In maart is de Engelse vertaling van Yan Lianke’s nieuwste roman, Three Brothers verschenen (Chinese titel: Wǒde fùbèi). In deze roman kijkt Yan terug op het leven van zijn vader en twee ooms, die in een arme regio van Henan het harde boerenbestaan leefden. Door bij het leger te gaan heeft Yan de arme regio waar hij opgroeide kunnen ontvluchten, maar hij heeft altijd een bijzonder sterke band gehouden met Henan. Dit boek is zijn eerbetoon aan zijn geboorteplaats en zijn familie.

Een biografische roman

In het voorwoord vertelt Yan over zijn eigen carrière. Hij beschrijft hoe zijn familie het vond dat hij Henan verliet om bij het leger te gaan, en hoe ze aanvankelijk niet begrepen waarom hij steeds maar bleef schrijven. Toen Yan voor het eerst geld verdiende met een kort verhaal, waardoor de familie een in de jaren 80 bijkans onbetaalbare kleurentelevisie kon aanschaffen, kwam zijn moeder tot de conclusie dat schrijven lucratiever was dan op het land werken.

Auteur Yan Lianke
Foto © Shiyi Peng

Toen Yan’s werk na zijn roman ‘Serve the People’ (Wèi Rénmín Fúwù) steeds meer aan censuur onderhevig raakte, en de overheid Yan liever kwijt dan rijk was als auteur, zag zijn familie het nut van het schrijven niet meer in, en drong aan op stoppen. Er was altijd het land om naar terug te keren. Yan gaf het schrijven echter niet op, wat tot onbegrip van en frictie met zijn familie leidde.

Toen één van Yan’s ooms overleed, zei zijn zus na de begrafenis echter dat als Yan dan toch bleef schrijven, hij zich niet beperkt meer moest voelen in waar hij over schreef. Ze stelde voor dat Yan de levensverhalen van zijn reeds overleden mannelijke familieleden op zou tekenen.

Het resultaat is een prachtige, persoonlijke beschrijving van de levensverhalen van Yan’s vader, Eerste Oom (dàbó) en Vierde Oom (sìshū). Allen overleden aan de weerslag die het harde fysieke boerenbestaan heeft, hetzij op verschillende manieren en op uiteenlopende leeftijden. In prachtig proza beschrijft Yan de offers die Chinese plattelandsbewoners maken om de volgende generatie een betere toekomst te geven. Zijn beeldende metaforen en de intimiteit die de persoonlijke verhalen aan het boek geven, maken de lijn tussen biografie en roman erg dun.

Het plattelandsbestaan in Henan

Waar Three Brothers de levensverhalen van individuen beschrijft, komt uit de verhalen van Yan’s mannelijke familieleden een duidelijk beeld van het leven van een arme platelandbewoner in China tijdens politiek woelige jaren naar voren. De drie verhalen hebben één gemene deler: voor arme plattelandsbewoners bestond het leven allereerst uit onnoemlijk hard fysiek werk, genoeg voedsel vinden om niet aan de honger te bezwijken, en een dak boven het hoofd houden.

Yan gaat in lange beschouwingen in op zaken als het lot, geluk, de dood en de kracht van verandering. Hij beschrijft uitgebreid het verschil tussen het ‘leven’ (shēnghuó) van een stadsbewoner, en het ‘overleven’ (shēngcún) van mensen op het platteland. Yan’s vader en beide ooms werken zichzelf letterlijk kapot om hun kinderen van de voorwaarden voor een goede toekomst te voorzien; een huis voor hun zoons en een bruidsschat voor dochters.

Hoewel de politiek van de woelige jaren die Yan beschrijft niet direct benoemd wordt, zijn de gevolgen van het beleid uit Beijing zeker voelbaar voor Yan’s familie in Henan. Een sprekend voorbeeld is de beschrijving van het bewerken van een stuk land van Yan’s vader. De familie werkte drie jaar lang hard om de stenen die het land niet-vruchtbaar maakten één voor één kapot te slaan en het puin te ruimen. Toen na drie jaar zwoegen de grond puur genoeg was voor beplanting en de eerste zoete aardappels konden worden geoogst, werd al het land gecollectiviseerd. “Dat was in 1966”, zegt Yan, zonder verdere uitleg te geven.

De kracht van familie

Yan Lianke is één van China’s meest prominente en gelauwerde literair auteurs. Hij is onder andere twee keer genomineerd voor de Man Booker International Prize, heeft de Franz Kafka prijs gewonnen en de twee meest prestigieuze Chinese literaire prijzen; de Lu Xun Prize en de Lao She Award.

Three Brothers is zijn Engelstalige non-fictie debuut. Met dit boek levert Yan een krachtige en intieme biografie over zijn jeugd, familie en de invloed van politiek op het dagelijks leven tijdens de jaren 60 en 70. Uit alle verhalen komt naar voren hoezeer hij zich, ook na jaren bij het leger en een succesvolle carrière als literair auteur, verbonden blijft voelen met Henan en zijn familie. Het is een oprechte lofzang op de kracht die familie kan geven tijdens de zwaarste omstandigheden.

Three Brothers – Memories of my Family, Yan Lianke, Penguin UK Vintage Publishing, maart 2020, hardcover €17,99, ISBN 9781784743154.