Vrijdag 28 november is wereld niet-winkeldag. Decennialang was het hele jaar door niet-winkeldag. Nu zijn Chinese shoppers met een inhaalslag bezig.

Groot, groter, grootst. Het New Century Global Center in Chengdu is een halve kilometer lang, 400 meter breed en 100 meter hoog. Met 1,7 miljoen vierkante meter heeft het drie keer zoveel vloeroppervlakte als het Pentagon, tot vorig jaar het grootste gebouw ter wereld.

Ik had gelezen dat het niet storm liep in China’s grootste winkelparadijs, maar ik vond het voor een doordeweekse middag eigenlijk best druk. Net toen ik een foto wilde maken van enkele bezoekers van het subtropisch zwemparadijs die in hun badkleding langs de schaatsbaan liepen om naar het foodcourt te gaan, kreeg ik een sms’je. Iemand wilde weten of niet-winkeldag ook in China wordt gevierd.

Niet-winkeldag komt oorspronkelijk uit Canada. De makers van AdBusters wilden in september 1992 met een ludieke Buy Nothing Day aandacht vragen voor over-consumptie. In verschillende landen werd het idee overgenomen, waaronder Nederland (dit jaar op zaterdag 29 november).

In 1997 werd het initiatief voor het eerst in de VS opgepikt. Voor Buy Nothing Day werd niet zomaar een dag uitgekozen, maar Black Friday. Dit is de dag na Thanksgiving, als vrijwel alle Amerikaanse bedrijven en websites  hun uitverkoop houden. Winkels gaan soms al om middernacht open en blijven klanten ontvangen tot diep in de nacht. Dit veroorzaakt ieder jaar een nog grotere koopgekte. Vorig jaar spendeerde iedere Amerikaan gemiddeld 413 dollar op Black Friday; samen 61,4 miljard dollar. Toen AdBusters reclamezendtijd wilde kopen om aandacht vragen voor Buy Nothing Day, werd dat door alle Amerikaanse tv-netwerken geweigerd (behalve CNN). Blijkbaar heerst in het land van de persvrijheid wel censuur in het reclameblok.

Het antwoord is nee. In China wordt geen niet-winkeldag gevierd. Niet zo gek in een land waar de bewoners decennialang niet konden kopen wat ze wilden. Iedereen die het zich veroorloven kan koopt wat hij nodig denkt te hebben. Een enorme inhaalrace van onderdrukte koopgekte.

Eind oktober werd in Kunming het honderdste Wanda Plaza gebouwd. Stadsbestuurders uit heel China komen naar het kantoor van de vastgoedontwikkelaar Dalian Wanda Group om te vragen of ze ook in hun stad zo’n winkelwalhalla kunnen krijgen. Eigenaar Wang Jianlin is met de bouw en exploitatie van winkelcentra, hotels en bioscopen de rijkste man van China geworden.

Een nieuwe tv of wasmachine is leuk voor thuis. Maar met luxeproducten als merkkleding, tassen, horloges en sieraden kan iedereen zien dat het je goed gaat. En dus zijn dure spulletjes gewild. Afhankelijk van de definitie van het luxe-segment is China inmiddels goed voor 35 tot 49 procent van alle verkopen wereldwijd. Dit jaar zal de omzet van luxe producten naar verwachting voor het eerst in jaren dalen. Dat komt omdat corrupte functionarissen voorzichtig zijn geworden met uiterlijk vertoon; niet omdat de koopkracht van de nieuwe middenklasse afneemt.

Zelfs op vakantie besteden Chinezen goed. Hoewel het gemiddeld inkomen in China bepaald niet tot de hoogste ter wereld behoort, zijn Chinese toeristen internationaal gezien big spenders. Ze grijpen hun verblijf in het buitenland aan om luxe goederen in te kopen, die in Japan, Europa en de VS vaak goedkoper zijn dan in China. Een Chinese toerist geeft gemiddeld in de VS 7.100 dollar uit; bijna drie keer zoveel als de gemiddelde vakantievierder.

China heeft een groeiende middenklasse die echt iets te besteden heeft. De totale winkelverkopen stegen in 2013 naar 23.440 miljard yuan (2.813 miljard euro); een stijging van 13,1 procent ten opzichte van het jaar ervoor. In dat jaar maakten consumentenbestedingen een derde uit van China’s bruto nationaal product.

De consumentenbestedingen kunnen nog veel verder opgejaagd worden als Chinezen besluiten minder te sparen. Vanwege de matige pensioenvoorzieningen en dito zorgverzekeringen, zijn de meeste Chinezen voorzichtig met hun geld. Ongeveer de helft van hun inkomen consumeren ze; de rest bewaren ze als appeltje voor de dorst. Economen denken dat de Chinese economie een enorme impuls kan krijgen als de overheid er in slaagt het sociale vangnet te versterken. Misschien dat er tegen die tijd ook een niet-winkeldag in China nodig is.

 

De Reis door China in 48 Dagen gaat verder op maandag 1 december: Wereld Aidsdag.