociaal leven in China is lastig. Mensen komen en gaan, expats blijven voor een paar jaar waarna ze weer overgeplaatst worden, en Chinese collega’s en vrienden zijn vaak erg mobiel.

Chinezen zijn vaak bijzonder geïnteresseerd in buitenlanders en van nature nieuwsgierig. Maar het bevriend raken met chinezen gaat niet even makkelijk, er mogen dan wel 1,4 miljard mensen zijn maar communicatie is een probleem. Het Engels is niet goed, wat voor misverstanden en problemen zorgt, net als de cultuurverschillen. Om vriendschappen te maken en te onderhouden moet je veel tijd en moeite investeren, maar zo leer je waardevolle vriendschappen opbouwen.

Het opbouwen van vriendschappen met expats is makkelijker, cultuurverschillen zijn vaak minder groot. Expats delen de ervaring van het verhuizen naar China en alle uitdagingen en nieuwe en vreemde ervaringen die dit oplevert. Zo zijn avondvullende gesprekken ontstaan tussen mensen die weinig anders gemeen hadden dan hun afkeer van Chinese toiletten en het spugen op straat. Het maken van vriendschappen is dan misschien lastiger in China, maar door gedeelde ervaringen en belevingen kunnen vriendschappen ontstaan die lang standhouden.

Continue blijven leren

De Chinese markt en economie bieden vele kansen, daartegenover staat wel dat wie zaken wil doen in China veel moet leren. Veel van mijn kennis over Chinese zakencultuur heb ik al doende vergaard. Het krijgen van Guanxi, het houden van Chinese zakendiners en onderhouden van goede relaties met de overheid. Het zijn allemaal vaardigheden die geleerd moeten worden. Ik herinner me nog een evenement dat mijn bedrijf ooit organiseerde. Een lunch waarna presentaties plaats zouden vinden. De uitgenodigde gasten kwamen allemaal langs, maar na de gratis lunch was het merendeel er alweer snel vandoor naar een volgende afspraak. Dit soort incidenten tonen dat je continu flexibel moet zijn en continu moet blijven leren.

Tien jaar later kijk ik terug, op een spannende periode in mijn leven, een periode die mij veel heeft gegeven en geleerd. Ik ben dankbaar voor deze tijd die China mij heeft gegeven, vol kansen en mogelijkheden die in Nederland onmogelijk waren. Ik heb zonder enige kennis van Mandarijn hier een leven en een bedrijf op weten te bouwen. En daarvoor heb ik geleerd me aan te passen en te leren van mijn ervaringen.

Verhuizen naar China was als een sprong in het diepe. Het is eng, en anders. Je moet je aanpassen, je moet leren zwemmen om te overleven. En als het je eenmaal lukt om boven te komen, moet je blijven zwemmen en constant werken om te blijven drijven. Leven en zakendoen in China komt met vele obstakels en uitdagingen, maar de kansen en mogelijkheden wegen daar ruimschoots tegenop. Terugkijkend is het is het allemaal waard geweest.