Over hoe een Fransman groenten verbouwde in China

Van niets tot het grootste ‘fresh-food’ bedrijf in China

Xavier Naville vertrekt in 1997 naar Shanghai voor een snelle carrièreboost, denkt hij. In werkelijkheid blijft de Fransman nog vele jaren in China. Hij start als één van de weinige buitenlanders in China een eigen bedrijf; hij koopt verse groentes op van Chinese boeren om deze vervolgens te verkopen aan o.a. grote food-ketens als KFC. Gedurende de jaren krijgt hij te maken met vele uitdagingen en hij leert zichzelf aan te passen aan de Chinese cultuur en manier van zakendoen waar nodig. En nodig is het. Wat werkt in het Westen, werkt niet (altijd) in China.

Dit horen we vaker, maar hoe werkt het dan wél in de praktijk? ‘The Lettuce Diaries’ neemt je mee in het agrarische bedrijfsleven van China. Naville deelt zijn bijzondere verhaal als ondernemer in China in een zeer uitdagende markt met alle onvermijdelijke uitdagingen en ups en downs.

Wakker geschud door de werkelijkheid

auteur Xavier Naville

Het boek begint met een pakkende waargebeurde anekdote over een gegijzelde werknemer. Als lezer is je aandacht meteen getrokken en daarnaast visualiseert de auteur meteen duidelijk de complexiteit van zijn business. Naville bekent dat aan het begin van zijn avontuur in China, de gereserveerde, indirecte Chinese manier van communiceren maakt dat veel belangrijke zaken hem onopgemerkt blijven. Hij socialiseert maar zelden en krijgt zelfs de reputatie onder zijn collega’s in slaap te vallen tijdens het eten. De ongemakkelijke stiltes die vallen tijdens vergaderingen maken dat Naville zich nog verder afzondert – tot het moment dat zijn Chinese ‘partner’ een interessante coup probeert te plegen om het stokje van hem over te nemen. Naville komt vanaf nu – in meerdere opzichten – in actie en wint hiermee het vertrouwen en het respect van zakenpartners en werknemers. Maar dit vertrouwen winnen was slechts één obstakel om te overwinnen.

Naast zijn bijna-faillissement vertelt de auteur ook verschillende anekdotes over de uiteenlopende streken die ontslagen werknemers uithaalden in de hoop zijn bedrijf schade toe te brengen. Vermakelijk én leerzaam om te lezen, met name voor ondernemers die actief (willen) opereren met werknemers in China. De grootste uitdaging blijkt echter het opbouwen en behouden van succesvolle samenwerkingen met de boeren op het Chinese platteland. Diepgewortelde gebruiken en overtuigingen maken snelle veranderingen haast onmogelijk.

“Once again, I resolved to change one thousand years of farming behavior, but this time respectfully—by showing, not telling.”

Naville laat zijn lezers duidelijk zien dat westerse strategieën niet per definitie vergelijkbare successen boeken in China. In hoeverre moeten we dit überhaupt willen? Als lezer word je uitgedaagd verder te kijken dan simpelweg de kwaliteit en het prijskaartje van het eindproduct.

De totstandkoming van voedselschandalen

De afgelopen jaren heeft China regelmatig te maken gekregen met veel kritiek op de kwaliteit van binnenlands geproduceerd voedsel, met het melamine schandaal in 2008 als één van de bekendste voorbeelden. Dit soort gebeurtenissen hebben terecht een enorme impact op het consumentenvertrouwen. Zowel de Chinese overheid als de consument ziet graag positieve ontwikkelingen in haar agrarische sector, maar dit soort veranderingen zijn gewoonweg niet snel en eenvoudig te realiseren.

“… understanding how this can change starts with learning who is behind it all: hundreds of millions of Chinese farmers, their lives, their aspirations, their struggles.”

Naville neemt je mee in alle schakels van de voedselketen waardoor je begint te begrijpen waarom kwaliteit door sommigen als ondergeschikt belang wordt beschouwd. Ook de auteur zelf heeft regelmatig wakker gelegen van de kwaliteit van zijn voedselproductie, maar deze kwaliteit verbeteren betekent ook verhoogde kosten in een zeer competitieve markt. De struisvogelpolitiek toepassen wordt hierdoor een zeer verleidelijke en gebruikelijke gang van zaken. Ondanks de complexiteit van de situatie gaat China inmiddels ook hierin met grote stappen vooruit. Dit waardevolle boek voorkomt in mijn ogen kortzichtige snelle kritiek en opent de ruimte voor een reële discussie en nieuwe krachtige samenwerkingen.

Persoonlijk, uniek en educatief

Zelfs als je niet specifiek geïnteresseerd bent in de agrarische sector van China is het avontuur van Xavier Naville zeer interessant om te lezen. Hij beschrijft prachtig hoe bepaalde transities in een rap tempo kunnen verlopen, maar hoe tegelijkertijd de mindset en gewoontes van mensen simpelweg niet altijd in datzelfde tempo mee kunnen veranderen. Er is een reden dat bepaalde processen in het Westen tijd hebben gekost.

De zeer persoonlijk manier van schrijven in combinatie met de frequente kritische zelfreflecties maken dat de titel van het boek zijn naam volledig recht doet. Veel reviews omschrijven het boek als humoristisch, dit kan ik persoonlijk niet perse beamen, desalniettemin was het zeker een waar genoegen om te mogen lezen. Eén enkel puntje van kritiek is de beschrijving van ‘Den Haag’ als hoofdstad van Nederland in hoofdstuk 7. Maar eerlijk is eerlijk, er zijn zelfs genoeg Nederlanders die zich daarin vergissen.

Al met al is ‘The Lettuce Diaries’ een zeer unieke toevoeging aan de vele boeken die er al geschreven zijn over China. Wat ‘The Lettuce Diaries’ onderscheidt is de combinatie van anekdotes over de (culturele) uitdagingen die buitenlandse ondernemers in China tegenkomen met zeer bijzondere insider info over het agrarische bedrijfsleven van China. Wat mij betreft absoluut een aanrader om te lezen, met of zonder affiniteit met China’s agrarische sector.