Het normaliter zo rustige Maoming in de provincie Guangdong is deze maand wereldnieuws. Maoming mag een klein plaatsje lijken, maar heeft toch altijd nog zo’n 7 miljoen inwoners. De olie en chemiemoloch Sinopec had het plan opgevat om een para-xyleen (PX) fabriek te gaan bouwen in Maoming. Nu is het niet de eerste keer dat ze zoiets hebben geprobeerd. De vorige keren hebben ze ervan moeten afzien, eerst in Xiamen, daarna in Tianjin, Ningbo en recentelijk in Kunming, steeds doordat de bevolking massaal de straat opging.
Dan maar naar het gemoedelijke Guangdong, moeten ze hebben gedacht, daar zijn ze niet zo alert. Dus wel. Ook hier moet Jan met de pet er niks van hebben, zelfs al levert het goede banen op. Begin deze maand waren er hevige protesten die in de avonduren escaleerden. Kiosken werden in de brand gestoken en oproerpolitie bekogeld met flessen en stenen.
Ook hier in China is dan de officiële versie dat raddraaiers zich onder de demonstranten hebben begeven (men is inmiddels op zoek naar 18 van hen). Op Weibo heb ik foto’s gezien van hevig bloedende mensen, maar toen ik die wilde terugvinden om bij deze blog te plaatsen, waren ze inmiddels verwijderd. De officiële lezing is dat er geen doden waren, over gewonden wordt niet gesproken.
De reactie van een van de bobo’s achter het plan lijkt erg veel op wat we in het Westen altijd hebben gehoord als het publiek het niet eens is met plannen: Zhang Kehua, de vice-chairman van Sinopec Engineering (Group) Co, stelde dat er meer gedaan moest worden om het publiek te informeren over de milieu effecten van PX. Als hij dat eerlijk zou doen zou het iets moeten worden als: “PX is giftig en mogelijk kankerverwekkend en Sinopec heeft een slechte reputatie op het gebied van de veiligheid en heeft al grote gebieden in China ernstig verontreinigd.”
Ik ben bang dat meer informatie naar het publiek toe niet echt zou helpen voor de acceptatie van het publiek. Overigens, de bovenstaande zinsnede had ik ook als commentaar bij het artikel over Maoming geschreven op de engelse Sina website; het laat zich raden dat mijn commentaar vijf minuten later was verdwenen.
Protesten in China aan de orde van de dag
Er heerst in het Westen altijd de gedachte dat protesten in China zeldzaam zijn, niets is minder waar. Er wordt voor kleine en grote zaken heel wat geprotesteerd in China. Ik heb eens gezien dat ontevreden klanten in Guangzhou samenschoolden voor het hoofdkantoor van een verzekeringsbedrijf. Officieel mag het dan misschien niet, maar dat deert ontevreden mensen niet. Dankzij het internet weten de ontevredenen elkaar te vinden en zich te organiseren. Waar Weibo het belangrijkste sociale netwerk was is die rol meer en meer overgenomen door Wechat. Natuurlijk worden deze netwerken gecontroleerd en gecensureerd. Er wordt dus niet aangekondigd dat er protesten gaan komen, men gaat “samen wandelen”, daar kan toch niemand tegen ageren. Zo omzeilt men de censuur.
Laten we eerlijk zijn, de Chinezen gebruiken allemaal iedere dag plastic flessen en polyester produkten en om die te maken is nou eenmaal PX nodig, waaraan op dit moment een groot tekort is in China. Een modern goed gerunde chemische fabriek kan veilig zijn en hoeft het milieu niet te verzieken. Hier wringt hem nu de schoen in China.
Veel bedrijven, en met name staatsbedrijven zoals Sinopec hebben in het verleden laten zien dat men nog nooit van duurzaam odernemen heeft gehoord. Het ongeluk in Qingdao in November 2013, waar een Sinpec olieleiding explodeerde met 55 doden tot gevolg, ligt nog vers in het geheugen. De “lao bai xing” (de man met de pet) heeft dus een terecht wantrouwen tegenover de mannen met de mooie woorden van de grote staatsbedrijven.
Inspraak voor Jan met de Pet
Nou zou je verwachten dat zo’n Sinopec samenspant met het gemeentebestuur en als dieven in de nacht zo’n plan voorbereiden en starten, zodat als de mensen ervan horen de fabriek er al half staat en als excuus gebruikt kan worden dat men niet meer terug kan. Helaas voor de Sinopeccen zijn er ook in China toch een paar wetten en regeltjes die dat onmogelijk maken.
Ten eerste bestaat voor grote projecten de verplichting voor een milieu-effect-rapportage en als onderdeel hiervan is er sinds ogeveer 2005 ook een verplichting tot consultatie van belanghebbenden, inspraak dus. Gedurende deze sessie dienen belanghebbenden gehoord te worden en er dient rekening te worden gehouden met hun belangen en bij overlast of gedwongen verhuizing dient er een redelije compensatie te worden betaald.
Blijkbaar was deze publieke consultatie nog niet op een fatsoenlijke wijze gevoerd, want na de relllen in Maoming werd door het stadsbestuur beloofd dat men het zou gaan doen, beter laat dan nooit, zullen we maar zeggen.
En er is nog iets dat best opmerkelijk is: waar bovengenoemde inspraak bedoeld is om de sociale gevolgen voor de bewoners te mitigeren, bestaat er in China ook nog een omgekeerde studie, die is bedoeld om de sociale gevolgen van grote projecten voor de communistische partij te bekijken. Want als er iets is waar de partij bang voor is, dan is het sociale instabiliteit.
Ook voor deze studie dienen bewoners in de nabijheid te worden gehoord. Hiervoor is er een bekendmaking van het project nodig. Hoe dat kan uitwerken hebben we vorig jaar kunen zien in Jiangmen, ook in Guangdong en toevallig de stad waar ik woon. Hier was het plan opgevat om een nucleaire opwerkingsfabriek te bouwen. Toen de bekendmaking voor de “social stability assessment” kwam sloeg de lont snel in het kruitvat; binnen 2 dagen kwamen de aankondigingen op Weibo dat er wandeltochten gehouden gingen worden voor het stadhuis.
Na 2 dagen wandelen werd het nucleaire project afgeblazen; de social stability assessment was niet meer nodig. Het was duidelijk dat dit een hoop narigheid zou opleveren, wat ervoor zorgt dat de centrale regering zich ermee komt bemoeien. En als er iets is wat kleinere steden ver van Peking niet willen is het de centrale regering die in de keuken komt kijken. Ze zouden nog veel meer rottigheid en corruptie kunnen aantreffen.
Inmiddels is er in Maoming een waar publieksoffensief gaande van lokale bestuurders, hoge pieten van Sinopec en ingehuurde professors die allemaal benadrukken hoe veilig PX is, hoe betrouwbaar Sinopec en hoe goed het is voor de economie en dat het 60.000 banen oplevert. Glossy folders zijn rondbezorgd die de voordelen en het belang voor de economie van Maoming bezingen en hoe veilig zo’n PX fabriek is onder controle van Sinopec. Maar helaas, de bewoners wijzen erop dat er al een petrochemische fabriek is die de oorzaak is van slechte luchtkwaliteit in de stad en men vraagt zich hardop af wat economische voorspoed waard is in een bedorven milieu.
Inmiddels likt het gemeentebestuur de wonden en heeft het verklaard dat er eerst goed naar de mensen geluisterd zal worden en het nog niet zeker is dat de PX fabriek er komt. Dus Sinopec, op naar de volgende plek om het te proberen, ik ben bang dat het mijn Jiangmen wordt, waar de gemeentebonzen nog een alternatief zoeken voor de afgeblazen uranium opwerkingsfabriek.
