trans_4

Rook en de klanken van een duistere techno-plaat omringen me. Ik hoor joelend publiek en zie twee halfblote mannen op een podium. Het enige wat ze dragen is een politiepet, zonnebril, stropdas, lederen ondergoed, lange kousen en schoenen. Alles is zwart en glimt. De achtergrond is versierd met lange gouden glitterstroken, roze ballonnen en regenboogvlaggetjes. De ruimte is ingericht met een bar, tafels en industriële zwart stalen bankjes met lederen zitvlak. Aan weerszijden een trappetje naar een verhoogd dek, bedoeld voor grotere groepen gasten en afgebakend met hekjes. In het midden van de ruimte staat een grote brede vierhoekige pilaar die zicht uitstrekt van het plafond naar de vloer met daarop in neon verlichte afbeeldingen van maffiafiguren en vrouwen in bikini. Waar ben ik?

De sfeer is goed nagebootst, waardoor ik even vergeet dat ik me bevind op de set van Sunken Plum (chén lǐ), een filmproductie over het leven van een transgender vrouw in Chengdu, China. De bar waar gefilmd wordt, bevindt zich in een typisch Chinees uitgaanscentrum: een wirwar van donkere gangen, KTV’s, internetcafés, kappers en barbecues. Mijn collega Michiel Roosjen en ik waren uitgenodigd door Celia (collega en acteur) om een figurantenrol als toeschouwer te vervullen. Een dergelijk aanbod is vanzelfsprekend lastig af te slaan. Laten we eerlijk zijn, wie heeft er niet van gedroomd om in een film te mogen spelen?

trans_2

Homoseksualiteit in het nieuws

Daarnaast is het onderwerp van de film erg interessant. Twintig jaar geleden was homoseksualiteit in China nog een strafbaar feit en in 2001, precies het jaar waarin Nederland het eerste homohuwelijk bij wet is bekrachtigd, werd homoseksualiteit pas geschrapt van de lijst met geestesziektes. Vandaag de dag is het (met name voor oudere generaties) nog steeds een controversieel onderwerp.

Dit blijkt uit recente nieuwsartikelen waarin homoseksuelen naar de rechter stappen voor rechtenbehartiging; vele schijnhuwelijken aan het licht komen en een lesbisch stel illegaal getrouwd is. Een hot item dus, maar gezien de conservatieve opvattingen over homoseksualiteit en de vele restricties die gelden voor televisie- en filmproducties ben ik benieuwd of deze film überhaupt wel geproduceerd en uitgezonden mag worden. Daarvoor heb ik de twee regisseurs van Sunken Plum, Xu Xiaoxi en Roberto F. Canuto, geïnterviewd (zie bijlage).

Sunken Plum

Sunken Plum is het laatste deel van de trilogie ‘The Invisible Chengdu’. In elk deel wordt ingegaan op een onderwerp dat de underground scene van Chengdu karakteriseert.
Een korte beschrijving van de trilogie.

1) Ni Jing: Thou Salt Not Steal: Een waargebeurd verhaal over een naiëf Chinees meisje dat gedwongen is tot verraad nadat ze bedekt onder het bloed wakker wordt in een afgelegen bos.

2) Floating Melon: Xiao Cheng, een jongeman, vraagt om hulp na een nacht waarin de man waar hij seks mee heeft gehad niet meer in leven blijkt te zijn. De man is doodgegaan na het gebruik van drugs, iets waar de Chinese autoriteiten niet op zitten te wachten.

3) Sunken Plum: Het verhaal over een transgender vrouw die werkt in een nachtclub in Chengdu. Onverwacht krijgt ze een bezoek van haar nicht die haar verteld dat haar moeder is overleden. Als enige zoon voelt ze zich verplicht om terug te gaan naar haar geboorteplaats, maar kan niet als vrouw voor haar familie verschijnen. Hoe gaat ze hiermee om?

Met het laatste deel willen de regisseurs transgenders een helpende hand bieden door het leven in deze gemeenschap in beelden samen te vatten en mensen aan het denken te zetten. Roberto: “We hope that with time things will start to change and these groups start to get the respect and rights that they deserve”.

Short films

trans_3Xiaoxi en Roberto maken ‘short films’, een concept dat relatief onbekend is in China. Dat zijn films die een speeltijd onder de 30 minuten hebben. Ze produceren artistieke films en zenden hun films over het algemeen naar internationale filmfestivals en hoeven dus niet goedgekeurd te worden in China. Dit zijn de redenen waarom het Chinese overheidsorgaan voor Cultuur, Film en Televisie zich niet bekommert om dit soort producties, die in China niet voor het grote publiek mogen worden uitgezonden. Begin dit jaar heeft de Chinese overheid nog een verbod ingesteld op het tonen van homoseksualiteit en andere zaken die de ‘donkere kant’ van de samenleving belichten. Kan het werk van de twee filmmakers dan nergens in China gepresenteerd worden?

Het is gelukt om Ni Jing: Thou Salt Not Steal te tonen in het museum voor hedendaagse kunst in Chengdu en andere kleinschalige evenementen. Daarnaast heeft het internationaal aandacht gekregen en prijzen gewonnen voor Best Short Film en Best Lead Actress. Xiaoxi: “Even if in the end the film will be screened at art galleries or small events in China, that’s already very important so people will see that there are also artists worried about these issues in China”. Het lijkt erop dat zolang het niet de commerciële markt als doel heeft, er geen burgerrechten worden geëist en de Chinese media er niet bij worden betrokken er nog met enige vrijheid films geproduceerd kunnen worden in China.

Gaypride

Volgens de auteurs is Chengdu een speciale stad in China waar relatief vrij wordt gedacht, mensen openstaan voor nieuwe ideeën en bekend staat als ‘Gay Capital of China’. Na bijna twee jaar in Chengdu gewoond te hebben kan ik hier mee instemmen en zie ik overeenkomsten met Amsterdam, de Gay Capital of the World. Wellicht een Gay Pride in Chengdu?

trans_1Xiaoxi en Roberto zien het vooralsnog niet gebeuren. In Shanghai bestaat er al een Gay Pride, maar dit is een erg mild evenement en voor de benaming mag het woord ‘Gay’ niet gebruikt worden en heet het daarom Shanghai Pride (Shànghǎi jiāo’ào jiē). Mede omdat de invloed van expats nog niet zo groot is in Chengdu als in Shanghai zal het nog even duren voordat er een stoet met blote mannen en regenboogvlaggen door de straten van Chengdu paradeert.

Voor de komende jaren zien de regisseurs geen aanzienlijke verbeteringen ten aanzien van LHBT-emancipatie in China, maar door de continue internationalisering en invloed van internet, films en muziek zullen mensen uiteindelijk inzien dat verschillende leefstijlen mogelijk zijn, en dus ook die als LHBT’er.

Ontspannen sfeer

Het overgrote deel van de aanwezigen op de set van Sunken Plum is homoseksueel. LHBT’ers in China moeten hun echte geaardheid vaak verborgen houden, kunnen over het algemeen zichzelf niet zijn en lijden een dubbelleven. Toch kan ik niet anders zeggen dan dat de scene waarin we ons begaven een hele ontspannen sfeer met zich meebracht met hele relaxte en vrolijke mensen. Een mooie ervaring, die misschien alleen achter gesloten deuren te beleven is. De vraag is wanneer, maar wat zou het mooi zijn als dit soort films ook getoond kunnen worden aan een groter publiek. Een ode aan de veertig miljoen LHBT’ers in China.