Dinsdag 11 februari is Wereld Ziekendag. Nog niet zo lang geleden had China een fijnmazig systeem van gezondheidszorg dat voor iedereen gratis was. Maar vandaag is voor miljoenen Chinezen gezondheidszorg onbetaalbaar.

Het beste systeem ooit, vinden nog steeds veel Chinezen. Onder Mao was de gezondheidszorg gratis. En dankzij een systeem van blotevoetendokters had iedere boer en fabrieksarbeider in het land toegang tot eerstelijnszorg.

Doorverwijzen kon naar gezondheidsklinieken met een verpleegkundige aan het hoofd. En bij ernstige gezondheidsproblemen waren er de artsen van het ziekenhuis in de stad. Door zijn gelaagdheid was het een relatief goedkoop systeem.

Dit systeem is in de jaren ’80 ingestort. Socialistische structuren waarlangs de gezondheidszorg was georganiseerd (boerencollectieven, staatsfabrieken) verdwenen.

Private werkgevers zien gezondheidszorg en preventie als een probleem van de werknemer. Steeds meer mensen wonen in de stad en zoeken bij gezondheidsproblemen direct hun heil in het ziekenhuis.

De communistische partij is de laatste jaren bezig de schade te repareren. Het probeert de medische zorg te moderniseren en de toegankelijkheid te vergroten. Begin dit jaar maakte de Chinese overheid trots bekend dat 99 procent van alle volwassenen een zorgverzekering heeft.

Zorgverzekeringen

China kent drie grote zorgverzekeringen: een voor werknemers die in de stad wonen, een voor bewoners van het platteland en een verzekering voor de allerarmsten. De dekking is bij de eerste verzekering het hoogst; het eigen risico bij de laatste het grootst.

Het is geweldig dat de staat er in is geslaagd om in tien jaar tijd bijna de gehele bevolking te verzekeren. Volgens de Wereldbank is er geen precedent in de opkomende economieën. Het probleem is dat maar een deel van de medische kosten worden vergoed. Voor de meeste behandelingen dekt de verzekering 40 tot 50 procent.

Een operatie of chemokuur is even duur als een paar jaarsalarissen op het platteland. Dat betekent dat voor veel Chinezen de bodem van hun financiële mogelijkheden snel is bereikt. Alleen wie over voldoende spaargeld beschikt of familie heeft die bijspringt kan zich de zorg bij ernstige ziektes veroorloven. Om over mensen met een handicap maar niet te spreken. Slechts een op de tien krijgt regelmatige verzorging.

Migrantwerkers

De situatie is met name schrijnend voor migrantwerkers. Hun stadsgenoten met een woonvergunning hebben de beste verzekering, toegang tot de beste zorg (de moderne ziekenhuizen en klinieken staan in de grote stad) en hebben in veel gevallen ook voldoende inkomen om zich aanvullend te verzekeren.

De migrantwerkers met een hukou in hun geboorteplaats hebben een soberder verzekering, die ontoereikend is voor de dure zorg in de stad. Zij hebben eigenlijk maar een optie: gezond blijven.

De Chinese overheid wil de vergoedingen verruimen. Maar dat is duur. China geeft meer dan 5 procent van zijn bruto nationaal product uit aan zorg; 2,9 biljoen yuan in 2012 (348 miljard euro).

In 2002 was dat nog 1 procent. Wie zich realiseert hoezeer de omvang van de economie in de afgelopen tien jaar is gegroeid, begrijpt dat de kosten van de Chinese gezondheidszorg niet vijf keer zo hoog zijn geworden, maar 25 keer zo hoog.

Marktwerking

Om de gezondheidszorg snel te moderniseren heeft China marktwerking toegelaten. Van ondernemende Chinese artsen, maar ook van bedrijven uit Hong Kong, Macao en Taiwan. En binnenkort zijn andere buitenlandse investeerders ook welkom. Het goede nieuws is dat die de gezondheidszorg daadwerkelijk hebben gemoderniseerd. Het niveau van ziekenhuizen en klinieken in de grote stad is hoog.

Het nadeel is dat investeerders geld willen verdienen. De kosten van ziekenhuisopname en medicijnen zijn de afgelopen jaren verdubbeld. Steeds meer patiënten worden in het ziekenhuis opgenomen, omdat de vergoedingen dan hoger zijn, ook als poliklinische behandeling afdoende is.

Chinese artsen staan bekend om hun overbehandeling. Sommige commerciële ziekenhuizen geven targets af over de aantallen behandelingen en medicatie. Fabrikanten van apparatuur en medicijnen betalen bonussen als die targets worden gehaald.

De uitdaging waar China voor staat is dit: als het medische zorg voor de bevolking toegankelijk wil houden, moeten de kosten omlaag. Anders blijft voor veel patiënten de diagnose: onbetaalbaar.

 

De Reis door China in 48 Dagen gaat verder op donderdag 20 februari: de Dag van de Sociale Rechtvaardigheid.