De zichtbare leider en de bijbel op het nachtkastje
Toen ik laatst voor twee weken als docent in Nanjing was, moest ik vaak aan de grote leider van China denken. En dat was veel meer dan vroeger, toen Hu Jintao nog de baas was. Aan deze president van de ‘harmonieuze samenleving’ en de ‘wetenschappelijke visie op ontwikkeling’ werd ik wel eens herinnerd als ik in de hogesnelheidstrein stapte die in China héxié hào, oftewel ‘harmonie’ worden genoemd. Verder bleef hij voor mij, als buitenlandse leraar in China, meestal op de achtergrond. Af en toe merkte ik wel dat er over het begrip ‘harmonie’ een beetje lacherig werd gedaan.
Met Xi werd het heel anders. Ik werd doorlopend aan hem herinnerd. Mijn gevecht met het internet en vpn-verbindingen was lastiger geworden door zijn grote firewall. In mijn hotel lagen de Engelse en de Chinese versie van zijn politiek werk (Xi, 2014) in mijn hotelkamer, om te lezen en om gratis mee naar huis te nemen. Vanaf deze ‘bijbels’ glimlachte Xi mij toe, in twee talen. Mijn MBA-studenten waren opvallend positief over hem: “Eindelijk een daadkrachtige leider die de problemen komt oplossen en orde komt scheppen”. Een van mijn studenten voegde me daaraan toe: “Democratie is niks voor ons, wij houden van sterke leiders”. Dat zette mij aan het denken. De invloed van de nieuwe leider was trouwens ook te merken aan het ontbreken van de uitbundige feestjes en de matiging van het drankgebruik bij bijeenkomsten. Voor mijn gezondheid was het goed, maar ik miste toch een aantrekkelijke kant van China: de extravagantie en de uitbundigheid.
Krantenkennis: wat weten we?
Teruggekomen in Nederland vroeg ik me af: wat weten we eigenlijk van de ideeën van deze man die bezig is China te veranderen? Ik las in de Volkskrant en de NRC alles wat er in twee jaar over Xi is geschreven, grotendeels door drie journalisten: Oscar Garschagen (NRC), Marije Vlaskamp en Fokke Obbema (Volkskrant). Het bezoek van Xi aan Europa in maart 2014, het Boao forum in Hainan en de oprichting van de Aziatische Infrastructuur en Investerings Bank (AIIB) zorgden in combinatie met het recente bezoek van Rutte aan China, alles in het voorjaar van 2015, voor de nodige aandacht.
We weten inmiddels dat Xi Jinping de touwtjes stevig aantrekt, daarbij ook de hogere regionen in de partij niet ontziet – de zogenaamde ‘tijgers’ – maar ook lager in de maatschappij de corruptie hard aanpakt – de ‘vliegen’. Hoe dit past in een ‘multi-factional party state’, legde Willem van Kemenade (2014) in een bijdrage aan China2025.nl uit. Het is duidelijk dat Xi bezig is met een programma van heropvoeding van het volk in Chinese en socialistische waarden. Zijn ‘Chinese droom’ komt op het moment dat China hard op weg is economisch nummer één in de wereld te worden, nieuwe financiële verhoudingen schept zonder steun van de Verenigde Staten en zich kan permitteren zich ideologisch van het Westen af te keren. Westers denken wordt verdacht, ook op universiteiten die ideologisch strak aan de teugel worden gehouden. Extravagantie wordt op alle vlakken bestreden, ook in kunst en cultuur, waar alles wat vreemd is – qíqíguàiguài – in de ban wordt gedaan.
Dit cultureel conservatisme gaat echter samen met een grote vernieuwingsdrang in de economie. De markt wordt verder versterkt en economische machtsposities zullen worden doorbroken. Ook staatsbedrijven zijn niet meer veilig voor deze ontwikkeling. De milieuvervuiling zal worden aangepakt. In het ‘nieuwe normaal’ van de beperkte economische groei moet China in eigen vlees durven snijden, aldus de leider.
Politiek conservatisme en economisch liberalisme, dat lijkt het mengsel te zijn van de politiek van Xi die hij traditiegetrouw in een aantal welluidende principes heeft verwoord: ‘de vier alomvattende principes’ van:
- Een gematigd welvarende staat
- Doorzetten van hervormingen
- Uitbouw van de rechtsstaat
- Versterking van de partijdiscipline
Xi beter leren begrijpen
De Nederlandse journalisten van de kwaliteitskranten doen hun best, maar met enkele mensen de ontwikkeling van een land als China volgen, is lastig. De berichtgeving blijft aan de oppervlakte. En soms overheersen Nederlandse meningen de Chinese feiten. Dat is ook niet vreemd, want veel wat er nu in China gebeurt, verschilt sterk van onze westerse opvattingen over de maatschappij. Xi is niet ons type leider, dat is wel duidelijk, hoe vriendelijk hij ook met Rutte op de foto staat. Maar juist daarom is het belangrijk hem wel beter te léren begrijpen. Ik heb dus besloten zijn politieke boek, de ‘bijbel’ op mijn nachtkastje in Nanjing, heel precies te gaan lezen. Ik wil mijn persoonlijke aantekeningen in de marge van dit boek graag delen met de lezers van China2025.nl en vooral het commentaar van Nederlanders in China horen vanuit hun ervaringen in het China van Xi Jinping. Het worden drie of vier blogs over specifieke onderwerpen zoals de economische ontwikkeling, de bestrijding van corruptie en de ontwikkeling van de cultuur in opvoeding en onderwijs.
Dit is het eerste deel in een korte serie blogs over het gedachtengoed van Xi Jinping.
Bronnen
- Volkskrant en NRC-Handelsblad 2013, 2014 en eerste maanden van 2015, alle artikelen met betrekking tot het onderwerp (totaal 67 artikelen)
- Xi, Jinping (2014), The governance of China, Foreign Languages Press, Beijing. In het Chinees verschenen als 习近平, 谈治国理政
- Kemenade, Willem van (2014), Gaat Xi Jinpings tijgerjacht tegen corruptie te ver?
- Huffington Post
Xi Jin Ping is een controle freak, een nationalist en een militarist. een gevaarlijke combinatie. kijk maar eens naar zijn veroveringsdrang in de zuidchinese zee. Zelfs het kleinste eilandje dat 100 m voor de kust van Vietnam of de Philippijnen ligt hoort bij China. Dit is een gevaarlijke situatie want met zijn mond spreekt ie wel vredelievend, maar als het erop aan komt ben ik bang voor wapengekletter.
Onder Xi is het leven in China er niet beter op geworden, zeker niet voor westerlingen. Internet is nagenoeg lam geworden. Wat misschien nog erger is dan alle geblokkeerde sites is de traagheid van het net als je westerse sites of platforms gebruikt. Dat is “gu yi de”
Zijn strijd tegen corruptie is gewoon een verkapte politieke strijd om de andere vleugel binnen de partij om zeep te helpen. Zijn corrupte vriendjes blijven gewoon zitten.
en wat de strijd tegen milieuvervuiling betreft is er nog weinig gebeurd behalve mooie woorden en propaganda. Trouwens, dit gaat op zijn Chinees. Er wordt veel geld uitgetrokken voor verbeteringen en saneringen, maar dit wordt wordt grotendeels over de balk gesmeten omdat te veel mensen er te veel aan willen verdienen.
En dan nog een menselijk tintje. Xi heeft nog minder gevoel voor humor dan de gemiddelde Chinees. Er valt weinig te lachen met hem als president. Wat dat betreft doe mij Willem maar.
Xi Jinping is ook niet het type leider waar ik op val. En een aantal dingen die je schrijft, klopt ook wel (gedeeltelijk). Maar mijn doel in deze en de volgende blogs is niet om de leider vanuit een Nederlands perspectief te beoordelen, maar om een beetje te begrijpen vanuit welk gedachtegoed hij handelt en vooral ook wat hem in de ogen van veel Chinezen aantrekkelijk maakt. Stereotypen helpen daarbij niet, zoals de gedachte dat Chinezen geen humor hebben. En we moeten niet de fout maken die de westerse media al sinds decennia maken, door te denken dat een politiek systeem, dat in onze ogen niet deugt, geen succes kan hebben. Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat China ook zijn milieuproblemen zal aanpakken: met harde autoritaire hand. Maar daarover later meer. Al sinds Deng Xiaoping staan we klaar om de ondergang van China te voorspellen, maar het land heeft onder zijn autoritaire leiders meer bereikt dan we voor mogelijk hielden. Alleen daarom al mogen we ons wel eens meer verdiepen in wat de leiders daar drijft, al blijft dat voor ons heel moeilijk, vooral als hun waarden de onze niet zijn.
Beste Huibert,
Volgens mij zijn er relatief maar weinig Chinezen die Xi aantrekkelijk vinden. Dat is tenminste mijn ervaring in Guangdong, wat natuurlijk sowieso weinig opheeft met Beijing.
De opmerkingen in mijn 1ste reactie zijn ook gebaseerd op mijn observaties en ervaringen in China, niks stereotypen.
Dat de milieuproblemen in China met harde autoritaire hand zijn aan te pakken is een illusie. Het vergt namelijk een totale verandering van mentaliteit en bewustwording. De gemiddelde Chinees wil wel een schoon milieu, maar heeft er geen idee van wat milieubewust handelen inhoudt. Gebrek aan scholing. Dingen die voor ons basic zijn, bijvoorbeeld,doe het raam dicht als je de airco aanzet, anders verspil je energie,daar hebben ze nog nooit van gehoord. En ze willen allemaal een auto,liefst een grote SUV, dat dat milieuverontreinigers zijn, hebben ze ook nooit van gehoord. Zo zijn er honderden voorbeelden. Het gebrek aan milieubewustzijn speelt in alle lagen van de maatschappij, ook bij regeringen en policymakers. Dus dit wordt een heel moeilijk verhaal, denk ik.
Maar goed, op basis waarvan denkt u dat China zijn milieuproblemen kan aanpakken met harde autoritaire hand?
Beste Hubert en Jan,
Om Zi te begrijpen is het wel belangrijk om te weten dat hij afkomstig is uit een familie die al lang aan bij de heersende (militaire) klasse hoort en is in te delen bij de Mao school.( dus niet bij de volgelingen van Hu en Ping)
Met dit gegeven in je achterhoofd zullen vele zaken te verklaren zijn.
Bij mij in de stad zie ik op diverse plaatsen weer de kretologie verwerkt in straatkunst die sterk doet denken aan de Mao tijd.
De rijkere chinezen hebben hun geld al veilig gesteld in het buitenland want een omwenteling naar een strenger systeem waarbij alles door de staat wordt afgenomen is niet geheel uit te sluiten.De geschiedenis zou zich kunnen herhalen.
Zi is natuurlijk Xi ( foutje)
Ik denk dat wij hier allemaal zeker niet helemaal van Xi kunnen begrijpen en ook niet zien wat hij ziet, maar wij kunnen rustig bekijken wat hij straks bereikt en wat hij doet voor China. Wat zijn anti-corruptie beleid is, volgens mij is waar, heb ook vaak van mensen gehoord dat hij dit beleid gebruik maakt om zijn eigen groep te verstrekken, het is een rare denkgewoonte van veel Chinezen die niet kunnen nadenken. Anti-corruptie is een noodzakelijk trap nu voor China, vorig jaar bleef een groep mensen van het anti-corruptie kantoor uit Peking twee maanden in mijn stad en hebben ook zijn contact gegevens elke dag via social media aan de lokale inwoners verteld, dus de lokale inwoners kunnen makkelijk en ook veilig contact met hun opnemen als ze bewijs hebben om aan te tonen wie corrupt is. Dus het betekent niet dat als iemand van 100 Chinezen dezelfde verhalen horen, dan is iemand zo maar die 101ste Chinees geworden en doorvertellen aan andere mensen. Juist moet iemand dezelfde verhalen van de 101ste Chinees horen die naar ding goed bekijkt met eigen visie als iemand gelukkig is, soms misschien tot pas van de 100000001ste Chinees, het is waar , want China is groot. Door de Nederlandse ogen naar China bekijken is vaak een Nederlands – China, geen echt China, geloof me.
Groeten,
Kai