Al een tijdje gonsde het in de Nederlandse onderwijswereld… “Chinees, Chinees” hoorde je fluisteren in de wandelgangen. Maar sinds staatssecretaris Dekker afgelopen november bekend maakte dat Chinees vanaf 2015 in het middelbaar onderwijs een officieel examenvak zal worden, gonst het niet meer, het buldert! Chinees wordt plots gezien als het vak de toekomst en lijkt tevens het nieuwe toverwoord te zijn in de strijd van middelbare scholen om de leerling. Dit is niet alleen grotendeels onterecht, maar ook zeer ondoordacht.
Iedere nieuwe staatssecretaris van onderwijs wil zich graag profileren. Zo ook meneer Dekker. Hij wil Nederland beter op de toekomst voorbereiden door tweetalig basisonderwijs, en Chinees als examenvak in te voeren. Beide maatregelen zijn gebaseerd op halfslachtig en rommelig semi-wetenschappelijk onderzoek en in beleidsstukken omtrent deze zaken wordt enkel uitgegaan van assumpties en nergens steekhoudende argumenten aangedragen. Helaas schijnt dit voor de meeste scholen niet uit te maken.
De scores van middelbare scholen worden tegenwoordig overal en nergens gepubliceerd, en ouders die een school zoeken voor hun kinderen maken zodoende steeds vaker een afweging op basis van score en profiel van een middelbare school. Kwaliteit bieden, maar ook kwaliteit uitstralen is iets waar heel veel middelbare scholen zeer bewust mee bezig zijn. En juist Chinees lijkt nu een vak te worden waarmee scholen zich willen profileren als kwaliteitsschool. Want -zo is de gedachte- China is booming, Chinees is dus de nieuwe wereldtaal en de jongste generatie moet die taal dan ook leren om mee te kunnen komen in de maatschappij van morgen. Er is echter behoorlijk wat mis met deze redenatie.
Mandarijn leren inefficiënt en onnodig
China zal in de toekomst een belangrijke economische inderdaad speler zijn en blijven, maar zeker niet de enige. Landen als Brazilië en India maken eenzelfde groei als China door en gaan eveneens belangrijkere posities op het wereldtoneel innemen. Bovendien staat Afrika aan de vooravond van een demografische en economische explosie. Nederland moet zich op al deze ontwikkelingen voorbereiden en dus is het zaak om in te spelen op de nieuwe wereldverhoudingen als geheel, in plaats van de huidige over-focus op China.
Een nog groter bezwaar is de manier waarop deze over-focus op China momenteel vorm wordt gegeven. Want het onderwijs wil zich richten op de taal, het mandarijn Chinees. Dit is een taal die wereldwijd notoir is om zijn complexiteit. Volgens VN-onderzoek zijn Chinese basisschool kinderen 6 jaar bezig met het leren van hun eigen taal; dat is meer dan welke andere taal dan ook ter wereld.
Het is dan ook schier onmogelijk om Nederlandse middelbare scholieren binnen een tijdsbestek van enkele jaren, waarin Chinees enkele uren per week wordt gedoceerd, een werkbaar taalniveau te laten bereiken. Alledaagse gesprekjes, veelvoorkomende Chinese karakters herkennen, dat is haalbaar. Maar een taalniveau bereiken waarmee de leerlingen in hun latere carrière iets kunnen, is absoluut onmogelijk. Daar komt nog bij dat Engels in het Chinese onderwijs al tijden een belangrijke rol speelt. Het dus uiterst onwaarschijnlijk dat Nederlandse leerlingen in hun carrière ooit te maken gaan krijgen met een Chinees die de Engelse taal niet machtig is.
Tot slot zullen de complexiteit van de Chinese taal en het hiermee gepaard gaande langzame, repetitieve leerproces voor een niet onaanzienlijk aantal leerlingen juist demotiverend werken, met afkeer van het vak als gevolg.
China binnen een breed vak ‘internationalisering’
In de Chinese lessen is een focus op de taal dus uiterst onverstandig. In plaats daarvan zou er vooral aandacht moeten zijn voor de Chinese (zaken)cultuur. Dit is namelijk juist iets waar Nederlandse scholieren in hun latere carrière wel profijt van kunnen hebben. Maar China zal in de toekomst allerminst Nederland’s belangrijkste handelspartner worden.
De eerdergenoemde overige BRIC-landen en de Afrikaanse landen zullen economisch gezien ook een belangrijke rol gaan innemen. Waarom zouden we onze middelbare scholieren enkel kennis laten maken met de Chinese cultuur? Waarom geen aandacht voor India of Rusland? Of interculture communicatie en internationale verhoudingen als geheel?
Een vak “Internationalisering” waarin thema’s als culturele sensitiviteit en Nederland in de mondiale economie aan bod komen zou voor de middelbare scholieren en dus de toekomst van Nederland, vele malen nuttiger en interessanter zijn dan sec het bestuderen van de Chinese taal. China en Chinees moeten in zo’n vak zeker een belangrijke rol spelen, maar niet het complete toneel opeisen.
Helemaal met je eens Danny! Ik heb me inderdaad ook af lopen vragen hoeveel een middelbare scholier in die paar jaar kan leren met Chinees als bijvak. Ik verwacht niet dat ze na hun examen het niveau B1 zullen halen (niveau 3 van 6), het niveau waar ik na bijna 3 jaar intensief studeren zelf tegenaan zit. In de praktijk betekent dit dat ik nog steeds weinig begrijp van gesprekken van Chinezen om me heen. Ik weet meestal wel over welk onderwerp ze het hebben, maar niet exact wat ze er over zeggen. Ook studenten die in Nederland op de middelbare school Chinees hebben geleerd zullen altijd in de zakelijke wereld nog een tolk nodig hebben.
Een beetje Chinees praten zal wel helpen als ijsbreker en zal je een beter begrip geven van de houding van de andere persoon aan tafel omdat er vaak veel verloren gaat via de tolk. Het zal je ook zeker helpen bij alledaagse zaken als je van plan bent om een tijdje in China te wonen. Maar meer dan dat is een illusie.
Ed
P.S. Ik heb ook 2 jaar in Xi’an gewoond en ga er in april weer even langs. Ik kijk uit naar de rou jia mo, liang pi’er, biang biang mian en yang rou poa mo ! ?
Goed stuk, ben ik het absoluut mee eens. Er is absoluut geen behoefte aan duizenden mensen die een beetje Chinees spreken, dat kunnen Chinezen namelijk best wel goed zelf. Wat nodig is interculturele vaardigheden, een beter begrip van internationalisatie en de noodzaak van internationalisatie; en dat gaat niet alleen over China, maar ook Zuid-Oost Azie, Afrika en Zuid-Amerika.
Bovendien is het Engelse niveau van de gemiddelde Nederlandse scholier uitermate belabberd, beter Engels heeft prioriteit.
Ik sluit me aan bij de andere reacties. Ik heb 2 jaar in Beijing en Nanjing gewoond en ben na 4 jaar in Nederland studeren en een studiebeurs in China beëdigd als vertaler. Ik zie absoluut geen heil in Chinese taalles voor basis- en middelbaar onderwijs, Internationale (zakelijke) cultuurlessen lijken me daarentegen wel erg nuttig, eventueel als vervanging van het vroegere maatschappijleer.
En niet alleen het Engels van de gemiddelde Nederlander is belabberd, het Nederlands ook!
Ik sluit me grotendeels aan bij bovenstaande reacties, met de kanttekening dat het wel leerzaam is voor kinderen om bezig te zijn met een compleet nieuwe taal. Een paar jaar Chinees onderwijs zal zeker niet leiden tot een niveau dat geschikt is om zó de professionele wereld mee in te stappen, maar het is wel goed om jonge mensen de mogelijkheid te geven om zich met een compleet andere taal – en daarmee manier van denken en leren – bezig te houden.
Zolang leerlingen (en ouders!) de hoop op snelle resultaten of een professioneel spreek- en schrijfniveau na een paar jaar niet te hoog inzetten, is het wel leerzaam (en leuk!) om Chinees te leren.
Goed artikel! Ik ben het volledig met je eens. China en de Chinese taal worden ontzettend gehypt in het buitenland en men lijkt landen zoals India, Brazilie en Vietnam helemaal te vergeten.
Hierover wil ik toch nog wel een ’tegengeluidje’ laten horen. Want hoeveel middelbaar scholieren zijn er nu met iets als klassiek Grieks en Latijn bezig. Hoeveel tijd gaat daar in zitten en wat is het nut?
En ook bezie het eens zo: in heel China zijn er nu misschien 1 op de 10’000 mensen die een behoorlijk gesprek kunnen voeren in Engels. En hoeveel is dit in Nederland? Misschien zijn er 1 op de 100’000 die een Chinees gesprek kunnen voeren zoals bv Ruben Terlou liet zien in zijn documentaire ‘Langs de Yangtze’. Kortom er is echt wel een achterstand in NL als het op communiceren aankomt met Chinezen. Wil NL en EU een goede partij zijn in uitwisselingen en overleggen in China dan is het echt een stuk beter als NL zich goed kunnen roeren.
TOEGEGEVEN : in NL kun je geen Chinees leren, maar verander dan ook de opleiding op universitair niveau in een verplicht jaar in China en dan niet in prestigieuze steden maar gewoon ergens achter in dat grote land (zoals ook weer Terlou).
Om dan al op middelbare school enige oefeningen te krijgen in Chinees kan helpen om dan later te kiezen voor Chinese studie (in vnl. China). Hopelijk gaan dan aantallen jongeren die dit studeren ook flink omhoog.