Op 11 november 2020, in China ook gekend als jaarlijks koopjesfestijn Singles Day, bereikte online winkel Alibaba een recordbedrag van meer dan 498 miljard Chinese yuan omzet, omgerekend bijna 65 miljard Euro. Chinese consumenten kopen écht graag online. Onder de snelgroeiende E-Commerce ontstond er een hip fenomeen in China, namelijk hāoyángmáo.

Haoyangmao is een Chinese term die vergelijkbaar is met het Engelse ‘extreme couponing’, maar dan nog net iets ruimer. Letterlijk betekent de term ‘wol aftrekken’ en komt oorspronkelijk uit een Chinees toneelstuk van 1999. In het stuk trekt hoofdpersonage Baiyun wol af van schapen die eigendom zijn van de gemeenschap. Telkens wanneer ze de schapen moet hoeden, steelt ze wol om eigen truien te breien. Vandaag de dag verwijst haoyangmao naar het fenomeen waarbij men opzettelijk promoties en kortingsbonnen verzamelt, maar ook gaten zoekt in regelgeving omtrent promoties, in reglementering van banken, andere financiële instellingen en online lening platforms, om er persoonlijk financieel voordeel uit te halen en vervolgens te verspreiden op internet. Het fenomeen onstond in de financiële sector, maar is nu ook uitvoerig aanwezig in e-commerce. Mensen die aan haoyangmao doen worden yangmaodang (wol-trekkers) genoemd, vergelijkbaar met het Nederlandse ‘extreme koopjesjagers’.

Chinese kool en sinaasappels

Haoyangmao is recent een echte trend geworden in China. Meer en meer mensen doen bewust of onbewust mee aan haoyangmao om geld te sparen of te verdienen: niet alleen jongeren, die meer vertrouwd zijn met online shopping en allerlei apps, maar ook oudere mensen.

Het meest bekende voorbeeld in de media van oudere mensen die aan haoyangmao doen, is een promotie voor gratis Chinese kool. In 2018 deelde een groenteverkoper gratis Chinese kool uit aan klanten die zijn QR-code scanden. Door de deel-actie van een app, kreeg hij per scan een elektronische rode envelop met geld (vergelijkbaar met cashback). Zijn promotie trok veel gepensioneerden aan om de code te scannen, want zo kregen ze gratis Chinese kool, en het oorspronkelijk idee van de verkoper, namelijk zo veel mogelijk online enveloppen en zo geld verzamelen, was dus geslaagd. De mensen wilden graag een kleine moeite doen in ruil voor iets gratis of kortingen. Deze vorm van haoyangmao is wat de meeste consumenten zullen doen, omdat het legaal is en het initiatief voor de promotie komt van de handelaar. De opkomst van haoyangmao zorgt echter ook voor veel misbruik.

In 2019 was er een felle discussie op Chinese sociale media wanneer een online fruitwinkel een fout maakte in de verkoopprijs van sinaasappels. In plaats van gram had de verkoper kilogram getypt, daardoor was de verkoopprijs van de sinaasappels extreem laag. Die fout werd ontdekt en verspreid door Chinese videomaker LurenA-, die toen meer dan een half miljoen volgers had op het internet. Hij plaatste niet alleen zelf een bestelling, maar moedigde ook zijn volgers aan om een aankoop te doen. De extreem lage prijszetting was duidelijk een vergissing en de massale bestellingen waren onhaalbaar. De bedoeling van LurenA- en zijn volgers was niet sinaasappels kopen voor consumptie, maar wel om een vergoeding van de verkoper te eisen wanneer die de beloofde goederen niet kon leveren. Dat leidde tot faillissement van de fruitwinkel. Hoewel deze vorm van haoyangmao de wet niet overtreedt, veroordeelden en boycotten veel Chinezen toch de LurenA-, omdat ze zijn acties immoreel vonden.

Haoyangmao en deelfietsen

Ander misbruik bij haoyangmao die de wet wel overtreedt, is wanneer illegale middelen gebruikt worden om haoyangmao uit te voeren, zoals het verkopen van persoonlijke informatie en illegale simkaarten om meerdere accounts aan te maken en zo meer kortingsbonnen te verkrijgen. Ook wanneer je handelaars misleidt om korting of waardebonnen te krijgen zonder een effectieve consumptie, wordt het als misdaad beschouwd.

De deelfietsenindustrie is het meest getroffen slachtoffer van deze illegale vorm van haoyangmao. Chinese deelfietsenbedrijven zoals  OFO en Mobike geven een online rode enveloppe wanneer gebruikers meer dan 500 meter of langer dan tien minuten een deelfiets gebruiken, daarmee kunnen ze gratis een willekeurig bedrag winnen. Het doel van de promotie was nieuwe klanten aantrekken, maar er kwam ook veel misbruik. Omdat er geen gps in de deelfietsen zit, kunnen de bedrijven het gebruik van de fiets enkel bepalen via de gps op de mobiel van de gebruiker. Sommige mensen installeerden een virtuele gps om een valse vertrek- en aankomst locatie aan te duiden zonder de fiets effectief te gebruiken. Op deze manier deden verschillende mensen aan haoyangmao zonder ‘consumptie’ (een fietstochtje) bij de bedrijven.

In andere industrieën worden gelijkaardige illegale methodes gebruikt. Veel bedrijven lijden door deze vorm van haoyangmao, maar in de afgelopen vijf jaar zijn ook al heel wat misdaders veroordeeld voor illegale haoyangmao.

Een dubbelzijdig zwaard

Haoyangmao is een dubbelzijdig zwaard ontstaan door de snelle ontwikkeling van Chinese e-commerce. Enerzijds kan het voordelig zijn voor handelaars om klanten aan te trekken en omzet te verhogen, en voor consumenten om te sparen door promoties te gebruiken,. Anderzijds kan het door misbruik gevaarlijk zijn voor zowel handelaars als consumenten. Het kan niet alleen zware schade veroorzaken bij handelaars, maar ook juridische gevolgen hebben voor de overtreder.

De impact van haoyangmao neemt met de tijd toe: Steeds meer mensen doen eraan mee, maar ook steeds meer mensen, zowel handelaars als consumenten, beseffen de gevaren ervan. Hoewel haoyangmao zich nog vaak binnen de grijze zone bevindt op vlak van wetgeving in China, is de kans dat er in de toekomst specifieke wetgeving voor zal worden ontwikkeld dus groot.

 

Dit is het vijfde blog in een nieuwe reeks “Scriptie van de maand”. Deze blogreeks biedt studenten de kans om hun onderzoek te delen met een breder publiek. Iedere derde donderdag van de maand besteden we aandacht aan een nieuwe scriptie, binnen een diversiteit aan onderwerpen. Houd China2025.nl de komende maanden in de gaten voor meer blogs over interessante scripties! Eerdere blogs in deze serie kun je hier teruglezen:

1) Succesfactoren voor Nederlandse bedrijven in China
2) Buitenlandse investeringswet: voor- en nadelen voor buitenlandse ondernemers
3) Mohammed in China
4) China’s Travelling Feminism

Heb jij zelf onderzoek gedaan naar een China-gerelateerd thema, en zou jij dit graag willen delen op China2025? Neem dan contact op met de redactie.